Türkiye’nin Enerjide Çeşitlilik ve Arz Güvenliği Stratejisi

Türkiye’nin, enerji kaynaklarında dışa bağımlı bir ülke konumunda olduğunu hatırlatan(TUDPAM) Başkan Yardımcısı Mustafa Metin KAŞLILAR, şunları söyledi:

“Bu noktada öne çıkan ülke Rusya’dır. Türkiye’nin Rusya’dan enerji ithalatı oldukça yüksektir. Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında enerji alanında iki ülke arasındaki ortaklık daha da artmıştır. 2025 yılı Ocak–Haziran döneminde Türkiye, Rusya’dan 7,1 milyon ton ham petrol ithal etmiş ve bu rakam toplam ham petrol ve akaryakıt ithalatının yaklaşık yüzde 60’ına denk gelmiştir. Bu artışın temel nedeni, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesiyle Avrupa’nın Rus gazı ve petrolüne olan bağımlılığı azaltma çabalarıdır. Avrupa piyasasındaki bu çekilme, Rus enerji fiyatlarını düşürmüş, Türkiye de bu dönemde indirimli petrol alımını tercih etmiştir. Ayrıca Irak’tan gelen arzın azalması, Türkiye’nin Rusya ile enerji iş birliğini daha da güçlendirmiştir”.

“Enerji iş birliği yalnızca petrol ve doğalgazla sınırlı değildir” diyen KAŞLILAR,  Nükleer enerji alanında da Rusya ile ortak bir proje olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türkiye açısından büyük önem taşımaktadır. Bu yıl ilk reaktörün devreye girmesi, 2028’e kadar tüm reaktörlerin faaliyete geçmesiyle birlikte santralin yıllık 35 milyar kilovatsaat elektrik üretmesi beklenmektedir. Bu miktar, Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık %10’unu karşılayacaktır. Ayrıca Sinop’ta kurulması planlanan yeni nükleer santral gibi projeler de dışa bağımlılığı azaltmayı hedeflemektedir. Bu alanda en fazla deneyime sahip ülke yine Rusya olsa da ilerleyen süreçte farklı iş birlikleri gündeme gelebilir” dedi.

Mustafa Metin KAŞLILAR, Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında değişen enerji dengelerine bakıldığında, Donald Trump’ın ABD başkanlığı döneminde Rusya ile barış görüşmeleri yürütülmüş olsa da bu girişimlerin başarısız olduğunu belirterek, ABD’nin, sonrasında Ukrayna’ya desteğini artırırken, Rus enerji ihracatını da sınırlamaya yönelik adımlar attığını vurguladı.

Rusya’nın savaş ekonomisini sürdürebilmesinde enerji gelirlerinin belirleyici olduğundan, ABD’nin bu gelirleri kısıtlamak amacıyla Hindistan’a yönelik gümrük tarifeleri uyguladığını ifade eden KAŞLILAR, konun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Donald Trump arasında yapılan son görüşmede de gündeme geldiğini hatırlattı.

(TUDPAM) Başkan Yardımcısı KAŞLILAR, şöyle devam etti:

“Türkiye bu süreçte ABD ile “ileri reaktör teknolojileri” ve “küçük modüler reaktörler” gibi yeni nesil teknolojileri kapsayan bir enerji iş birliği anlaşması imzalamıştır. Türkiye, sivil nükleer enerjiyi yalnızca elektrik üretiminde değil, tıp, tarım ve endüstriyel ısı üretimi gibi alanlarda da kullanmayı planlamaktadır. Ayrıca enerji arz güvenliğini sağlamak amacıyla Eylül ayı başında düzenlenen Gastech Konferansı’nda birçok enerji şirketiyle LNG anlaşmaları imzalanmıştır. Türkiye bu kapsamda BP ile 4,8 milyar m³, İtalyan ENI ile 1,5 milyar m³, Shell ile 2,4 milyar m³ doğal gaz tedarik anlaşmaları yapmıştır. Ayrıca Hartree (İngiltere), Cheniere (ABD), SEFE (Almanya), JERA (Japonya) ve Equinor (Norveç) ile yapılan anlaşmalarla toplam 15 milyar m³ LNG tedariki sağlanmıştır. Bu tür anlaşmalar, enerji arz güvenliğinin temel unsurlarındandır”.

Mustafa Metin KAŞLILAR, ABD’nin Rusya’dan enerji alımlarının kesilmesi yönündeki talebin ise Türkiye açısından gerçekçi olduğuna vurgu yaparak, “Türkiye, TürkAkım ve Mavi Akım boru hatları üzerinden doğrudan gaz ithalatı yapmaktadır ve bu yöntem, LNG’ye kıyasla çok daha ekonomiktir. Zira LNG ithalatı, işleme ve taşıma maliyetleri açısından oldukça pahalıdır. Ancak LNG’nin esnekliği, acil durumlarda önemli bir avantaj sağlamaktadır” ifadesini kullandı.

Avrupa’da Rus gazını tamamen kesen ülkelerin bulunduğunu dile getiren KAŞLILAR, “bu durum enerji maliyetlerinin ve sanayi üretim giderlerinin artmasına yol açmaktadır. Dolayısıyla kısa vadede Rus enerjisinden tamamen kopmak oldukça zordur. Türkiye açısından da benzer bir durum geçerlidir. Kerkük–Ceyhan Boru Hattı’nın 2023’ten sonra yeniden faaliyete geçmesi, enerji arzı açısından önemli bir gelişmedir; ancak bu durumun Rusya ile enerji ortaklığını sona erdirmesi beklenmemektedir. Türkiye, denge politikası izleyerek Rusya’ya bağımlılığını azaltırken ABD ile de sorun yaşamamayı hedeflemektedir” şeklinde aktardı.

