Sosyal Medya Düzenlemesi Yasalaştı

TÜHA HABER / Bir süredir sosyal medyaya kısıtlamalar getireceğine dair tartışmaların odağında olan yasa teklifi TBMM Genel Kurulu’nda oylanarak kabul edildi.

‘İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ genel kurulda AKP ve MHP milletvekillerin verdikleri kabul oyuyla yasalamış oldu.

Yasa, Türkiye’de temsilcilik oluşturarak Türk hükümetinin talepleri doğrultusunda erişim ve kullanıcı yasaklarını uygulamayan sosyal medya mecralarının 5 aşamada ve 7 ayda erişilemez hale getirilmesini öngörüyor.

Söz konusu düzenleme ilk olarak Corona virüsü salgınıyla mücadele amacıyla 8 Nisan’da hazırlanan torba yasa teklifi içerisinde ilk kez gündeme getirilmişti. Yasa bugün kabul edilen haliyle 21 Temmuz’da TBMM’ye sunulmuştu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, sekizinci torunu (kızı Esra ile damadı Berat Albayrak’ın dördüncü çocuğu) Hamza Salih’in dünyaya gelmesi sonrasında sosyal medyadaki yorumlara öfkelenen Erdoğan’ın sosyal medyaya mutlaka sınırlama getirilmesi talimatıyla teklif gündeme alındı.

MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin yaz tatili öncesinde mutlaka yasalaştırılmasını talep ettiği sosyal medya teklifi, AKP içerisinde görüş ayrılıklarına yol açmasına rağmen TBMM’de AKP’li vekillerin de oyuyla kabul edildi.

Temsilci bulundurma zorunluluğu 1 Ekim 2020’den itibaren geçerli

Yasa içerisinde Türkiye’den günlük 1 milyondan fazla erişime sahip internet sitelerinin Türkiye’de temsilci bulundurması ve bu kişiyi BTK’ya bildirmesi zorunluluğu 1 Ekim 2020 tarihine bırakıldı. Yasanın getirdiği bu düzenleme o tarihte yürürlüğe girecek.

Yasaya göre; Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar, Türkiye’de en az bir kişiyi temsilci olarak belirleyecek ve bunu ilgili makamlara bildirecek. Bu kişi, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak zorunda.

Bu temsilci/yetkili kişi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve diğer makamlarca gönderilecek tebligat, bildirim ya da taleplere yanıt verilmesiyle gereklerinin yerine getirilmesi ve yasal yaptırımlarından sorumlu olacak. Bu temsilci, yine şahıslar tarafından yapılacak başvuruların cevaplandırılmasından da yükümlü bulunacak.

Bu hüküm itibariyle sosyal medya mecrası temsilcisi, “Türk vatandaşı” kimliğiyle herhangi bir durumda rahatlıkla yerel adli süreçlere maruz bırakılabilecek. Bu hüküm başka bir anlamda bir başka ülke vatandaşı olmadığında uluslararası diplomatik kriz kaynağı ihtimalini ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Mesela Türk vatandaşı temsilci hakkında savcılıklarca uluslararası hukuki mevzuat kaygıları olmaksızın soruşturmalar açılabilecek, gözaltı işlemleri uygulanabilecek, mahkemelerce tutuklu yargılama kararları alınabilecek.

Sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki yetkili temsilcisine ait iletişim bilgilerine internet sitesinde “kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilir bir şekilde” yer verecek.

Cezalandırma aşamaları 10 milyon TL para cezasıyla başlıyor

Yasaya göre; Türkiye’de 1 milyondan fazla kullanıcıya erişen mecralar, bu şartları yerine getirmezlerse, nihayetinde internetteki erişilebilirlikleri sınırlandırılacak ya da yavaşlatılacak. Son aşamada yavaşlatma yaptırımı ise aslında herhangi bir sosyal medya mecrasını teknik açıdan ve fiilen kullanılamaz hale getirecek.

Yasada, Nisan ayındaki taslakta hemen uygulamaya geçirilmesi öngörülmüş “erişim engelleme” ve “yavaşlatma” yaptırımları son aşamalar olarak yer alıyor. Taslağa ilaveten 30 günlük uygulama süreleriyle yeni yaptırımlar ilk üç aşama olarak eklenmiş durumda.

Eğer bir sosyal medya mecrası, BTK talep ettiği andan itibaren 30 gün içerisinde Türkiye’de temsilcilik oluşturmazsa ilk aşamada 10 milyon TL idari para cezası uygulanacak.

İkinci aşamada, idari para cezası tebliğinden itibaren ikinci 30 günlük sürede (toplamda 60 günde) halen temsilcilik bildirimi yapılmadıysa BTK tarafından 30 milyon TL idari para cezası uygulanacak.

Şirketlerce sosyal medyaya reklam verilmesi yasağı uygulamaya konuluyor

Bu idari para cezası tebliğinden itibaren üçüncü 30 günlük sürede (toplamda 90 günde) sosyal medya mecrası, kanun hükümlerini halen yerine getirmezse reklam yasağı hayata geçecek. BTK tarafından Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerce söz konusu sosyal medya mecrasına reklam verilmesi yasaklanıyor. Yasada, “yeni reklam sözleşmesi kurulamaz ve buna ilişkin para transferi yapılamaz” deniliyor.

