World Wide Web 30 yıl önce kullanıma açıldı

* Cenevre’de 30 yıl önce bir araştırmacı bilim insanlarının bilgi paylaşımını kolaylaştırmak için World Wide Web’i yarattı.

* Bugün internetsiz bir hayat birçok kişi için artık imkansız hale geldi.

TÜHA / TÜRKUAZ Europe İnternational News Agency

Almanya’dan TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA) Muhabiri Luisa NEUBAUE’nin haberine göre,1989 büyük değişikliklerin yılıydı. Bu değişikliklerden biri Tim Berners-Lee’in aklına geldi. İsviçre’nin Cenevre kentindeki dünyaca ünlü araştırma merkezi Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) çalışan fizikçi, çeşitli enstitüler ve onlarca çalışma ve proje grubu arasındaki bilgi akışındaki karmaşadan rahatsızdı. Bilim insanlarının üzerinde fikir alışverişi yapabileceği dijital bir bilgi ağı oluşturulmasının bu karmaşaya çözüm olabileceğini düşündü. O dönemde 34 yaşında olan fizikçi bu fikri kısa bir şekilde kağıda döktü. Amiri söz konusu öneri için “belirsiz ama heyecan verici” değerlendirmesini yaptı. Zaten ilk etapta bu fikrin uygulanmasına ilişkin hiçbir gelişme olmadı.

Ancak Berners-Lee fikrini geliştirmeye devam etti. World Wide Web’in yapı taşları oluşmaya başladı, web adresleri için URL’ler, web sayfalarını tanımlamak yani programlamak için HTML’ler oluşturdu. Bağlantılar için http teknik protokolünün çalışması ve son olarak web tarayıcısı için bir tarif oluşturulması gerekiyordu. Berners-Lee’nin çalışmalarının sonucunu dünya kamuoyu tam 30 yıl önce bugün gördü: 30 Nisan 1993 tarihinde CERN araştırmacıları World Wide Web’i başlattı. Bugüne kadar çok az değişikliğe uğrayan bu gelişme internetteki gelişmelerin bir başlangıcı oldu.

Bugün insan 13 yaşındaki bir çocuğa, onun yaşındayken ne internetin ne de akıllı telefonların olmadığını açıklamak zorunda kalıyor. Eskiden şehir merkezlerine yapılan alışveriş turları yerini online siparişlere bıraktı. Ansiklopediler de eğer hâlâ duruyorsa raflarda sadece toz topluyor. Artık hızlı bilgi edinmek için birçok kişi açısından adres Wikipedia haline geldi. Ev arayanlar gazetelerin ilan sayfalarına değil internet sitelerine bakıyor.

[Arşiv – Sör Tim Berners-Lee – (11.06.1994 / Cenevre)Fotoğraf: DB CERN Genf/dpa/picture alliance]

Ancak aşırı bilgi yüklemesi dijital ağın dezavantajı olabiliyor. İnternette prensip olarak herkes görüşünü, fikrini, ürününü tanıtıp yayınlayabiliyor. ABD’nin eski Başkanı Donald Trump buna iyi bir örnek. Twitter hesabının erişimi pek çok yanlış bilgiye rağmen ya da bu yüzden, ona sadık takipçiler kazandırdı.

Google veya DuckDuckGo gibi arama motorları uçsuz bucaksız gibi görünen bilgi alanında sapla samanı ayırmaya yarıyor. Ancak, Google, Apple, Facebook, Amazon ve Microsoft gibi dijital şirketlerin arkasında kâr amacı güden küresel şirketler bulunuyor. Aslında bu Tim Bernes-Lee’ye ters bir düşünce. Zira Berners-Lee World Wide Web’in patentini alabilirdi, ancak bilinçli olarak bunu yapmamaya karar verdi. Kâr peşinde koşmak Bernes-Lee’nin özgür bilgi alışverişi idealine tersti.

Bir sonraki seviye yapay zeka

İnternette bir sonraki seviyeye de ulaşıldı. Burada anahtar kelime: Yapay Zeka. Sohbet robotu ChatGPT birkaç ay önce yeni bir tartışma başlattı. İnternetin 30’uncu yılında geleceğin ChatGPT olup olmadığına yönelik DW’nin sorusuna ChatGPT’nin verdiği yanıt “Yapay zeka tabanlı bir dil modeli olarak ChatGPT’nin internetin geleceği olup olmadığını kesin olarak  söylemem. Çünkü internetin geleceği birçok faktöre bağlı ve sürekli değişiyor. Ancak ChatGPT ve benzeri yapay zeka modellerin interneti etkileme ve değiştirme potansiyeli var” oldu. ChatGPT, ancak yapay zeka modellerinin getirdiği veri koruma, şeffaflık ve hesap verilebilirlik alanlarındaki etik zorlukların da unutulmaması gerektiğini belirtti.

ChatGPT tutarlı ve göze güzel görünen metinler üretebiliyor ancak kaynaklar karanlıkta kalıyor. Tim Berners-Lee’nin 30 yıl hayata geçirdiği ilk internet sayfası ise bundan çok farklıydı. Berners-Lee’in sayfasının adresi “http://info.cern.ch/hypertext/WWW/TheProject.html” şeklindeydi.

[Fotoğraf: Jakub Porzycki/NurPhoto/picture alliance]

Sör Tim Berners-Lee

World Wide Web bugüne kadar şu temel bilgiyi içeriyor: “WorldWideWeb (W3), geniş bir belge evrenine ulaşmayı sağlamayı amaçlayan geniş kapsamlı bir hiperortam bilgi erişim girişimidir.” Hiperortam, hiper metinden geliyor ve diğer metinlerle bağlantıları olan metinler demek. Bu da günümüz dünyasının onsuz işleyemeyeceği bir veri ağı yaratıyor.

Bu konuda sorularınız varsa, zaman içinde bir yolculuğa çıkabilirsiniz. Dünya çapında halka açık olan ilk web sitesinde, projeye dahil olan kişilerin hala bağlantıları mevcut. Web sitesinde o zamandan bu yana Sör unvanı almış olan Tim Berners-Lee’yi bulacaksınız.

Sör Tim Berners-Lee artık, Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) profesör ve 2016’dan beri Oxford Üniversitesi’nde kürsü sahibi. Berners-Lee halen World Wide Web’deki teknikleri standartlaştırmak için kurduğu World Wide Web Consortium’un da (W3C) başkanlığını yürütüyor. Akıllı telefonunuzdan birkaç tıklama ya da kaydırma ile onun internetinde araştırma yapabilirsiniz.

Gazeteci* Luisa NEUBAUE

***

Yazar hakkında

Luisa-Marie Neubauer,  21 Nisan 1996 yılında, Hamburg/Almanya’da dünyaya geldi. Neubauer, 2016’dan beri ONE adlı sivil toplum kuruluşunun gençlik elçisi ve Alman İklim Aktivisti. Göttingen Üniversitesi (2015–2020), Marion Dönhoff High School (2014) ve Kingham Hill School’dan mezun oldu. Igor Levit – No Fear adlı filmde rol aldı. Neubauer’in, Gegen die Ohnmacht: Meine Großmutter, die Politik und ich, adlı kitapları var.