Polonya ve Rusya: Doğu Avrupa’da yeni bir çatışma eşiği mi?

Polonya hava sahasının Rusya menşeli olduğu iddia edilen İHA’lar tarafından ihlal edilmesi, Avrupa güvenliği açısından kritik bir gerilimi gündeme taşıdı. Polonya Başbakanı Donald Tusk’un “Bu durum bizi İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana açık bir çatışmaya en çok yaklaştırdı.” açıklaması, olayın boyutunu ve NATO ittifakı açısından doğurabileceği sonuçları gözler önüne seriyor.

Son Gelişmeler

Polonya Silahlı Kuvvetleri, gece boyunca radarların 10’dan fazla İHA’yı tespit ettiğini, tehdit oluşturanların etkisiz hale getirildiğini açıkladı. NATO savaş uçakları da operasyona destek verdi. İHA’lardan birinin Lublin bölgesindeki Wyryki’de bir konuta çarpması sonucu maddi hasar meydana geldi.

Varşova yönetimi, olayın ardından NATO Anlaşması’nın 4. Maddesi kapsamında müttefiklerle danışma sürecini başlatma seçeneğini gündeme aldı. Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, güvenlik kurumlarıyla yapılan toplantıda bu ihtimalin değerlendirildiğini ifade etti.

Uluslararası Tepkiler

• Rusya: Varşova’daki maslahatgüzar Andrey Ordash, suçlamaları reddederek “Rus menşeli olduğuna dair kanıt yok” dedi.
• Ukrayna: Başkan Zelenskiy, Polonya’ya yönlendirilen İHA’ların Ukrayna’ya yapılan büyük saldırıların bir parçası olduğunu, bunun Avrupa için tehlikeli bir emsal teşkil ettiğini belirtti.
• Fransa: Cumhurbaşkanı Macron, “NATO’nun bir üyesine yapılan saldırı, tüm ittifaka yönelik bir tehdit sayılır” sözleriyle Polonya’ya destek verdi.
• AB: Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “Rusya savaşı tırmandırıyor. Ukrayna’ya desteği artırmalı, Avrupa’nın savunmasına yatırım yapmalıyız” diyerek AB’nin Doğu Sınır Kalkanı gibi projelere işaret etti.

Polonya’nın Stratejik Konumu

Polonya, NATO ve AB’nin doğu kanadında Rusya, Belarus ve Ukrayna ile sınır komşusu olması nedeniyle güvenlik mimarisinin kilit ülkesi konumunda. Batı bloğunun doğudaki dayanak noktası olarak Varşova, hem askeri hem diplomatik açıdan önemli bir işlev görüyor. Bu nedenle Polonya’daki her güvenlik ihlali, Avrupa bütünlüğünü ve NATO caydırıcılığını doğrudan ilgilendiriyor.

Çatışma Olasılığı

Polonya’ya doğrudan bir saldırı, NATO’nun 5. Maddesi’nin gündeme gelme ihtimalini artırır ve bu da Moskova açısından ağır sonuçlar doğurur: daha sert ekonomik yaptırımlar, uluslararası izolasyon ve çok cepheli bir çatışma riski. Ancak, Ukrayna savaşında görüldüğü gibi Batı’nın askeri desteği her zaman sahada hızlı ve güçlü bir şekilde yansımayabilir. Bu da Polonya’nın olası bir kriz anında yalnız kalabileceği endişesini artırıyor.

Rusya açısından bakıldığında, Ukrayna’daki uzun süreli savaşın ardından yeni bir cephe açmak Moskova’yı zorlayacaktır. Ancak Batı’nın kararsızlığından faydalanarak Polonya’ya yönelik baskı politikaları geliştirmesi ihtimal dahilinde. Bu durum, Doğu Avrupa’da güvenlik mimarisinin kırılganlığını ve NATO’nun caydırıcılık kapasitesinin sınanma riskini ortaya koyuyor.

Risk Analizi

• Polonya için: NATO üyesi olsa da olası bir yalnızlaşma riski bulunuyor. Ukrayna örneği, Batı desteğinin her zaman sahaya yansımadığını gösteriyor.
• Rusya için: Polonya’ya doğrudan saldırı, NATO ile çatışma riskini artırır. Ancak hibrit tehditler ve sınır aşan saldırılarla NATO dayanıklılığı test edilmeye devam edebilir.
• Avrupa için: Olay, Avrupa güvenlik mimarisindeki kırılganlığı açığa çıkarıyor. Kolektif yanıtın zayıflığı, Moskova’yı daha cesur adımlar atmaya teşvik edebilir.

Sonuç

Polonya hava sahasının ihlali, yalnızca ikili bir kriz değil; aynı zamanda Avrupa güvenliği açısından bir dönüm noktasıdır. Olay, NATO’nun doğu kanadının güvenlik açıklarını yeniden gündeme getirirken, Rusya’nın hibrit tehditler ve sınır aşan saldırılar yoluyla ittifakın dayanıklılığını test etmeye devam edeceğini göstermektedir.

Avrupa’nın vereceği yanıt, yalnızca Polonya’nın değil tüm kıtanın güvenlik geleceğini belirleyecektir.

***

Yazar hakkında

Sümer Esin Şenyurt, TED Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. Temmuz 2023’te Wroclaw Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler ve Küresel Çalışmalar alanında yüksek lisansını tamamlamış ve tezini tam notla teslim etmiştir. Şu anda Polonya’da Silesia Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde doktora çalışmalarını sürdürmektedir.

Eğitim ve profesyonel kariyeri boyunca edindiği bilgi ve deneyimlerle, 2019-2020 akademik yılında TED Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde lisans öğrenci asistanı olarak görev yapmıştır. Lisans eğitimi sırasında akademik etkinliklere aktif katılım göstermiş, Tokyo, Paris ve New York gibi şehirlerde düzenlenen uluslararası konferanslarda bildiriler sunmuştur.

Staj deneyimleri arasında Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Faaliyetler Genel Müdürlüğü’nde zorunlu staj, Dış Politika Enstitüsü’nde Türk Dış Politikası Programı ve TUİÇ Akademi’nin Avrupa Çalışmaları Programı bulunmaktadır. Ayrıca, Ekim 2020’de KAGİDER (Kadın Girişimciler Derneği) tarafından düzenlenen “Geleceğin Kadın Liderleri” eğitim programını başarıyla tamamlamıştır.

2022 yılında Koç Üniversitesi MA-CSSL’de araştırmacı olarak görev almış ve bu süreçte araştırma yöntemleri ile akademik çalışmalar konusunda önemli deneyimler edinmiştir. Akademik kariyeri boyunca birçok makale yayımlayan Şenyurt, bu yayınlarıyla ulusal ve uluslararası akademik literatüre katkıda bulunmuş ve çalışmalarında özellikle Polonya, dış politika, siyasal katılım ve göç konularına odaklanmıştır.

Şenyurt, akademik ve profesyonel kariyerine yönelik hedefleri doğrultusunda, uluslararası ilişkiler ve siyaset bilimi alanlarında kendini geliştirmeye ve bu alanlarda etkin çalışmalar üretmeye devam etmektedir.

Mail: sumer.senyurt@us.edu.pl

DergiPark: https://dergipark.org.tr/tr/pub/@esinsenyurt

ResearchGate: https://www.researchgate.net/profile/Suemer-Senyurt