Reklam yasağı kararından itibaren üç ay içinde yani 90 günde (toplamda 180 günde) halen temsilcilik oluşturulması şartı yerine getirilmediyse BTK Başkanlığı, sosyal medya ağ sağlayıcısı aleyhine internet trafiği bant genişliğini yüzde 50 azaltma talebiyle sulh ceza hakimliğine başvurabilecek. Bu dördüncü aşamada, yargı aracılığıyla sosyal medya mecrasına erişimi oldukça sınırlayacak yaptırım uygulamaya konuyor.

Son aşamada sosyal medya mecrası erişilemez hale gelebilecek

Beşinci ve son aşamada, internet trafiğinde bant genişliği hali hazırda yavaşlatılmış olan sosyal medya mecrası halen BTK’nın taleplerini 30 gün içinde (toplamda 7 aylık sürede) yerine getirmiyorsa yeni yaptırım uygulamaya koyulacak.

Türkiye’de temsilci belirlememiş sosyal medya mecrasının son aşamada, internet trafiği bant genişliği yüzde 95 oranında azaltılacak. Dolayısıyla internet trafiğinde teknik açıdan ve fiilen söz konusu mecra, Türkiye’den erişimi oldukça güç yani kullanılmaz hale getirilecek.

Kişiler de her istediğinde, her konuda içerik engelleme talep edebilecek

Yasa kapsamında sosyal ağ sağlayıcılar, içerikle ilgili olarak şahıslardan gelen şikayetlere 48 saat içinde yanıt vermek zorunda olacak. Özellikle bu düzenleme Erdoğan’ın torunuyla ilgili paylaşımlar gibi örneklere karşı hızlıca engelleme yapılması yolunu açacak hüküm olarak işaret ediliyor. Aksi halde beş milyon TL idari para cezası uygulanması söz konusu olacak.

Sosyal ağ sağlayıcı, içerik kaldırma veya erişimi engelleme kararlarının uygulanmasıyla ilgili olarak BTK’ya altı ayda bir düzenli raporlarla bildirimde bulunacak. Aksi takdirde 10 milyon TL idari para cezası uygulanacak.

Sulh ceza hakimlikleri aracılığıyla alınan içerik kaldırma gibi kararların 24 saat içerisinde uygulanmaması halinde, sosyal ağ sağlayıcı şirketler doğan zararları ödemekle yükümlü olacak. Yani bu düzenlemeyle kişiler, şirketlerden tazminat talebinde bulunabilecek.

Türkiye’deki kullanıcı verileri Türkiye’de bulundurulacak

Sosyal ağ sağlayıcı şirketler, yurtdışı kaynaklı/merkezli de olsalar, Türkiye’deki kullanıcılarıyla ilgili verilerini Türkiye’de bulundurmak zorunda olacak. Bu hüküm, özellikle takma ad ile sosyal medya kullanıcılarını tespit etme konusunda Türkiye’nin hızlıca çözüm almasını sağlamaya yönelik görünüyor. Böylece pek çok kullanıcı aleyhine adli süreçler hızlıca hayata geçirilebilecek.

Örneğin, İçişleri Bakanlığı’nın söz konusu sosyal ağ sağlayıcısıyla veya onun temsilciliğiyle ilgili yasal bir girişimde bulunması durumunda, Türkiye’deki kullanıcı bilgilerine erişilebilecek.

Türkiye’deki kullanıcılarıyla ilgili verileri Türkiye’de bulundurmayan şirketlere, bir milyon Türk lirasından beş milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilebilecek.

Yasa ayrıca “sosyal ağ sağlayıcı” kavramı hayata geçirdi. “Sosyal ağ sağlayıcı” kavramı, ”sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi verileri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanıyor. Bu kavramlaştırma, internet ortamındaki çok sayıda sosyal etkileşim ve iletişim mecrasını kapsıyor gibi görünüyor.

Yasada aksi yönde bir hüküm bulunmaması nedeniyle Türkiye’de iletişim amaçlı kullanılan pek çok internet uygulaması (mecrası) bu kanun kapsamında değerlendirilebilecek. Türkiye’de yaygın şekilde kullanılan Twitter, Facebook, Instagram ve YouTube’un yanı sıra, sesli paylaşımların da yapılabildiği WhatsApp, Telegram gibi mecralar da kapsam dahilinde kabul edilecek. Skype uygulaması da sosyal ağ sağlayıcı tanımına giriyor.

Hatta Corona salgını sebebiyle son aylarda görüntülü toplantılar, etkinlikler için kullanılan Zoom gibi uygulamalar da bu kapsamda yorumlanabilecek.

HABER : Yıldız YAZICIOĞLU & Ankara (VOA) 

[TÜHA Haber Ajansı, 29 Temmuz 2020]