İklim değişikliği Sibirya’da donmuş toprağın erimesine ve göllerin kurumasına neden oluyor

TÜHA HABER / Kuzey Kutbu ve Sibirya’da donmuş topraklar eriyor ve manzara hızla değişiyor.

Batı Sibirya’nın alışılmadık derecede ılıman bir kış geçiren ve mayıs ayında rekor sıcaklıkların ölçüldüğü bölgelerinden biri olan Yamalo Nenets’i ziyaret ettik.

Yüzeyin hemen altında donmuş topraklar var. Ağustos ayı başlarında, bilim insanı Sergey Loiko katı katmana ulaşmak için ne kadar derin kazması gerektiğini ölçüyor. Beklediğinden çok daha aşağıda.

Euronews’in Climate Now programına konuşan Loiko “Normalde 40 santimetre olması gerekirken burada 55 santimetreleri görüyoruz. Normalde aktif katmanların bu derinliği yaz sonunda ya da eylül ortasında görülebilir. Yani donmuş toprak, yaklaşık bir ay daha derine indi. Sonbaharda çok daha derine batacak gibi duruyor” ifadelerini kullanıyor.

Donmuş topraklar erirken çevreye karbon ve diğer mineralleri salıyor.

Loiko’ya göre, bu kilit bölgede ve diğer alanlarda yapılan araştırmalar, iklimin ısındığını, ekosistemlerin buna farklı tepkiler verdiğini gösteriyor. Loiko, “Toprakların dayanıklılığıyla ilgili neye bakarsak bakalım, daha az dayanıklı hale geldiklerini görüyoruz. Göllerin kuruduğunu ve aktif turbo birikiminin başladığını görüyoruz” diyor.

Batı Sibirya’da göller iklim değişikliği nedeniyle kuruyor

Batı Sibirya’nın bu bölümünde yakın zamanda kurumuş göllerden birini ziyaret ettik, bu iklim değişikliğiyle doğrudan bağlantılı bir gelişme.

Göller yok oluyor çünkü toprağın binlerce yıldır burada durmasını sağlayan katı donmuş toprak katmanları parçalanıyor ve su akıp gidiyor.

Loiko süreci şöyle anlatıyor:

“İklimin ısınma aşamasında kışlar sıcak geçiyor. Sıcak oldukları için daha karlı. Kar altında kalan toprak ve dere yatağının düzgün bir şekilde donmak için zamanı yoktur. Bu yüzden büyük bir erişimiş su kütlesi birikip aşağıya doğru baskı yapmaya başladığında, ilk olarak karı kaldırır. Toprak eridikçe bir bulldozerle olduğu gibi itilir ve su yolu temizlenir. Su yolu temizlendikçe ve setler yıkıldıkça göl batmaya ve yok olmaya başlar.”

İklim değişikliğinin bir başka sonucu olarak ağaç sınırı kuzeye doğru ilerliyor. Donmuş toprak katmanı alçaldıkça, orman geride verimli topraklar bırakarak kuzey kutbuna doğru kayıyor.

Bu geniş bölge, “pozitif geribildirim döngüleri” yüzünden gezegenin diğer kısımlarına göre daha hızlı ısınıyor. Örneğin, eğer kar daha erken erirse, altındaki daha karanlık toprağı açığa çıkarır, bu toprak daha fazla güneş ışığını emer ve daha fazla ısınır.

Başka geribildirim etkileri de var. Loiko, “Donmuş topraklarının erimesinin bu süreci hızlandırabileceğine ilişkin bir görüş var. Yani erime kendi kendini hızlandırıyor çünkü donmuş toprak eridiğinde ve erimiş toprak haline geldiğinde nefes almaya ve sera gazları salmaya başlıyor. Ve bu gazlar da atmosferdeki sera etkisini artırıyor. Böylelikle erime artıyor ve hızlanıyor” şeklinde konuşuyor.

İklim değişikliği raporu: Temmuz ayında neler oldu?

Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin son verilerine göre, 2016 ve 2019 temmuz aylarının ardından kaydedilen en sıcak 3. temmuz ayını geride bıraktık. Sıcaklıklar 1981-2010 ortalamasının 0.5 derece üzerindeydi.

Avrupa genelinde karışık bir tablo var. Avrupa ve Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki sıcaklık anomalilerini gösteren haritada, İspanya ve Portekiz’in ortalamadan daha sıcak olduğunu, İngiltere ve İskandinavya’nınsa temmuz ortalamasından daha serin olduğunu görüyoruz.

Kuzey Kutup Bölgesi’nde, haritada kırmızıyla gösterilen alanlar, özellikle Sibirya’nın kuzey kıyıları ortalamadan daha sıcaktı.

Aynı bölgeye deniz buzu yoğunluk anomalisi haritasıyla bakıldığında, ısınma eğiliminin doğrulandığı görülüyor.

Burada kırmızı renkle gösterilen alanlarda, temmuz ayında beklenenden önemli ölçüde daha az deniz buzu örtüsü görüldü. Burada birçok durumda sadece açık su vardı çünkü buzlar eridi.

HABER : Jeremy Wilks (EuroNews)

[TÜHA Haber Ajansı, 21 Ağustos 2020]