Doç. Dr. Hasan B. YALÇIN
Yeni uluslararası düzenin nasıl bir sistem olduğunu anlamak istiyorsanız size basit bir örnek vereyim. Mesela, Katar konusunda Türkiye ile İran hemen hemen aynı pozisyonda buluştu. Başta Suud olmak üzere Körfez ülkelerinin Katar’a yönelik baskısına karşı ortak tutum aldı. Ama bu Türkiye ile İran’ı dost yapmıyor. Türkiye, Suriye’de yıllardır İran’la mücadele ediyor. Karabağ’da bile karşı saflara düştüler.
Katar’daki ortaklık sadece Körfez ülkelerinin Katar’da düzenledikleri darbe teşebbüsüne karşı alınmış bir tedbirdi. Bitti gitti. Gerekirse yine çıkar ortaya.
Ama aynı işlem Türkiye ile Suudi Arabistan’ı düşman haline de getirmiyor. Türkiye, Yemen’de Suud’a daha yakın, İran’a daha mesafeli konumda duruyor. Ama bunu Suudi Arabistan’ı çok sevdiğimiz için yapmıyoruz. Veya Suudi Arabistan buradan doğan bir ahde vefa duygusuyla Türkiye ile diğer meselelerdeki ayrılıklarını göz ardı edecek değil. Malumunuz, aynı Suudi Arabistan, Yunanistan’ın Akdeniz’de ABD ile birlikte gerçekleştireceği tatbikata F-15 uçaklarını gönderiyor. Yani Türkiye’nin ayağına basmak için hiçbir fırsatı kaçırmıyor.
MISIR’DAN ŞAŞIRTAN MANEVRA
Öte taraftan, son zamanlarda Suudi Arabistan’ın kuklası haline geldiğini düşündüğümüz Mısır bir anda Doğu Akdeniz’de tersine bir manevra yaparak Türkiye’nin tezini kabul ediyor. Bu öylesine bir dönüş ki, bu zamana kadar Doğu Akdeniz’de kurmaya çalıştıkları tüm planlar baş aşağı oluyor. Ama Mısır’la Türkiye’nin de ortak olduğunu söyleyemezsiniz. Daha doğrusu ,Türkiye ve Mısır, Doğu Akdeniz’deki paylaşım dışında neredeyse hiçbir konuda anlaşamıyor.
Tüm bunlar devletlerin saçmaladığı ve tutarsız politikalar izlediği anlamına gelmiyor. Aksine devletler, uluslararası sistemin kendilerine sunduğu yeni şartlarda bazı alanlarda mecburi istikametlere girmek zorunda kalıyor.
Seçenekler çok geniş değil. Çünkü sistem içinde ciddi bir güvensizlik ve belirsizlik hâkim. Herkes kurtarabildiğinin peşinde ve yalnız kalmamaya gayret ediyor. Ama asıl itibarıyla hepsi yalnız. Ortada kuralları ve işleyişi belirli bir siyaset akışı olmadığı için uzun soluklu ortaklıklar mümkün olmuyor. Eskiden işler kolaydı. Herkes Amerika’ya bakar ve ona göre pozisyon alırdı. Şimdi Amerika’ya bakanlar, ne gördüklerini tarif edemiyor. O nedenle de her konu başlığında farklı tutumlar ortaya çıkıyor. Böyle bir düzlemde iyi bir değerlendirme yapmak için kimin kiminle ortaklık yaptığına değil, kimin hangi olaydan ne kazandığına bakmak gerekir. Türkiye açısından bu değerlendirmeyi yaptığınızda karşınıza iyi bir resim çıkıyor. Öncelikli gündem maddeleri olarak görülebilecek neredeyse tüm başlıklarda Türkiye eli en rahat olan ülke. Çünkü bir önceki dönemde en fazla sayıda güvenlik sorunuyla yüzleşti ve bunlardan güçlenerek çıktı. Türkiye kendi işini kendi görmeyi öğrendi. O nedenle zaten uzun soluklu ortaklıklara da en az ihtiyaç hisseden ülkedir diyebiliriz.
[TÜB NHGHA Haber Ajansı, 18 Mart 2021]
