Su’da Riski Yönetemezsek!

Birçok ilimizin içme kullanma suyu barajlarındaki ortalama doluluk oranları geçen seneki değerlerin yarısına inmiştir. Bursa, Tekirdağ, Elazığ gibi bazı illerin barajlarında ise hiç su kalmamıştır. Barajların ölü hacim dediğimiz  rezervuarın en dip bölgesindeki su hacmi dikkate alınmazsa, Ankara’nın 80 günlük ,Uşak ilimizin 40 günlük, Bursa’nın 35 günlük ,Tekirdağ’ın 30 günlük Elazığ’ın 20 günlük, İstanbul’un ise 120 günlük su potansiyeli olduğu yetkili ağızlardan açıklanmaktadır. Bu durum iklim değişikliği etkisinden daha çok su yönetimimizin hazırlıksız ve yetersiz  olmasından kaynaklanmıştır.

Bu durumda  bu illerin su yönetimleri kriz yönetimine geçerek, suyu tasarruflu kullanın açıklamaları yapmaya, başka sektörlere tahsis edilen sulardan geçici olarak su talep etmeye,  su kesinti programları uygulamaya  ve yeraltından acil su temini için kuyular açmaya başlamıştır. Aslında bu dönemde acil olarak yapılabilecekler bunlardır. Bu kapsamda ;Ankara  Kızılırmak, Kesikköprü barajından çektiği suyu arttırarak, Bursa Çınarcık Barajından bypass yaparak, Tekirdağ ve  Uşak yeni kuyular açarak, İzmir yeni kuyular açıp su kesintisi programı uygulayarak bu dönemi atlatmaya çalışıyor.

Su yönetimi su bitince, doğal olarak en kısa yoldan ilave su temin etmeye çalışır. Bu da su yönetimini dönemsel, pahalı ,ekonomik ve ekolojik olarak sürdürülebilir olmayan çözümlere yönlendirebilir. Su kesintisi yapmak durumunda olan illerimizden yapılan açıklamalar, daha iyi bir su yönetimi planı yerine hızla yeraltından daha fazla su teminine yöneliktir. Suyun talebinin sürekli oluşu ve yaşamsal bir kaynak oluşu  risk analizi yapmayan yönetimleri hızla acil çözümlere yönlendirmektedir. Bu da ekonomik, ekolojik ve sosyal olarak en optimum projelerden  uzaklaşılması sonucunu doğurabilir. Öncelikli olarak alınması gereken birçok tedbir varken  havzalararası acil su transferleri, deniz suyu arıtma tesisi projeleri, bulut tohumlama gibi projeler  bu kapsamda  gündeme getirilir. Planlama rafa kalkar. su yönetimi anlayışında revizyon ihtiyacı kenara itilir, talep yönetimi unutulur . acil olarak su temini sağlayacak projeler için tüm imkanlar seferber olur. Ancak bu  acil durum çözümleri, kriz dönemi sonrası için genellikle yetersiz ve verimsiz  kalır.

Bölgesel kuraklıklar yerleşiyorÜlkemiz önümüzdeki su yılına bölgesel kuraklık  yaşayan yörelerde boşalan baraj depolarıyla girecektir. Bu bölgelerde kuraklığın sürmesi, etkin bir risk yönetimi yapılmazsa, su krizini derinleştirir. Bu krizin sosyal ve ekonomik maliyetleri yüksek olur. Su yönetimi bu yılın deneyimi ile yönetim anlayışında radikal değişiklikler yapmalıdır. Su yönetiminin amacı  esas olarak oluşacak riskin yönetimi olup su krizinin yaşanmasını önlemek olmalıdır. Su yönetimi susuzluğu değil suyu yönetmek için çaba göstermelidir. Bunun için yenilikçi bir su yönetimi anlayışı ve merkezi hükümet ile yerel yönetimlerin işbirliği şarttır.

Araştırmacı Yazar ve Akademisyen Dursun YILDIZ

Su Politikaları Derneği Kurucu Üyesi ve Başkanı, Su Politikaları Uzmanı, Akademisyen, İnşaat Mühendisi.

1958 yılında Samsun’da doğdu. İTÜ İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Devlet Su İşleri’nde çalışmaya başladı, kurumun çeşitli daire başkanlıklarında yöneticilik yaptı. Bu süre içinde Hollanda’da Uluslararası Hidrolik Enstitüsü’nde 1 yıl lisans sonrası, ABD’de ise 3 aylık uygulama eğitimleri aldı. Daha sonra Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde Su Politikaları alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladı. Bu arada Ankara Üniversitesi ATAUM’da AB Uzmanlığı ve Uluslararası İlişkiler Uzmanlık diploma eğitimlerini de tamamladı. Yıldız DSİ’de çalıştığı süre boyunca üniversitelerde de ders verdi.

Su ve Toprak Yönetimi, Su Güvenliği, Su Sorunları, Orta Asya Suları, Orta Doğu Suları, Su Savaşları gibi konularda 15 adet kitabı ve çok sayıda rapor ve uluslararası dergilerde yayınlanmış makalesi var. TEMA Bilim Kurulu üyesi olan Yıldız, Uluslararası Su Yönetimi ve Diplomasisi dergisinin editörlüğünü yapıyor ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün Uluslararası Su Kaynakları Bölümü’nde Su Politikaları dersi veriyor.