Deprem bölgesinde halkın yüzde 51’i 2001 sonrasında yapılan binalarda oturuyordu

Kahramanmaraş ve Hatay başta olmak üzere 10 ili vuran depremler sonrası bölgedeki binaların yönetmeliklere uygun yapılıp yapılmadığı tartışma konusu. 

Uluslararası Haber Ajansı (UHA)’nın haberine göre, Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı verilere göre depremden etkilenen 10 ilde hanehalklarının yarıdan fazlası 2001 ve sonrasında inşa edilen binalarda ikamet ediyordu.

Depremde yıkılan binaların arasında yeni yapılan yapıların da bulunması gerekli denetimlerin yapılıp yapılmadığını gündeme taşıdı.

Peki Türkiye’de binalar kaç yaşında? Hane halklarının ne kadarı 1999 depreminden sonra inşa edilen evlerde yaşıyor? Depremin vurduğu 10 ilde binalar ne zaman yapılmıştı? Türkiye’de yeni bina oranının en yüksek olduğu iller hangisi? Hangi illerdeki binalar daha eski?

TÜİK’in “Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması”na dayanan resmi verilerde bu sorulara yanıt bulmak mümkün.

Veriler “ikamet edilen binanın inşa yılına göre hanehalkı sayısı ve oranı”nı gösteriyor. Yani, hanelerin kaçının kaç yıllık bina yaşadığını gösteriyor.

2021 itibariyle Türkiye’deki 25 milyon 330 bin hanehalkı bulunuyor. Bunların yüzde 47,4’ü 2001 ve sonrasında inşa edilen binalar ikamet ediyor. Yüzde 30,9’u ise 1981-2000 yılları arasında inşa edilen konularda yaşıyor. 1980 ve öncesinde inşa edilen binalarda yaşayanların oranı yüzde 12,6. Bina yaşının bilinmediği binalarda oturanların oranı da yüzde 9,1.

Depremden etkilenen illerdeki binaların yaşı

Depremden etkilenen ve OHAL ilan edilen 10 il şöyle: Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Kilis, Şanlıurfa, Hatay, Adıyaman, Osmaniye ve Adana

TÜİK’in 2021 verilerine göre bu ilde ikamet eden hanehalkı sayısı 3 milyon 305 bin idi. Bunların yüzde 51,1’i 2001 ve sonrasında inşa edilen binalarda ikamet ediyordu. Depremden etkilen 10 ildeki hanelerin yüzde 27,8’i ise 1981-2000 yılları arasında inşa edilen konutlarda yaşıyordu. 1980 ve öncesi inşa edilen binalarda ikamet edenlerin oranı yüzde 10; binaların yaşının bilinmediği konutlarda ikamet edenlerin oranı ise yüzde 11,2.

Kahramanmaraş’ta hane halkının yüzde 58’i 2001 ve sonrası inşa edilen binalarda yaşıyor

Depremden etkilenen 10 ile daha yakın baktığımızda şu sonuç ortaya çıkıyor. 2001 ve sonrası inşa edile binalarda ikamet eden hanehalkı oranında yüzde 61 ile Şanlıurfa zirvede. Bu oran Diyarbakır ve Kahramanmaraş’ta yüzde 58, Adıyaman, Kilis ve Gaziantep’te yüzde 52, Hatay’da yüzde 50, Malatya’da yüzde 48, Osmaniye’de yüzde 47 ve Adana’da yüzde 39.

Yeni binada yaşayanların oranının en yüksek olduğu iller hangisi?

Türkiye genelinde 2001 ve sonrası inşa edilen binalarda ikamet eden hanehalkı oranının en yüksek olduğu il ise yüzde 70 ile Bingöl. Bu oran Van’da yüzde 68, Şırnak’ta 66 ve Siirt’te yüzde 63. Başkent Ankara’da ise hanelerin yüzde 55’i 2011 ve sonrasında inşa edilen konutlarda yaşarken bu oran Antalya’da yüzde 53.

Eski binalar en çok hangi şehirlerde?

2001 ve sonrası inşa edile binalarda ikamet eden hanehalkı oranının en düşük olduğu il ise yüzde 28 ile Zonguldak. Bu şehri Bartın (yüzde 34), Sinop (yüzde 36), Rize ve Karabük ((yüzde 37) izliyor.

İstanbul ve İzmir’de binalar kaç yaşında?

TÜİK 2021 verilerine göre İstanbul’da hanehalklarının yüzde 46’sı 2001 ve sonrasında yapılan konutlarda ikamet ediyor. Bu oran İzmir’de yüzde 41.

Öte yandan tüm bu veriler 2021 yılı itibarıyla. 2022 yılında inşa edilen konutlar da eklendiğinde 2001 ve sonrasında yapılan binalarda oturanların oranı biraz da yükselecek.

Bu oran 2021’de yüzde 47,4 idi. Bu oranın 2022’de biraz daha yükselmiş olması bekleniyor. Bu durumda Türkiye’de hanehalklarının yaklaşık neredeyse yarısı son 20 yılda inşa edilen konutlarda ikamet ediyor.