Ukrayna-Rusya krizi: Tansiyon neden yükseldi, bölgede neler oluyor?

TÜHA HABER / Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde Rusya yanlıları ile Ukrayna birlikleri arasında gerilimin artması gözleri yeniden bu bölgeye çevirdi. Kiev, Rusya’nın Ukrayna sınırına asker yığdığını iddia etti. Rusya ise Ukrayna’yı provokasyonla suçlayarak, “iç savaş” uyarısı yaptı. ABD’den de Ukrayna’ya destek açıklaması geldi.

Ukrayna-Rusya krizi bir kez daha dünya gündeminde ilk sıralara yerleşti. Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde Rusya yanlıları ve Ukrayna birlikleri arasındaki ateşkes ihlallerinin artması, bölgede tansiyonu yeniden yükseltti.

Rus nüfus ve Rusya yanlılarının ağırlıkta olduğu Donbass bölgesinde (Donetsk ve Lugansk) tek taraflı bağımsızlık ilan edilmesinin ardından, Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu arasında çatışmalar 2014’ten bu yana devam ediyor.

Donetsk’e bağlı Şumi kasabasında 26 Mart’ta keskin nişancıların açtığı ateş sonucu dört Ukrayna askeri hayatını kaybetti, iki asker yaralandı.

Ukrayna Genelkurmay Başkanı Ruslan Homçak, Rusya’nın tatbikat adı altında Ukrayna sınırındaki Bryansk ve Voronej’e, ayrıca Kırım’a askeri sevkiyat yaptığını açıkladı.

Rusya-Ukrayna sınırı, Kırım ve Donbas’ta Rus ordusuna ait 28 tabur bulunduğunu, Rusya’nın yakında sınıra ve Kırım’a 25 ek tabur sevk etmeyi planladığını belirten Homçak, bu durumun Ukrayna’nın askeri güvenliği için tehdit oluşturduğunu söyledi.

Ukrayna istihbaratı: Rusya geniş çaplı provokasyon hazırlığında

Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Dairesi, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı “geniş çaplı” provokasyona hazırlandığını iddia etti.

Rusya’nın, “işgalcilerin düşmanca eylemlerine Ukrayna’nın askeri karşılık vermesini” amaçladığı öne sürülen açıklamada, Rusya’nın ayrıca “sözde Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetlerinde” askeri varlığını artırmayı planladığı belirtildi.

İstihbarat Dairesi, “Rus işgalci birliklerinin” Ukrayna topraklarında ilerlemesini sağlamaya yönelik girişimlerin de olabileceğini ileri sürdü.

Zelenskiy: Her türlü provokasyona hazırlıklıyız

Rusya’nın Ukrayna sınırında askeri varlığını artırmasını “kas gösterisi” olarak nitelendiren Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise Rusya’nın bu yolla tehdit ortamı yaratarak, ateşkes müzakereleri sürecinde baskı oluşturmak istediğini belirtti.

Ukrayna’nın güçlü bir orduya sahip olduğunu vurgulayan Zelenskiy, “Devletimiz birlik içinde. Her zaman her türlü provokasyona hazırlıklıyız” ifadesini kullandı.

Rusya’dan “iç savaş” uyarısı

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Ukrayna’nın provokatif eylemlerde bulunmasının ülkede iç savaşa yol açabileceği” konusunda endişe duyduklarını söyledi.

Rusya’nın Ukrayna sınırında askeri varlığını arttırdığı ve Kırım’a asker sevk ettiği iddialarını da değerlendiren Peskov, “Rusya Federasyonu, kendi takdiriyle silahlı kuvvetlerini kendi topraklarında hareket ettiriyor. Bu kimseyi rahatsız etmemeli, kimse için tehdit oluşturmuyor” dedi.

Rus birliklerinin hiçbir zaman Ukrayna’daki çatışmalarda yer almadığını belirten Peskov, “Bu tamamen Ukrayna’nın iç çatışması. Rus birlikleri buna hiçbir zaman katılmadı” diye konuştu.

Pentagon’dan Ukrayna’ya destek

Bölgede tansiyonun yükselmesi üzerine Washington’dan Ukrayna’ya destek açıklaması geldi. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü John Kirby, “Gerilimin ve ateşkes ihlallerinin artmasının yanı sıra, bölgesel gerginliğe ilişkin de NATO müttefiklerimizle görüşüyoruz” açıklamasını yaptı.

Ateşkes ihlallerinden dolayı endişe duyduklarını ifade eden ABD’li yetkili, Rusya’nın gerilimi tırmandırdığını öne sürdü.

Ukrayna’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan eden “Donetsk Halk Cumhuriyeti”nden yapılan açıklamada ise “Ukrayna ordusunun Donbas bölgesine 2 Mayıs’a kadar saldırı hazırlığında olduğuna dair işaretler olduğu” iddia edildi.

Putin, Merkel ve Macron görüştü

Bu gelişmelerle ilgili Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron 30 Mart’ta çevrim içi görüşme yaptı.

Ukrayna’nın doğusundaki son durumun ele alındığı görüşmede, Putin, Kiev’in ateşkesi hiçe sayarak bölgede tansiyonu yükselttiğini söyledi.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de telefonda görüşerek, Donbas ve Kırım’daki son durumu ele aldı.

Ateşkes ne zaman bozuldu?

Rusya-Ukrayna ilişkilerinde gerginlik, Ukrayna’da Batı’nın desteğiyle Moskova yanlısı yönetimin devrildiği ve Kırım’ın ilhak edildiği 2014’ten bu yana sürüyor.

Kırım’ın ilhakı ve Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk ve Lugansk’ta Rusya yanlıları tarafından tek taraflı bağımsızlık ilan edilmesinin ardından Kiev yönetimi, Rusya’yı “saldırgan” ülke olarak tanıyan bir yasayı kabul etmişti.

Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu arasında çatışmalar 2014’ten bu yana devam ediyor.

Donbas krizinin çözümüne ilişkin müzakereleri Rusya, Ukrayna ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)’ten oluşan Üçlü Temas Grubu yürütüyor.

Taraflar arasında Temmuz 2020’de sağlanan kapsamlı ateşkes son dönemde sık sık ihlal ediliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Rusya’nın ilhak ettiği Kırım’ı kurtarmayı amaçlayan Askeri Güvenlik Stratejisini geçen hafta onaylamıştı.

Zelenskiy’nin açıklamasına göre, sene başından bu yana bölgede yaşanan çatışmalarda 20 kişi hayatını kaybetti, 57 kişi yaralandı.