enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
SON DAKİKA
00:01 Nevşehir Kültür Yolu Festivali kapsamında, 5’nci Uluslararası Ethno Kino “Büyü” Temasıyla Kapadokya’ya Geldi: Mirası, Sinema ile Yeniden Hayal Etmek…
08:25 Afyonkarahisar’da bir üretici, tarlasında yetiştirdiği 20 ton patatesi çuvallarla vatandaşa dağıttı…
08:20 Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile görüştü
07:48 Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, başkent Kahire’de Dışişleri Bakanı Fidan ile ortak basın toplantısı düzenledi…
07:43 Kurumsal Etik Trendleri Raporu’na göre, 2025 yı­lının ilk altı ayında en çok bildirilen etik ihlali konularının başında yüzde 14,1 ile ayrımcılık yer aldı.
07:41 Bakan Uraloğlu, “11 milyon 500 bin insanımız doğrudan hızlı tren konforuyla tanışmış olacak”
07:39 İletişim Başkanı Duran: Aliyev ile Paşinyan’ın imzaladıkları memorandum, barış için önemli aşama
07:12 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin temmuz raporuna göre, ay boyunca 204 işçi hayatını kaybetti.
02:12 Cumhurbaşkanı Erdoğan Filistin Devlet Başkanı Abbas ile görüştü
00:52 Trendyol Süper Lig ekibi Bellona Kayserispor, transfer yasağının kaldırılmasının ardından 8 futbolcu ile sözleşme imzaladı.
00:16 Kariyerinde birçok önemli takımı çalıştıran deneyimli teknik direktör Fatih Terim, yeni sezonda BAE’deki bir takımın başında olacak…
22:30 Memur toplu sözleşme sürecinde gözler hükümetin teklifinde
08:49 Beyaz Saray’da düzenlenen Kafkasya zirvede, Aliyev ve Paşinyan üçlü mutabakata imza attı
07:56 Azerbaycanlı eğitimciler Üsküdar Üniversitesini ziyaret etti
07:47 Yağmur suyu hasadı’nın uygulaması ne durumda!
07:41 Radyo TV Yapımcısı yazar Uğur Canbolat’tan manevi yolculuklara rehber iki yeni kitap
07:36 Tokat Bölgesi’nin can damarları olan Yeşilırmak, Kelkit Nehri ve Almus Barajı’ndaki su miktarı ciddi anlamda düştü.
07:32 Türkiye’nin lider mühendislik ve teknoloji firmalarından MPG, IDEF 2025’te 8×8 kurtarıcı aracıyla katıldı
07:29 Malatya Büyükşehir Belediyesi, içme suyunun, tarımsal sulamada kullanılmaması konusunda vatandaşları uyardı…
07:21 Cübbeli Ahmet’ten Sahte Diploma Skandalına Sert Tepki: “Sistem Vahim Hâl Almış”
TÜMÜNÜ GÖSTER →

Dilde bir zorlama örneği: “Cevap” yerine “Yanıt”

