LİZBON – TÜHA HABER / Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), 30 yıl içinde Akdeniz’deki büyük şehirleri ya da çevrelerini etkileyebilecek bir tsunaminin meydana gelme olasılığının yüzde 100’e yakın olduğunu açıkladı. Marsilya, İskenderiye ve İstanbul; UNESCO’nun riskli gördüğü kentler arasında.
UNESCO, 27 Haziran-1 Temmuz arası Portekiz’in başkenti Lizbon’da düzenlenecek Birleşmiş Milletler (BM) Okyanus Konferansı’nda “Tsunamiye Hazır” adlı programını duyuracak. Bu program, 2030 yılına kadar tsunami riski taşıyan sahil toplumlarını, olası afete karşı eğitmeye yönelik geniş kapsamlı çalışmanın bir parçası.
UNESCO Direktörü Audrey Azoulay, küresel tsunami uyarı sisteminin çok hızlı tespit yaptığını ancak alarm vermenin yeterli olmadığını, hayat kurtarmak için kıyı topluluklarının da doğru şekilde eğitilmesi gerektiğini söyledi.
Örgütün raporuna göre, “tsunamiye hazır” olmak için tsunami riskini azaltma planları geliştirilmeli, tsunami tehlikesi olan bölgeler belirlenmeli ve haritalandırmalı, eğitim materyalleri hazırlanmalı, kamu dostu tsunami tahliye haritaları ile bilgiler halka açmalı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2018’den beri Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile yaptığı işbirliği sonunda 2020 yılında “İstanbul Tsunami Bilgi Kitapçıkları” çalışmasını tamamlamıştı. Tsunami riskiyle ilgili analiz ve tahliye planlarının yer aldığı bu kitapçıklara çevrim içi ulaşılabiliyor ve indirilebiliyor.
Mayıs ayı sonunda da, İBB’nin Tsunami Eylem Planını kapsamında şehrin 17 ilçesinde, deniz kıyılarına uyarı tabelaları konulmaya başlandı.
Akdeniz kıyılarını vuracak bir tsunami riskinin deniz seviyeleri yükseldikçe artacağı tahmin ediliyor. UNESCO yetkilileri, tsunaminin meydana geldiği Pasifik ve Hint Okyanusu’ndaki toplulukların genellikle tehlikelerin farkında olduğunu, ancak Akdeniz de dahil olmak üzere diğer kıyı bölgelerinde bu felaketin hafife alındığını söylüyor.
Gelecek yıl Akdeniz’de risk altındaki dört sahil kenti (Marsilya, İskenderiye, İstanbul, Cannes) ve İspanya’nın Atlantik kıyısında bulunan Cádiz yakınlarındaki Chipiona kasabası, 21 ülkedeki 40 “tsunamiye hazır” kasaba ve şehir arasına katılacak.
İngiliz Guardian gazetesine konuşan UNESCO’nun tsunami uzmanı Bernardo Aliaga, “2004 ve 2011’deki tsunamiler, uyarı işaretiydi” dedi.
“2004’ten bu yana çok yol kat ettik. Bugün daha güvendeyiz” diye konuşan Aliaga, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ancak hazırlık konusunda eksikler var ve bunların gidrilmesi gerekiyor. Uyarıların ziyaretçiler ve toplumlar tarafından anlaşıldığından emin olmamız lazım.”
2004’te, şimdiye kadarki en ölümcül tsunami Hint Okyanusu’nda meydana gelmiş; 14 ülkede yaklaşık 230 bin kişi hayatını kaybetmişti. 2011’de ise Japonya’da yaklaşık 40 metre yüksekliğe ulaşan 9,1 büyüklüğündeki deprem ve ardından yaşanan tsunami 18 bin kişinin ölümüne yol açmıştı.
UNESCO Pasifik Tsunami Uyarı Merkezi, 2004’ten bu yana 125 kez, tsunami meydana gelmeden önce uyarı mesajı yayımladı.
Tarihin en ölümcül depremlerinden biri 1755’te Portekiz’i vurmuş ve başkent Lizbon ile İspanya’nın Cádiz kentinde 6 metre yüksekliğinde bir tsunamiye neden olmuştu. Depremde 50 bin kişinin hayatını kaybettiği kaydedilmiş daha sonra yangınlar ve tsunamiyle can kaybı artmıştı.
İstanbul’da ise 14 Eylül 1509’daki büyük depremin ardından yaşanan tsunami nedeniyle Galata’da pek çok ev sular altında kalmıştı.
[TÜHA Haber Ajansı, 24 Haziran 2022]
