Ukrayna: Savaşın akıbetini demiryolu mu belirleyecek?

KİEV – TÜHA HABER / Ukrayna savaşında Rusya, Ukrayna demiryolu tesislerini giderek daha fazla hedef alıyor. Aslında demiryolu, Kiev’in en önemli lojistik araçlarından biri ve direnişin sembolü haline geldi.

Ukrayna’dan Uluslararası Haber Ajansı (UHA)’nın Temsilcisi Daria KALENİUK‘un haberine göre, Ukrayna demiryolu şirketi Ukrsaliznytsia çarşamba akşamı 20 uzun mesafe treninin on iki saate kadar rötar yaptığını bildirdi.

Rus ordusu, son iki hafta içinde ülke genelinde Ukrayna demiryolu ağına yönelik saldırılarını önemli ölçüde yoğunlaştırdı.

Dnipro Nehri üzerindeki bir demiryolu köprüsü geçtiğimiz çarşamba günü ağır hasar gördü. Bir gece önce, batı ve güney Ukrayna’da çok sayıda tren istasyonu vuruldu.

Doğudaki Kramatorsk gibi, Nisan ayı başlarında meydana gelen bombalı saldırıda en az 50 kişinin öldüğü birkaç tren istasyonu da daha önce hedef alınmıştı. Eyalet tren istasyonları, trafo merkezleri ve demiryolu köprüleri giderek artan bir şekilde Rus füzeleri tarafından hedef alınıyor.

Hayati demiryolu ağı

Rusların değişen taktiklerinin iyi bir nedeni var. Savaşın ilk iki ayında, Ukrayna demiryolu şirketi ülkenin en önemli lojistik firması haline geldi.

Ukrayna’daki demiryolu ağı yaklaşık 22 bin kilometreyi kapsıyor. 230 binden fazla çalışanı ile Ukrayna demiryolu şirketi savaş başlamadan önce bile ülkedeki en büyük işverenlerden biriydi. On yıl önce, 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası için tam zamanında, Ukrayna demiryollarının altyapısını ve vagonları iyileştirmek için yaklaşık 700 milyon euro yatırım yapıldı.

Ülkede ayrıca geniş bir otoyol ağı olmasına rağmen, özellikle büyük şehirlerin yakınında olanların sadece bir kısmı çok şeritli. Öte yandan, birçok uzun mesafe yolu son derece kötü durumda ve ağır malların taşınması için uygun değil.

Böylece demiryolu Ukrayna direnişinin sembolü haline geldi. Ülkenin doğu kısmına silah ve yardım malzemeleri getiriyor. Savaştan kaçan milyonlarca insanı tahliye ediyor. Bu sıralar aileleri daha önce Rus birliklerinin işgal ettiği bölgelere geri taşıyor.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, AB Komisyonu Başkanı von der Leyen ve Alman muhalefet lideri Friedrich Merz gibi önemli devlet konuklarını Kiev’e getirdi. Demiryolları ihracat mallarının taşınmasında da giderek daha önemli bir rol oynuyor.

Savaş başlamadan önce ülke, ithalatının ve ihracatının yüzde 50’den fazlasını Odessa limanı üzerinden gerçekleştiriyordu. Ancak Rus deniz ablukasının başlamasından bu yana Ukrayna, buğday, kömür, çelik ve kimyasal ürünler gibi malları batı ülkelerine giderek daha fazla oranda demiryoluyla ihraç etmeye çalışıyor.

Fotoğraf: Yasuyoshi Chiba/AFP/Getty Images

Şaşırtıcı derecede sağlam

Demiryolu sistemi, savaşın ilk aylarında şaşırtıcı derecede sağlam ve değişen şartlara uyarlanabilir olduğunu kanıtladı. Demiryolu ağı ülkeyi geniş ölçüde sardığı için güzergâhın bazı bölümleri bombalanırsa, alternatif güzergâhları hızlı bir şekilde bulmak çoğu zaman mümkün.

Ukrsaliznytsia’nın yolcu treni işi sorumlusu Oleksandr Pertsovskyi bu hafta başlarında NBC’ye verdiği demeçte, “Bazı durumlarda hasarlı demiryolu hatlarını sadece birkaç saat içinde onarabiliyoruz” dedi.

Patronu Oleksandr Kamyshin CNN’e verdiği demeçte, yönetim yapısının artık “yatay” olduğunu kaydetti.

