‘Temiz Yerel Yönetim’ Vaadine Ne Oldu?

CHP, 1989 yerel seçimlerinde (o zamanki adıyla SHP), seçim kampanyasında “siyasi ahlak” sloganını kullanmış ve seçmene “temiz yerel yönetim” vaadinde bulunmuştu. Söz konusu seçimlerde de sekiz büyükşehirden altısını kazanmıştı.

Ancak çok geçmeden, 1993’te İstanbul’da İSKİ skandalı patlak verdi ve Türkiye tarihinin en büyük yolsuzluklarından biri ortaya çıktı.

İSKİ Genel Müdürü Ergun Göknel’in eşi, kocasının kendine yaptıklarını içine sindiremeyerek gazetecilere yolsuzluklarını şikâyet etmişti.

Görev sürecinde Ergun Göknel, paravan şirketler kurulmasını sağlamış, bu şirketler İSKİ’nin açtığı klor alımı ihalelerine girmiş ve değerinin katbekat fazlasına klor alımı gerçekleştirilmiş gibi gösterilerek büyük menfaat elde etmişti. Ayrıca açılan soruşturma ile birlikte İsviçre ve ABD’de gizli hesaplar ortaya çıkmıştı. O dönemde ortaya çıkan yolsuzluğun CHP siyasetine ve dolayısıyla Türkiye siyasetine uzun dönemli etkilerini daha önce farklı yazılarda analiz etmiştim. Geçmişi kısaca tekrar hatırlatmamın nedeni şu: “Temiz yönetim” vaadinden İSKİ skandalına giden süreç, sıradan bir yolsuzluk değildi. Üzerine analizler yazıldı. O günden bugüne CHP’nin yerel yönetim geleneği konuşulduğunda, İSKİ skandalı tarihi bir dönüm noktası olarak hatırlanır.

Gelelim bugüne…

2019 ve 2024 yerel seçimlerinde CHP, kampanyasında, “temiz belediyecilik”, “siyasi ahlak”, “kayırmacılıktan kaçınma” ve “liyakat” gibi sloganları öne çıkardı. Seçimlerden başarılı çıkılınca “1989 ruhu”nun CHP’ye geri döndüğü söylendi. Bu söylem daha çok seçim heyecanı ve başarısına atıfla kamuoyu önünde dile getirildi.

“1989 ruhu“, özellikle 2019 yerel seçimlerinin ardından kamuoyu önünde olumlu olarak lanse edilse de, söz konusu dönemin bir rüşvet skandalı ile sonlanmasından dolayı CHP’nin en azından bir kısım siyasetçisi yeni dönem için endişelenmişti. Endişenin kaynağının ne olduğunu söylemeye gerek yok. Uzun dönemli iktidara gelememiş bir parti olarak CHP’nin içinde yerel yönetimlerde rant paylaşımından dolayı kavga çıkabilirdi.

Bu tür skandalları önlemek için 26 Temmuz 2019’da dönemin CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, seçimi kazanan belediye başkanlarını Afyon’da kampa aldı. Bu kampın kamuoyuna açıklanan kısmında, CHP’nin seçilmiş belediye başkanlarına “uymaları gereken 7 şartı” içeren bir liste verilmişti.

Bu 7 şartın içinde, “Harcadığınız her kuruşun hesabını millete vereceksiniz“, “İhaleler başta olmak üzere her konuda şeffaf olacaksınız“, “Liyakat esasına uyacaksınız” gibi kurallar vardı. Kamuoyuna bunlar açıklandı. Ama iki gün süren kampta içeride başka nelerin konuşulduğunu pek bilmiyoruz.

Kapalı tartışmalarda, “Rant paylaşımında kendi aranızda kavga etmeyiniz” denmiş midir, onu da bilmiyoruz. Dense bile bugün buna uyulmadığını görüyoruz! İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve CHP’li başkanı üzerinden yürüyen bir yargı süreci var. 100’ün üzerinde kişi gözaltına alındı. Bir kısmının yurtdışına kaçtığı anlaşıldı. Savcılığın süreçle ilgili açıklamasında, “ihaleye fesat karıştırma” suçlamasından “nitelikli dolandırıcılığa”, “işadamları ile hareket ederek haksız kazanç sağlamaktan” “işadamlarını para vermeye zorlamaya” kadar çok ağır iddialar var. Yargı süreci devam ediyor. Dosyanın içeriği şu an bilinmiyor. Bu mesele haklı olarak kamuoyunda farklı yönleri ile tartışılacaktır. Tartışılmasında, bazı hususlara itiraz edilmesinde bir beis yok.

Ancak CHP’nin bu süreci “darbe” olarak nitelendirip milleti sokağa davet etmesi sorunlu bir yaklaşım. Hukuk ve yargının konusu olan bir mesele sokakta çözülmez. Yargı süreçlerinde bir hata olursa, er ya da geç adalet tecelli eder. CHP yönetimi sonuçta seçimlerin ardından belediye başkanlarına uyulması gereken 7 kuralı şart koşmuştu. “Liyakat“, “şeffaflık“, “temiz belediyecilik“, “kayırmacılıktan kaçınma” vaat etmişti.

Dolayısıyla muhalefetin ve CHP yönetiminin panik yapmasına gerek yok. Başkan ve yönetimi bu kurullara uyduysa, yargılama sonucunda aklanır. Aklanırsa siyasi olarak güçlenerek çıkar. Ama bu kurallara uymadı ve yargının iddiaları doğru ise bu skandalı CHP’nin aşırı sahiplenmesinin siyasi maliyeti de yüksek olur. CHP’nin bir önceki başkanı en başta bu kurallara uymayanı “kulağından tutup” partiden atma sözü vermişti. Kurumlarda devamlılık esastır.

***

Yazar hakkında

Lisans (2003) ve yüksek lisans (2005) eğitimini Sakarya Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde tamamlayan Nebi Miş, doktora eğitimini (2012) “Türkiye’de Güvenlikleştirme Siyaseti 1923-2003” başlıklı teziyle tamamladı. Doktora sürecinde bir yıl boyunca Belçika’da Katholieke Universiteit Leuven’de araştırmacı olarak bulundu.

Nebi Miş, siyasal sistemler ve kurumlar, demokratikleşme, Kürt meselesi, sivil-asker ilişkileri, Türkiye’de güvenlik siyaseti, İslamcılık ve Ortadoğu’da demokratikleşme konuları üzerine çeşitli çalışmalar yapmıştır. Bu alanlarda İngilizce ve Türkçe makaleleri, yurt içinde ve dışında çeşitli akademik dergilerde yayımlanmıştır. Miş, “Demokrasi Nöbetleri: Toplumsal Algıda 15 Temmuz Darbe Girişimi“, “Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi“, “AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset“, “Turkey’s Presidential System: Model and Practices” gibi kitapların ortak yazar ve editörüdür. Halen Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde ve Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü’nde dersler vermektedir. Bu görevlerinin yanı sıra Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Genel Koordinatörlüğü görevine getirilmiştir.

Nebi Miş, akademik kariyerine başladığı Sakarya Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisans eğitimini tamamlamış olup, doktora eğitimini yine aynı üniversitede sürdürmüştür. Akademik araştırmaları ve yayınları ile hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda tanınmaktadır. Nebi Miş, siyaset bilimi ve kamu yönetimi alanında uzmanlaşmış bir akademisyen olarak, Türkiye’deki siyasal ve toplumsal gelişmeleri analiz eden önemli çalışmalara imza atmış bir isimdir. SETA’daki yeni göreviyle birlikte bu alanlardaki katkılarını daha geniş bir platformda sürdürmeye devam etmektedir.