Türkiye’nin, Karadeniz’de yaptığı 758 milyar metreküplük doğalgaz keşfiyle de önemli bir adımın atıldığına da değinen (TUDPAM) Başkan Yardımcısı Mustafa Metin KAŞLILAR, “Bu keşfin şu anda 4 milyon hanenin ihtiyacını karşıladığı, 2028’e kadar ise daha geniş bir kesime hizmet vereceği öngörülmektedir. Ayrıca Afrika’da yapılan enerji arama çalışmaları, yeni sondaj gemilerinin alınması ve dış yatırım anlaşmalarıyla Türkiye hem enerji bağımsızlığını güçlendirmekte hem de enerji merkezi olma hedefine yaklaşmakta” olduğunu açıkladı.

“Enerjide tek bir kaynağa bağımlı kalmamak dış politika açısından kritik bir gerekliliktir” diyen Mustafa Metin KAŞLILAR, sözlerini şöyle sürdürdü:

” Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığı azaltması stratejik bir karar olsa da yüksek maliyetler nedeniyle ciddi ekonomik sorunlara yol açmıştır. Türkiye’nin kısa vadede Rusya’dan tamamen bağımsızlaşması mümkün görünmemektedir; ancak aşırı bağımlılığın önlenmesi önemlidir. Bu nedenle LNG anlaşmaları ve sivil nükleer enerji yatırımları, arz güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Akkuyu’dan sonra yeni nükleer tesislerin inşası da bu sürecin önemli bir parçasıdır. Rusya’nın deneyimi avantaj sağlasa da ABD’nin yeni nesil reaktörleri gibi alternatifler gündeme gelebilir”.

“Türkiye’nin uzun vadeli hedefi, enerji merkezi olmak” olduğunu ifade eden KAŞLILAR, “Başlangıçta yüksek sesle dile getirilen Rusya ile “gaz merkezi” projesi, savaşın şiddetlenmesiyle birlikte askıya alınmış görünmektedir. 2024’te ABD’nin Gazprombank’a uyguladığı yaptırımların ardından Türkiye bu konuda muafiyet sağlamış, benzer diplomatik girişimlerin ilerleyen dönemde de süreceği öngörülmektedir” dedi.

(TUDPAM) Başkan Yardımcısı KAŞLILAR, aynı şekilde Türkiye’nin, ABD ile enerji iş birliğini güçlendirirken, Rusya ile de BOTAŞ aracılığıyla Mavi Akım sözleşmesinin yenilenmesi yönünde adımlar attığını hatırlattı.

Bu müzakerelerin hız kazanması ve daha uygun fiyatlarla gaz temin edilmesinin beklendiğini söyleyen Mustafa Metin KAŞLILAR, “Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) kapsamında yürütülen görüşmeler de bu iş birliğini desteklemektedir” dedi.

KAŞLILAR, Türkiye açısından en önemli konunun, enerji arz güvenliğinin korunması olduğunu işaret ederek, “bu kapsamda geniş tedarik çeşitliliği sağlanması kadar, Rusya ile enerji ortaklığının tamamen sona ermemesi de önemlidir. Türkiye, ucuz gaz stratejisini sürdürmeye devam edecektir” şeklinde aktardı.

Yenilenebilir enerji yatırımlarının da son yıllarda önemli ölçüde arttığına değinen (TUDPAM) Başkan Yardımcısı Mustafa Metin KAŞLILAR, Türkiye’nin yenilenebilir enerji kurulu gücünün toplam içindeki payının yüzde 60’ını geçmiş olup, Avrupa standartlarına yaklaşıldığını belirtti.

Y Mustafa Metin KAŞLILAR, sözlerini şöyle noktaladı:

“Yeşil enerji yatırımlarının artırılması, hem enerji bağımsızlığını güçlendirecek hem de sanayide rekabet gücünü yükseltecektir. Ayrıca iklim kriziyle mücadelede temiz enerjiye geçişin en etkili yol olduğu unutulmamalıdır. Güncel veriler, Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesi bakımından Avrupa’da 5’inci, dünyada ise 11’inci sırada olduğunu göstermektedir. Bu yatırımların devamı, Türkiye’nin enerji hedeflerine ulaşmasını hızlandıracaktır”.

***

Yazar hakkında

7 Şubat 1999 Bursa doğumlu olan Mustafa Metin Kaşlılar, ilköğretim ve ortaöğretimini Bursa Setbaşı İlköğretim ve Ortaokulunda lise eğitimini ise Özel Final Okullarında tamamlamıştır. 2017 yılında Uludağ Üniversitesi Tarih Bölümünde lisans eğitimine başlayan Kaşlılar, 2022 yılında ise lisans programından mezun olmuştur. 2023 yılında ise Uludağ Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi alanında yüksek lisans eğitimine başlamıştır. Hala Yüksek Lisans eğitimini burada sürdürmektedir. Kaşlılar bu süreçte Türk Dış Politikası Araştırma Merkezi-TUDPAM Başkan Yardımcılığı görevini sürdürürken birçok platformda analiz, röportaj, makale çalışmaları da yayımlanmıştır. DergiPark platformu üzerinden bilimsel dergilerde ise hakemlik ve bilimsel makale çalışmalarını yürütmektedir. Çalışma alanlarını ise Türk Dış Politikası, Avrupa Birliği, Rusya, Güvenlik ve Ekonomi ve Türk Siyasal Hayatı oluşturmaktadır.