Taliban’lı Ortadoğu Nasıl Bir Yer Olacak?

TÜHA HABER / SETA Genel Koordinatörü Prof. Dr. Burhanettin DURAN, ABD’nin çekilmesiyle Taliban’a ‘hem Rusya’yı hem de ABD’yi yendik’ propagandası yapma fırsatı verildiğine dikkat çekerek, “Dahası, bu çekilmenin, radikallere ‘seçimle değil ancak savaşarak başarabiliriz’ mesajını istemeden de olsa verdiği açık” olduğunun altını çizdi.

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, ‘Taliban’lı Ortadoğu Nasıl Bir Yer Olacak?‘ başlıklı makalesini (UHA) Uluslararası Haber Ajansı’na değerlendirerek, Afganistan’ın bir Orta Asya ve Güneydoğu Asya ülkesi olduğunu, ancak etnik-dini özellikleri ve 40 yılı aşkın istikrarsızlığıyla geniş Ortadoğu’yu en fazla etkileyen ülkelerin başında geldiğini işaret etti.

1979 Sovyet işgaline direnen mücahitlerin uzun ve sorunlu hikayesinin tüm bölgeye yayılan el Kaide ve benzeri örgütlerle birlikte anıldığını ifade eden Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “bugün ise Afganistan, ABD’nin hatalı çekilmesi ve Taliban’ın ikinci kez iktidarı ele geçirmesiyle dünya gündeminin ilk sırasında. Ortadoğu’ya olası etkilerini konuşuyoruz. Taliban’ın verdiği ilk kapsayıcı mesajlara uygun hareket edip etmeyeceğini tartışıyoruz” dedi.

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, yine Taliban’ın ABD, Çin ve Rusya’ya terör örgütlerine destek olmayacağı yönündeki sözünü tutup tutmayacağının ana ilgi noktası olduğunu hatırlatarak, “Siyaseten uzlaşmacı sinyaller verse de ideolojik anlamda dönüşüm yaşama ihtimali çok zayıf görülüyor. Geçiş hükümeti konuşuluyorsa da Taliban sözcülerinin açıklamaları dini lider-ulema ve bunlara bağlı bir siyasi yönetim kuracaklarını gösteriyor” ifadesini kullandı.

SÜNNİ VELAYETİ FAKİH DOKTRİNİ Mİ?

“Taliban’ın İslamcı yönetim anlayışı, karşı olduğu İran Şiiliğinin velayeti fakih formülünün Sünni versiyonuna işaret ediyor” diyen Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “Hanefi-Maturidi medreselerden yetişseler de Taliban’ın yaklaşımı sert-Selefi anlayışa paralellik arz ediyor” dedi.

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “İlk başta pragmatik davranarak uluslararası tanıma, yardımlar ve yatırımlar konularında olumlu hava oluşturma derdindeler. Ancak yirmi yıllık ABD işgali sırasında oluşan İslami hayat tecrübesi ile Taliban’ın özellikle kadınların toplumdaki yerine dair sert görüşü ve ABD ile çalışanlara muamelesi ciddi sorunlar üretebilir. Taliban, demokratik yönetime karşı. Bununla birlikte iktidar paylaşımı da yapmak zorunda. Taliban’ın Afganistan’daki farklı topluluk ve grupları yönetime katacak kadar bir kapsayıcılık göstermesi uluslararası toplumun tavrına, Pakistan, Katar ve Türkiye gibi ülkelerin katkılarına bağlı” olduğunu aktardı.

ABD’NİN ÇEKİLMESİNİN GÖZDEN KAÇAN YÖNÜ

ABD’nin Afganistan’ı Taliban’a bırakarak çekilmesinin çok yönlü tartışıldığına da dikkat çeken Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “Kimisi bunu Batı ittifakının birbirine olan güveninin çöküşü, kimisi ABD’nin itibarının ağır zedelenmesi olarak görüyor. Kimisi de Taliban’ın yeniden el Kaide benzeri terör örgütlerine kucak açmasından endişe ediyor” dedi.

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “Taliban’ın ABD, Rusya ve Çin’e bu konuda verdiği sözleri tutması mümkün. Asıl kritik olan, ABD’nin çekilişinin tüm bölgedeki demokrasi karşıtı, sertlik yanlısı İslamcılara nasıl bir mesaj verdiği… İslamcı hareketlerin bazıları İslami değerlere uygun görerek demokrasiyi benimsiyor” olarak dile getirdi.

SETA Genel Koordinatörü Prof. Dr. Burhanettin DURAN, şöyle devam etti:

“Bazıları da hilafeti, emirlik ya da otoriter cumhuriyet şeklinde anlıyor, yani demokrasiye karşılar. Arap isyanları sonrasında demokrasiyi benimseyen İslamcıların Mısır’da iktidardan devrilmesi, Suriye ve Libya’da iç savaşa sürüklenmeleri ve Tunus’ta ağır baskı altında tutulması demokrasi karşıtlarının önünü açtı”.

Batı’nın statükocu Körfez ülkelerinin operasyonlarına sessiz kalmasının dünya ile entegre olacak İslamcı hareketleri büyük oranda siyaset sahnesinden sildiğine vurgu yapan Prof. Dr. Burhanettin DURAN, “Gerçi Irak ve Suriye’de sınır tanımayan hilafet iddiası ile ortaya çıkan DEAŞ terör örgütünün tasfiyesinin radikallere yönelik bir mücadele olduğu ileri sürülebilir. Bunun da Şii Haşdi Şabi gibi radikal unsurları ve PKK-YPG gibi seküler terör örgütlerini büyüttüğü ortada” dedi.

RADİKALLERİN MEMNUNİYETİ

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, makalesinin son bölümünü ise şöyle noktaladı:

ABD’nin çekilmesiyle Taliban’a “hem Rusya’yı hem de ABD’yi yendik” propagandası yapma fırsatı verildi. Dahası, bu çekilmenin, radikallere “seçimle değil ancak savaşarak başarabiliriz” mesajını istemeden de olsa verdiği açık. Yani Batı, ikinci kez demokrasiyi benimseyen İslamcıları yalnız bırakarak radikallerin istismar edeceği bir jeopolitik ortama katkı verdi. Bu itibarla Taliban yayılmacı bir yönetim kurmasa da zaferi radikalleri memnun ediyor. Ayrıca, Biden yönetimi çekilme serisine Irak’ı da eklerse İran’ın muhafazakâr Şiici yönetimi sadece Irak’ta değil bölgenin tümünde yeni hamleler yapabilecek. Nükleer anlaşmanın kotarılması da Tahran’ın Şiici ideolojik yayılma alanını genişletecektir”.

HABER : Ataner YÜCE & Emekli TRT Muhabiri

[TÜHA Haber Ajansı, 23 Ağustos 2021]