Dilde bir zorlama örneği: “Cevap” yerine “Yanıt”
A+
A-

Güzel dilimiz Türkçenin yüzyıllarca etkisinde kaldığı Arapça ve Farsçanın etkisinden kurtarılması gerekiyordu. Türkçenin Osmanlıca halinin savunulacak bir yanı yoktu. Osmanlıca tam bir Türkçe değildi. Türkçe, Arapça ve Farsçadan oluşan ve Türk halkının çoğunluğunun anlamadığı melez bir dildi.
Bu yüzden yüzyıllarca sarayın ve ilmiye/seyfiye adıyla anılan dar bir münevver azınlığın dili olmuştur. Halk büyük ölçüde Türkçe kelimelerden oluşan yalın bir dil kullanmıştır. Bu yüzden “divan edebiyatı”, “halk edebiyatı” diye iki farklı edebiyat geleneği ortaya çıkmıştır.
Cumhuriyetten sonra Türkçenin Arapça ve Farsçanın etkisinden kurtulması için kurumlar oluşturulmuş, özel çabalar sarf edilmiştir. Bu çabalarda zaman zaman aşırılıklara düşülmüş olsa bile daha geniş toplum kesimlerinin konuşup anlayabildiği bir Türkçeye ulaşılmasında önemli mesafeler alınmıştır. Türkçemiz bugün her türlü duygu ve düşüncenin kendisiyle ifade edilebileceği bir düzeye erişmiş bulunmaktadır.
Türkçenin sadeleşmesinde ılımlılıktan yana, aşırılıklara karşı olan bütün yazar ve edebiyatçıların üzerinde uzlaştığı ölçü (kriter) şudur:
Dilimize Arapça ve Farsçadan girmiş olup da halkın hiçbir şekilde anlamadığı ve kullanmadığı kelimeleri dilden atıp yerlerine dilimizin kurallarına uygun yöntemlerle yeni karşılıklar bulmak; dilimize Arapça ve Farsçadan girmiş olmakla beraber halkımızın hiç zorlanmadan anladığı ve kullandığı kelimelere dokunmamaktır.
Falih Rıfkı Atay 51 yıl önce bugün vefat etti - Aydın Haber, Son Dakika  Aydın Haberleri| Aydinpost.com
Bu ölçünün en bilinen savunucusu, Atatürk’ün en yakınındaki yazar olan Falih Rıfkı Atay’dır. Falih Rıfkı Atay, yazarlık hayatı boyunca savunduğu bu çizgiye sıkı sıkıya bağlı kalmıştır ve dilimizin en güzel eserlerini vermiştir. Bu ölçünün çok bilinen bir başka savunucusu da ödünsüz Atatürkçülüğü ile tanınan Attila İlhandır.
Falih Rıfkı Atay, dilde sadeleşme için bu yöntemin dışındaki girişimlerin zorlama olacağını ve yanlışlara yol açacağını belirtmiştir. Bu konuda çok basit bir örnek de vermiştir. Kendi yaşadığı yıllarda en geçerli iletişim aracı olan mektupla ilgili olarak, “Bey” ve “hanım” karşılığı kullanılan “bay” ve “bayan”ın resmî ve zorlama olduğu için sadece zarf üzerinde kaldığını, samimi olmadığı için zarfın içine giremediğini ifade etmiştir.
Bunları niçin yazdığım başlıktan anlaşılmıştır. Son zamanlarda basında, TV haberlerinde “cevap” yerine ısrarla “yanıt” kullanılıyor. Bu konuda görünmeyen, bilinmeyen, yalnızca hissedilen öyle bir baskı var ki birçokları istemeye istemeye cevap yerine yanıt demek zorunda kalıyor.
Türk halkı, sokaktaki insanlar yanıt’ı hiç kullanmıyorlar. Çünkü cevap sözünü anlamakta hiçbir sorun yaşamıyorlar. Onu Arapça kökenli olmasına rağmen özbeöz Türkçe bir kelime gibi kullanıyorlar.
Öğrenciden öğretmene, sokaktaki vatandaştan profesöre kadar cevap kelimesini bilmeyen tek bir kişi bulunmaz. O halde bu zorlama niçin? Bu, dilde ırkçılıktan başka bir şey değildir.
Dünyada az veya çok başka dillerden etkilenmemiş, yüzde yüz saf tek bir dil yok. Buna günümüzde en çok konuşulan, zengin ve işlenmiş diller olan İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Almanca gibi diller de dâhildir. Bugün nerdeyse bütün Batı dillerinde ortak olarak kullanılan ve Türkçeye de girmiş olan alkol, amiral, koton, mağaza kelimelerinin aslının Arapça olduğunu büyük çoğunluk bilmez. Elbette bilmek zorunda da değiller. Ama Batılı ülkelerde bunlar Arapça diye bu kelimelere ve yabancı kökenli başka birçok kelimeye savaş açılmamıştır.
Cevap” gibi günlük hayatta halkın bilerek ve severek kullandığı iyice Türkçeleşmiş bir sözü Türkçe kökenli değil diye “yanıt” gibi halkın anlamadığı ve sevmediği bir kelimeyle değiştirmeye kalkışmak akıllara ziyan bir zorlamadır.
Halit Ziya Uşaklıgil'in kitap halinde basılan ilk romanı | Edebiyat Haber
Halit Ziya Uşaklıgil’in “Türkçeyi her haliyle sevdim” başlıklı ünlü yazısında, “Ben, Aksaray’da karpuz sergisinde müşteri ayartmak için çığırtkanlık eden Türk delikanlısının türlü zarafetlerle dolu Türkçesini de sevdim” cümlesinde geçen çığırtkan delikanlı işini yaparken acaba “cevap” mı kullanırdı, “yanıt” mı?

İsmail ÖZCAN & Eğitimci Yazar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.