TÜHA HABER / Birleşmiş Milletler Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, İran’ın bildirilmemiş nükleer materyal depoladığı veya kullandığı düşünülen alanlara erişim için yetkililere baskı yapmak üzere önümüzdeki hafta Tahran’a gidecek.
UAEA Başkanı Rafael Grossi, geçen aralık ayında göreve gelmesinden bu yana ilk kez İran’ı ziyaret edecek. Toplantıda İran’ın dünya güçleriyle 2015’te imzaladığı nükleer anlaşma öncesi, 2000’lerin başından kalma olduğu düşünülen sitelere erişim konusu görüşülecek. İran, UAEA denetçilerinin siteleri incelemek için hiçbir yasal dayanağı olmadığını savunuyor.
Grossi yaptığı açıklamada, “Görüşmelerin amacı, öne çıkan soruları cevaplamak ve özellikle erişim sorununu çözme konusunda somut ilerlemeye sağlamak. Ayrıca İran hükümeti ile verimli ve işbirliğine dayalı doğrudan bir diyalog kanalı kurmayı umuyorum” dedi.
2018’de Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD), İran ile yapılan anlaşmadan tek taraflı çekilmesinden bu yana, Fransa, İngiltere, Almanya, Rusya ve Çin anlaşmayı hayatta tutmak için mücadele veriyor.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olarak da bilinen anlaşma, nükleer programında kısıtlamalar karşılığında İran’a ekonomik teşvikler vaat ediyor. Ancak Amerika’nın yaptırımları nedeniyle bir süredir İran’ın ekonomisi kötüye gidiyor. Tahran ise anlaşmadaki diğer ülkelere bu yaptırımları dengelemek için daha fazlasını yapmaları için baskı yapmak amacıyla anlaşmanın hükümlerini ihlal etmeye başladı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun (BMGK) İran’a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim’de sona erecek silah ambargosunu yenileme çabası başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran’ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek, konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçireceği tehdidinde bulunmuştu.
İran ile birlikte anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD’nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018’de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.
Washington tarafından BMGK’ye sunulan İran’a yönelik silah ambargosunun uzatılmasını öngören tasarı oylanmış, ancak kabul edilmemişti. Tasarıya, BMGK üyesi 15 ülkeden yalnızca ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu vermişti.
ABD Başkanı Donald Trump, İran’a yönelik yaptırımları geri getirebilecek mekanizmayı kullanacakları konusunda BMGK’nin bilgilendirilmesi için Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya talimat verdiğini açıklamıştı.
Nükleer anlaşmaya taraf beş ülke ve İran, 1 Eylül’de Viyana’da buluşacak.
İran Atom Enerjisi Kurumu, ülke lideri Ayetullah Ali Hamaney’in 190 bin uranyum ayrıştırma birimi (SWU) kapasitesine ulaşma talimatları doğrultusunda önemli adımlar atıldığını açıkladı.
İran Atom Enerjisi Kurumu tarafından yapılan açıklamada, ABD’nin, nükleer anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle İran’a yönelik Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirecek mekanizmayı hayata geçirme çabalarına yanıt verildi.
Açıklamada, “(Yaptırımları) Tetikleme mekanizması etkinleştirilsin ya da mevcut durum devam etsin, İran Atom Enerjisi Kurumu 190 bin SWU kapasitesine ulaşmak için büyük adımlar atmıştır.” denildi.
Hamaney, ABD’nin Mayıs 2018’de nükleer anlaşmadan çekilerek yaptırımları açıklamasından kısa süre sonra yaptığı açıklamada, “İran hem yaptırımları hem de nükleer faaliyetlerdeki sınırlamaları kabul etmeyecektir. İran Atom Enerjisi Kurumu hemen yarın nükleer anlaşma çerçevesinde 190 bin SWU üretmeye başlasın.” diyerek talimat vermişti.
[TÜHA Haber Ajansı, 23 Ağustos 2020]
