“O sözler ki kalbimizin üstünde”
11 Ekim 2005’te bu dünyaya veda eden Attilâ İlhan’ın vefatının üzerinden 12 yıl geçti (2017). Vefat ettiğinde 80 yaşında olan Attila İlhan, tam anlamıyla olgunluk, verimlilik çağında dünyaya bakışında özgün yorumlara ve sentezlere ulaşmışlık aşamasındaydı. Ölümü, Türkiye için telafisi zor bir kayıp oldu.
Attilâ İlhan sıradan, hasbelkader ya da pohpohlanmış değil, kelimenin dolu dolu anlamıyla entelektüel bir yazardı.Gerçek entelektüel, içinden çıktığı toplumun/halkın önemli ve somut sorunlarını doğru dürüst bilen, bunlara çözüm arayan ve öneriler sunan, bu yolda mesai harcayan bilgili ve bilinçli kimse demektir.
Attilâ İlhan, özgün bir şair, özgün bir romancı olmasının yanında bu toplumun özellikle dil, kültür, tarih ve uygarlık alanındaki problemleri üzerine esaslı yorumlar ve sentezler üretmiş ve kendinden emin çözümler sunmuştu. Onun bu anlamdaki düşüncelerini içeren hem ilk hem de en önemli kitaplarından biri “Hangi Batı”dır. 1960’ların sonlarında Varlık Yayınları tarafından yayımlanan bu kitap Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinin düşünce hayatının en önemli ürünlerinden biridir.
Cemil Meriç “Hangi Batı” için şöyle diyor: “Çapkın, çakırkeyif, derbeder bir üslup. Şımarık, serâzâd bir zekâ. Kızdırdığı zaman bile sevimli. Kitabı gülerek kapıyorum, yarı sarhoş, yarı mutlu, yarı doymuş, yarı aç.”
Hangi serisi
Sonraki yıllarda başka yayınevleri (Bilgi, İş Bankası) tarafından geliştirilerek defalarca basılan “Hangi Batı”, üniversite eğitimi almış herkesin en başta okuması gereken düşünce kitaplarından biridir.
Attilâ İlhan, “Hangi Batı”dan sonra “Hangi Sol”, “Hangi Sağ”, “Hangi Atatürk”, “Hangi Edebiyat” gibi Hangi Batı’daki konsepte uygun olarak bir dizi daha kitap yazdı. Bunlardan “Hangi Sol” ve “Hangi Atatürk” de okunması şart kitaplardandır.
Güzel TürkçeBilgisine, birikimine, fikri donanımına güvenen her insan gibi Attilâ İlhan da bütün yazı hayatı boyunca hep sükûnet içinde oldu; kimseyle kavgalı, gürültülü, küfürlü polemiklere ve söz düellolarına girmedi. Yazarlık hayatında ağırbaşlılık neredeyse alametifarikası oldu. Daima orijinal düşünceler üretti ve onları çok düzgün, rahat anlaşılır bir Türkçeyle ifade etti. Dilde herhangi bir yöndeki aşırılığa hiç yüz vermedi.
Düşünce ve felsefe yazılarının zaman zaman işin doğası gereği girift, bir çırpıda anlaşılmaz niteliklere bürünmesi kabul edilebilir bir durum da olsa, o bu zorluğu aşmayı bildi. En zor, en felsefi konuları işlerken bile rahat anlaşılırlığı başardı.
Dış dünya bilgisi
Attilâ İlhan, üst düzeyde egemen olduğu Fransızcasıyla dünyadaki edebi, siyasi, iktisadi vb. gelişmeleri çok yakından izledi.
Gerek gazete yazılarında, gerek kitaplarında, gerekse son yıllarında ağırlık kazanan TV programlarında okuyucu ve izleyicilerini bunlardan haberdar etti.
Son yıllarda sağcı/muhafazakâr yazarlarca çok önemsenen ve tekrarlanan “millilik”, “yerlilik” gibi payelerin kendisine en çok yakışacağı aydınlardan biri Attilâ İlhan’dı.
