İstinat Duvarı Niye Çöker?

‘Pelin Çift ile Gündem Ötesi’ her Cumartesi günü “Gönül Dağı”dan sonra saat 00.15’te TRT 1 Ekranlarında..

İSTANBUL – TÜHA HABER / Ülkemizde sık sık ya müteahhit hatasından yada zeminin statik hesabının tam yapılamasından kaynaklanan istinat duvar çökmeleri yaşanıyor.

TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı olarak, istinat duvar çökmelerinin nedenini İnşaat Mühendisi ve Araştırmacı Yazar Deniz BURSALIOĞLU’na sorduk. 

İşte İnşaat Mühendisi ve Araştırmacı Yazar Deniz BURSALIOĞLU’nun cevabı:

“Aklıma proje mühendisi olarak çalıştığım yıllar geldi. Köprülerin, viyadüklerin yaklaşım plakları kenarlarında, yol güzergahındaki dereler için yapılan menfezlerin giriş çıkış ağızları yanlarında istinat duvarları olur. Hesabı çok zor değildir, ama o kadar da kolay değildir.

Aslında ciddi yapılardır istinat duvarları. Hesabını birçok yük kombinasyonu altında yapmak gerekir. Bazı donatılarını maksimum yüke göre, bazı donatılarını da önündeki toprağın kazılabileceğini dikkate alarak ayrı bir yük kombinasyonuna göre hesaplamak gerekir. Arkasında kum dolgu olacaksa başka, toprak dolgu olacaksa başka yükler etkiler. Önce dolgu malzemesinin laboratuvar testleri ile karakteristik özelliklerini belirlemek gerekir. Kimi toprak özellikle ıslak olduğunda duvara çok büyük yük verir. Depremde farklı davranır, yağmurda farklı, kışın soğukta toprak donduğunda farklı, baharda çözüldüğünde farklı. Yeraltı su seviyesi yüksekse daha farklı, su seviyesi değişkense tümden farklı.

Üniversitede zemin mekaniği derslerimiz epey zordur, zemin mekaniği ayrı bir daldır aslında, uzmanlaşmak gerekir. Zemin raporları uzmanları tarafından hazırlanıp bize verilmeden hesap yapamayız. Öyle kafadan, burada şöyle bir zemin var zaten diye hiç hesap yapılmaz. Önce nerede yapı yapılacaksa özel sondaj makinaları ile numuneler çıkartılır, laboratuvarda incelenir, ondan sonra raporu çıkar. Ancak rapordan zemin özelliklerini anlarız. Hesabını ona göre yaparız.

İlmine Göre Yapılmazsa, Sıradan Bir Duvarın Altında Kalabilirsiniz:

Bunları niye anlattım. Eğer bir istinat duvarı yıkılıp altında birileri kalmışsa bence bu bir şeylerin yanlış yapıldığının bir göstergesidir. Çoğumuz önemsemiyoruz belki, her gün bir duvarın yanından geçerek evimize gidiyor olabiliriz, duvar işte, duruyor mu, duruyor yerinde, ne kadar önemli bir yapı olabilir ki diye düşüneniz olabilir. Belki de hiç dikkatinizi çekmiyordur, aklınıza en ufak bir düşünce gelmiyordur duvar konusunda, o an, yanından geçerken aklınızdan kim bilir neler neler geçiyordur. Ama duvarı görmüyordur gözünüz.

Doğru dürüst hesabı yapılmamışsa yıkılıyor işte, belki de başınıza yıkılacak, haberiniz yok.

Hayat önemsenmesi gereken böyle bir sürü detaylarla dolu, sağımızda solumuzda bir sürü detay var, hepimiz kanıksıyoruz, önemsemiyoruz bazı şeyleri. Ama hayatlar aniden yitiveriyor işte, hem de hiç beklemediğimiz anda. Kader! Öyle, değil mi, kiminiz böyle düşünüyor olabilir.

Belki de o duvarı oraya yapan müteahhit, duvar işte, yapın gitsin demiştir ustalara, hesap bile yaptırmamıştır. Ustaya şöyle yap yeter demiş bile olabilir. Yıkılınca kim suçlu peki? Müteahhidi bulup yakasına yapışmak yeterli olacak mı? Bina ruhsatını veren belediyedeki genç mühendis mi suçlu? Bina ruhsatında istinat duvarı görünüyor mu acaba? Projede var mı?

Sistem ve Anlayış Sorunu:

Olay sistem sorunu, anlayış sorunu. Hani vardır ya, eczane açabilmek için illaki eczacılık fakültesini bitirmiş birinin diplomasını isterler. Duvara asılır. Çalışanlar eczacı olmasa da diploma yeterli görülür ve işyeri ruhsatı verilir.

Müteahhit olmak için diplomaya gerek var mı? Yok! Paran olsun yeter. Evet, göstermelik de olsa sorumlu mühendis koymak zorundasın işlerin başına, ama tarlada ot biter gibi her şehirde açılan onca üniversiteden mezun olan genç mühendisler ne kadar bilgili? Ne kadar tecrübeli?

O da her şeyi kitabına uygun yapan müteahhit olursa, farklı yollarla ruhsat alanı da var, ama şimdi o konulara girmeyeyim.

Sonuç:

Evet, istinat duvarının yıkılması çok üzücü, yine iyi niyetle birtakım şeyler yapılıyor tabii, şartnamelerimiz çağın gereklerine uygun olarak değiştirildi, yapı denetim uygulaması zorunlu hale getirildi, ama yine de duvar yıkıldı. Demek ki yapılanlar tam yeterli değil, bir şeyler daha yapmak lazım. Eskiden yapılmış, eski şartnamelere göre yapılmış her şeyi inceleyip belli bir programa koyarak düzeltilmesi, onarılması ya da yıkıp yeniden yapılması gerekiyorsa vakit kaybetmeden yapmalıyız.

Beklenen olası İstanbul depremi biz gerekli önlemleri alamadan gerçekleşirse acılarımız ve kayıplarımız çok yıkıcı olur.

Bir ara Erzincan’da deprem sonrası yapılan güçlendirme işleri için kalite kontrol mühendisliği yaptığım zamanlarda binaları nasıl kontrol ettiğimizden de bahsederim.”

***

[TÜHA Haber Ajansı, 26 Mayıs 2022]