Güzergahtan sorumlu olanlar, amirlerinden izin almadan sahada karar verebiliyor. Onarımlar, bürokrasi olmadan normal zamandan çok daha kısa bir sürede gerçekleştirilebiliyor.

Pertsovskyi, yıkılan veya hasar gören köprülerin o kadar hızlı tamir edilemediğini belirterek, “ancak sonuç olarak, artan saldırılara rağmen sistemi çalıştırmaya devam edebiliyoruz” diyor.

Bununla birlikte, görev her geçen gün daha da zorlaşıyor. Demiryolu çalışanları, özellikle tehlikeli alanlardan kaçınan rotalar planlamak zorunda kalıyor. Zaman çizelgelerinin genellikle anında değiştirilmesi gerekebiliyor. Bu değişiklikler demiryolu şirketinin sosyal medya kanallarından duyuruluyor. Ve demiryolu raylarına yapılan roket saldırılarının sayısı neredeyse her gün artıyor.

Savaşta her iki taraf için de önemli olan demiryolu ağı

En başından beri, Ukrayna’nın demiryolu sistemi bir tartışma konusuydu. Rusya, Ukrsaliznytsia’nın Harkov ve Kiev gibi büyük şehirlerdeki lojistik merkezlerini bir an önce kontrol altına almaya çalıştı, ancak Ukraynalıların şiddetli direnişi nedeniyle başarısız oldu.

Buna karşılık, Ukrayna ordusu ve Beyaz Rusyalı demiryolu işçileri, Rusya ve Beyaz Rusya’ya olan demiryolu bağlantılarını, büyük Rus birliklerinin transferi için önemli olabilecek rayları, yok etmeyi başardılar.

Lojistik olarak, Rus ordusu her zaman demiryolu ağına büyük ölçüde bağımlı olmuştur. Rusya, zorlu arazilere sahip geniş bir bölgedir- bozkırlar, donmuş topraklar (permafrost) ve mevsimsel bataklıklar. Motorize kara birliklerinin daimi ordusu, asker, yiyecek ve yakıt taşımak için her zaman demiryolu ağına güvendi.

Londra’daki Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden (RUSI) Rusya uzmanı Emily Ferris, Foreign Policy dergisine yazdığı bir makalede, “Demiryolu kullanılamadığında, ordu bunun yerine yollara güvenmek zorundadır” diyor.

Bununla birlikte, Rusya’nın silahlı kuvvetleri, kara saldırılarını sürdürmek ve işleyen demiryolu raylarından çok uzakta Ukrayna topraklarını ele geçirmek için yeterli yiyecek ve yakıt stoğuna sahip değil. “Kuzeyde,” dedi Ferris, “Rusya Çernihiv’deki veya Kiev çevresindeki demiryolu kavşaklarından hiçbirini kontrol etmeyi asla başaramadı ve çamurlu koşullar çok sayıda askeri aracın mahsur kalmasına neden oldu.”

Yeni hedefler – yeni taktikler

Ama şimdi Rusya savaş amaçlarını yeniden tanımladı ve ülkenin doğusu ve güneydoğusunu ele geçirmeye odaklanıyor. RUSI uzmanı Ferris Rus ordusunun, Harkov’da veya güney Ukrayna’da demiryolu kavşaklarını tam olarak kontrol etmediğini ya da buraların çatışmalarda neredeyse tamamen yok edildiğini belirtiyor. Ancak Rusya’nın şimdiye kadar birliklerini Ukrayna’nın derinliklerine nakletmeyi ve daha fazla toprak fethetmeyi başaramamasının nedenlerinden biri de bu.

Yine de bu, Ukrayna’nın geri kalanındaki demiryolu ağı için iyiye işaret değil. Zira savaştaki hedeflerinin değişmesi nedeniyle, Rus ordusu ilerlemesi için artık bu demiryolu sistemlerine ihtiyaç duymuyor.

Ruslar Ukrayna’nın demiryolu ağını ele geçiremedikleri için, şimdi en azından bir kısmını yok etmek istiyorlar, özellikle de Batı’nın cepheye silah sevkiyatını durdurmak için. Ukrayna’nın demiryolu altyapısını ne kadar süre koruyabileceği, bu savaşın sonucunda belirleyici bir rol oynayabilir.

TÜHA Haber Ajansı, 09 Mayıs 2022]