Ölesiye taşırızAttilâ İlhan’ın Kemalizme, ulusalcılığa, antiemperyalizme ilişkin olarak öne sürüp ısrarla savunduğu tezler, sağcı/ solcu bir bölüm yazar ve aydın tarafından ciddi eleştirilere tabi tutulduysa da bunlar onun tezlerini ve onları savunmak için öne sürdüğü güçlü argümanları çürütmek için yeterli olmadı.
Bunlara ek olarak o, savunduğu şeyler hakkındaki samimiyet testlerinden hep başarıyla çıktı. Belgesi de kendi dizeleridir:
“O sözler ki kalbimizin üstünde
Dolu bir tabanca gibi
Ölüp ölesiye taşırız
O sözler ki bir kere çıkmıştır ağzımızdan
Uğrunda asılırız.”
İsmail ÖZCAN & Eğitimci Yazar
Yorumlar
Benzer Konular
Ankara son bir yıldır ABD, AB, Yunanistan, Ermenistan, İsrail, BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açma politikası yürütüyor. Prof. Dr. Burhanettin DURAN & SETA Genel Koordinatörü Dünya kamuoyu, Ukrayna krizinde şubat ayında savaş çıkar mı totosu ile meşgulken Türkiye, BAE’den sonra İsrail ve Ermenistan ile...
Türkiye Cumhuriyeti 100 yılı devirdi. Bu, bütün Türk milleti için çok büyük bir sevinç ve gurur sebebidir. Bir rejimin 100 yıllık bir maziye ulaşması, yüzlerce yıllık bir istikbale sahip olacağının da habercisidir. Esas temennimiz ise Türkiye Cumhuriyetinin Atatürk’ün dediği gibi ilelebet payidar olmasıdır. Türk milletinin/Türk halkının/Türk toplumunun 100. yılı kutlama...
Türkiye kendi başına karar almak ve uygulamak zorunda kaldığında, ABD ile olan ilişkisi de mecburen değişime uğradı. Rusya ise 70 yıl önce yaptığı hatayı tekrar etmedi. Putin’in realist yaklaşımı Türkiye’yi pazarlık yapılabilir bir aktör olarak görmesini sağladı. Doç. Dr. Hasan B. YALÇIN Biz hep Amerika’yı konuşuyoruz ama arada başka ülkelere...
Batı başkentleri, Moskova ve Tahran, terörle mücadelenin ‘senin-benim teröristim ayrımı’ ile yapılamayacağını artık görmelidir. Terörün kınanması ve acımızın paylaşılması yeterli değil. Prof. Dr. Burhanettin DURAN & SETA Genel Koordinatörü G20 Zirvesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın heyeti ile birlikte Endonezya’nın Bali adasındayız. Bugün sizlere Türkiye ve Endonezya arasında imzalanan 5 anlaşma ve Biden ile Şi arasındaki 3 saatlik konuşmanın öneminden...
Türkiye gibi stratejik otonomiye sahip olduğunu gösteren ülkeler daha değerli hale geliyor. Türkiye ile birlikte çalışmanın cazibesi hem küresel güçler hem de çevremizdeki bölgelerdeki ülkeler nezdinde artıyor. Prof. Dr. Burhanettin DURAN & SETA Genel Koordinatörü Rusya’nın Tahıl Koridoru anlaşmasını askıya alması dünya medyasının gündemini meşgul ediyor. Anlaşmanın askıya alınmasından en...
CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, cumhurbaşkanı adaylık yolunun son taşlarını döşüyor. Prof. Dr. Burhanettin DURAN & SETA Genel Koordinatörü CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, cumhurbaşkanı adaylık yolunun son taşlarını döşüyor. Partililerine 26 Nisan’daki “Yolumdan çekilin” mesajını “Gerçekten benimle misiniz” seviyesine çekti. Cumhurbaşkanlığı adaylığı için adı geçen İmamoğlu ve Yavaş da Kılıçdaroğlu’nun yanında olduklarını açıkladı. Böylece...