Deprem Bölgesindeki su talebi için yeni çözümler gerekli

Deprem bölgesinde su gereksiniminin karşılanması ve riskli durumlar oluşmasına olanak verilmemesi için bir an önce  sürdürülebilir su temini sisteminin onarılarak  çalıştırılması gerekli.

Hatay’ın deprem öncesinde 1,6 milyon olan nüfusunun tahliyeler ve kentten göçler nedeniyle yarı yarıya azaldığını düşünsek bile yine yaklaşık 800 bin depremzedenin şehirde yaşadığı öngörülebilir. Bu konuda bazı rakamlar Bakan Soylu tarafından açıklanmıştır.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu 5 Mart 2023 tarihinde yaptığı basın açıklamasında;

“Hatay’da toplam 12 bin 218 enkaz var, 6 bin 832 de acil yıkılacak bina var. Hatay’da 80 çadır kent alanı oluşturuldu ve 101 bin 168 çadır kuruldu. Bu çadırlarda 405 bin depremzede konaklıyor.”  demiştir.

Hatay’da Günde en az 60 TIR’lık içme suyu tüketimi var

Deprem sonrasında çadır kentlerde konaklayan 405 bin depremzedeye, kendi kurdukları çadırlarda ve tek katlı sağlam evlerinde konaklayan tahmini 200 bin kişi daha eklendiğinde Hatay ilinde günde  605 bin kişinin içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanması gereği ortaya çıkmaktadır.

Deprem sonrasında kişi başına günlük su gereksinimi  en az 7 litre olarak düşünüldüğünde kentte yaşayanların günlük içme ve kullanma suyu ihtiyaçları 4,2 milyon litre olarak ortaya çıkmaktadır. Bu da 1 lt lik şişelenmiş sudan günde en az 4,2 milyon adet toplam su ihtiyacı demektir. Ancak sadece içme suyu olarak düşünüldüğünde bu ihtiyaç azalmaktadır.

İçişleri Bakanı Soylu 5 Mart 2023 de yaptığı basın toplantısında, “Sadece bugün Hatay’a verilen ambalajlı içme suyu adedi, 1 milyon 200 bin adet” demiştir. Bu suların 1 lt. lik şişeler olduğu kabulü ile bu da ihtiyacın karşılanması için 20 tonluk TIR’lardan her gün en az 60 TIR ın Hatay’a su taşıması demektir.

Bu ihtiyacın uzun bir süre boyunca şişelenmiş su olarak sağlanmasında aksamalar ortaya çıkabilir. Bu da şehir şebekesinin bir an önce onarılması ve  güvenilir şebeke suyunun bir an önce temininin önemini ortaya koymaktadır.

Konya Büyükşehir’den Hatay’a gönderilen 48 TIR Su bir günlük ihtiyacın altında 

Konya Büyükşehir Belediyesi bugüne kadar Konya’dan Hatay’a 48 TIR su gönderdiklerini açıkladı.  Büyükşehir belediyesinden yapılan açıklamada  “Deprem gününden itibaren tüm Beysu üretimimizi Hatay’a gönderdik. Şu ana kadar 48 TIR ile 1 milyon 70 bin adet paketli içme suyu Hatay’a ulaştı. dendi. Ancak bu su Hatay’da dağıtılan bir günlük şişelenmiş su miktarının altında kalıyor. Bu da su ihtiyacının karşılanmasında şebeke suyunun arıtılıp dağıtımına duyulan ihtiyacı ortaya koyuyor.

Kaynatarak tüketilmeli

Şişelenmemiş ve kaynağı belli olmayan bir su kullanılacaksa su tam kaynamaya başlamasının ardından bir dakika sonra soğumaya bırakılarak tüketilmelidir. Afet koşullarında suyu dezenfekte etmek için klor bileşiklerinden yararlanılabilir. Bunun için hazır klor tabletleri üzerindeki talimatlar ile kullanılabilir. Bunun yanısıra ozon kullanan  su dezenfeksiyon cihazları ile dezenfekte edilmiş şebeke suyu kullanılabilir. Bu sistemin deprem bölgesinde kurularak işletilmesi şişe suyu tüketimini önemli ölçüde azaltacağı gibi temiz ve güvenilir su kullanımını da sağlayacaktır.

Hatay’da 405 000 depremzede çadırda. 62 Konteyner kent alanı planlandı

Yapılan açıklamalara göre Depremden etkilenen 10 ilde 62’si Hatay’da olmak üzere toplam 209 konteyner alanı oluşturulmuş durumda. Bakanlık Hatay’da 21 bin 895 konteyner kurulumu planlandığını açıkladı. Halen Hatay’da 405 000 depremzede çadırda konaklıyor.

62 konteyner kent alanının su ve temini altyapı sistemi yapılıp temiz su temini sağlanana kadar bazı pratik çözümler uygulanabilir. Çadır kentlerdeki yaklaşık 405 bin kişiye  ve diğer yerleşim alanlarına sağlanacak temiz su için şişelenmiş suyun yanısıra portatif ozon kullanan su dezenfeksiyon cihazları ile dezenfekte edilmiş şebeke suyu kullanılabilir.

Ozon Gazı ile Su Dezenfeksiyonu

Ozon gazının dünyada en çok kullanıldığı alan su dezenfeksiyonudur.  Alışılagelmiş klor ile dezenfeksiyona kıyasla ozon gazı ile dezenfeksiyonun birçok avantajı bulunmaktadır. OZON GAZI çevre kirliliği yaratmadığı için su dezenfeksiyonu ve su kalitesi yükseltilmesinde tercih edilen bir yöntemdir.

Sistemdeki Ozon jeneratörü Ozon üretmek için havzadaki oksijeni kullanır. Yukarıdaki fotoğrafta  20 bin litre/saat. lik bir ozonlama ile su dezenfeksiyonu sistemi verilmiştir. Fotoğrafta en solda  kendi kendini temizleyen 100 mikronluk disk filtreler, hemen yanında ozon temas tankı, sağında ise ozon jeneratörü ve tanktaki suyu çeviren bir sirkülasyon pompası bulunmaktadır.

Ozon gazı klora göre teorik olarak 3 bin 165 kez daha etkili bir gazdır. Tüm bakterileri temas süresi olan 3-5 dakikada bertaraf edebilmektedir. Bu sistemin  bir diğer avantajı da suyu dezenfekte ederken  diğer bazı arıtma sistemlerinde olduğu gibi su kaybı ve atık su üretmiyor oluşudur.

Kullanılacağı yere göre çeşitli kapasitelerde kurulabilecek olan bu sistem 1999 Marmara depreminde Sakarya’da kullanılmış  ve çok faydalı olmuştur.

Bu sistem uygun bir kapasitede mobil olarak hizmet vermek üzere bir römorkun üzerine de yerleştirilebilir. Bu sistem deprem bölgesindeki şebeke suyunun alınarak ozonlama ile güvenilir bir şekilde kullanılabilmesine yönelik bir kalıcı hizmet imkanı da sunmaktadır.

Dursun YILDIZ, Su Politikaları Derneği Başkanı