Gelenekle modernlik arasında köprü kuran kadın sufiler!
* Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, Harvard Üniversitesi’nde yürüttüğü çalışmalarda Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte kadın sufilerin manevi, kültürel ve toplumsal rollerini mercek altına aldı.
* Dr. Yalçınkaya, kadın sufilerin tarih boyunca “toplumun manevi dokusunu örerken satır aralarında kalmış kahramanlar” olduklarını söyledi.
* ABD’deki Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezinde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Dr. Yalçınkaya, Genç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet döneminde yaşamış kadın sufilerin “gelenek ile modernlik arasında köprü kuran öncü şahsiyetler” olduğunu vurguladı.
*İşte detayı!…
Öne çıkan konu başlıkları:
-“Kadınlar geri plandaydı” algısı bir yanılgı
-Kadın sufilerin yaşam öyküleri birer yol haritası niteliğinde
-Maneviyat, günlük hayatla bütünleşmeli
-Kadın sufilerin yaşam öyküleri birer yol haritası niteliğinde
-Maneviyat, günlük hayatla bütünleşmeli
-Kadın sufiler “modern Türkiye’de bir tür manevi arka plan liderliği” yaptı
* İşte detayı!…
TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency
Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi
WASHİNGTON (Cambridge), 13 KASIM 2025 – Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, Harvard Üniversitesi’nde yürüttüğü çalışmalarda Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte kadın sufilerin manevi, kültürel ve toplumsal rollerini mercek altına aldı.
ABD’deki Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezinde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Dr. Yalçınkaya, Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet döneminde yaşamış Hatice Cenan Sultan, Semiha Cemal Hanım, Samiha Ayverdi, Safiye Erol, Meşkure Sargut ve Sofi Huri gibi isimlerin “gelenek ile modernlik arasında köprü kuran öncü şahsiyetler” olduğunu vurguladı.
Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, “Bu kadınlar, resmi unvanlardan ziyade manevi rehberlikleriyle toplumsal birlik ve empatiyi güçlendirdiler. Onlar hep oradaydılar; gönül erleri yetiştiren gönül anneleri, kültürümüzün isimsiz mimarları oldular.” dedi.
“Kadınlar geri plandaydı” algısı bir yanılgı
Tasavvuf geleneğinde kadınların genellikle geri planda kaldığı yönündeki yaygın algıyı değerlendiren Dr. Yalçınkaya, kadın sufilerin tarihsel olarak tasavvufun görünmez mimarları olduğunu ifade etti.
Dr. Yalçınkaya, “Tarihsel olarak baktığımızda kadın sufiler, tasavvuf geleneğinin görünmez mimarları gibidir. İlk İslam asırlarından itibaren kadınlar tasavvuf yolunda varlık göstermiş, ancak isimleri çoğu zaman kayda geçmemiştir.” dedi.
8. yüzyılda yaşamış Rabia el-Adeviyye’nin, “kadınların da en yüksek manevi mertebelere ulaşabileceğini kanıtladığını” dile getiren Dr. Yalçınkaya, Osmanlı döneminde ise kadınların rolünün çoğunlukla tekke ve dergahların “gönül mutfağını işletmek şeklinde” olduğunu belirtti.
Osmanlı’nın son dönemine damga vuran Ken’an Rifai Hazretleri’nin annesi Hatice Cenan Sultan’ın rolüne dikkat çeken Dr. Yalçınkaya, Hatice Cenan Hanım’ın oğluna olan nasihatini aktararak, bir kadın sufinin toplumsal birlik ve empatiyi nasıl yücelttiğini söyledi.
Dr. Yalçınkaya, kadın sufilerin rolünün resmi unvanlardan ziyade manevi rehberlikte gizli olduğunu dile getirerek, “Dolayısıyla ‘kadınlar geri plandaydı’ algısı, tarihin satır aralarını okumadığımızda ortaya çıkan bir yanılgı. Aslında onlar hep oradaydı; gönül erleri yetiştiren gönül anneleri, kültürümüzün isimsiz mimarları oldular.” diye konuştu.
Kadın sufilerin yaşam öyküleri birer yol haritası niteliğinde
Modern dünyanın karmaşasında yön arayan kadınlar için tarihsel kadın sufilerin yaşam öykülerinin birer yol haritası niteliğinde olduğunu belirten Dr. Yalçınkaya, onların ortak paydasının “irade, sabır ve sevgiyle kendi nefislerini aşarak topluma ışık saçmaları” olduğunu kaydetti.
Cumhuriyet’in ilk kadın felsefecilerinden Semiha Cemal Hanım’ın hayatını, “akılla kalbin, bilimle maneviyatın buluşmasına örnek” olarak gösteren Dr. Yalçınkaya, onun felsefe eğitimi almasının tasavvuf yolunda engel değil, aksine bir donanım olduğunu, Semiha Cemal’in azminin, “ilim ve irfan birlikte olabilir” mesajını genç kadınlara ulaştırdığını söyledi.
Samiha Ayverdi’nin, romanlarıyla tasavvufun sevgi ve olgunlaşma prensiplerini geniş kitlelere taşırken; Safiye Erol’un ise “bir kadının hem entelektüel hem de manevî olabileceğini” göstermesiyle dikkat çektiğini anlatan Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, “Meşkûre Sargut Hanım ise adanmışlığı ve hizmet anlayışıyla modern kadına sabır, sevgi ve sadakat dersi veriyor. Sofi Huri ise farklı bir kültürden gelip tasavvufun enginliğinde hakikati bulan evrensel bir örnek olarak sevginin sınır tanımadığını hatırlatıyor.” ifadesinde bulundu.
Günümüz tasavvuf çevrelerinde Cemalnur Sargut’un annesi olarak bilinen Meşkûre Sargut Hanımefendi’nin yaşamını “tam bir adanmışlık destanı” olarak nitelendiren Dr. Yalçınkaya, onun hikayesinin modern kadınlar için sabır, sadakat ve hizmetin sembolü olduğunu kaydetti.
Maneviyat, günlük hayatla bütünleşmeli
Modern dünyadaki ruhsal doyumsuzluk ve aidiyet eksikliğine karşı kadın sufilerin birer “kutup yıldızı gibi yolumuzu aydınlattığını” ifade eden Dr. Yalçınkaya, bu figürlerin maneviyatın günlük hayatla bütünleşebileceğinin kanıtları olduğunu söyledi.
Samiha Ayverdi’nin kadının toplumsal uyumdaki rolünü tanımlayan sözlerini hatırlatan Dr. Yalçınkaya, Ayverdi’ye göre kadının, “cemiyet ahenginin ipuçlarını elinde tutan ve aile kavramını petekleyip dolduran sırlı kuvvet” olduğunu belirtti.
“Toplumsal birliktelik ve empati, maneviyat arayışındaki herkese iyi gelecektir”
Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya, kadın sufilerin, özellikle 1966’da Samiha Ayverdi’nin öncülüğünde kurulan Türk Kadınları Kültür Derneği (TÜRKKAD) gibi sivil toplum faaliyetleri aracılığıyla “geleneksel maneviyatı modern toplum formuna adapte ettiklerini” ve bunun günümüzde STK’larda kadınların üstlenebileceği rol için yol gösterici olduğunu ifade etti.
Kadın sufiler “modern Türkiye’de bir tür manevi arka plan liderliği” yaptı
Harvard Divinity School’a sunduğu araştırma önerisinin temelinde, kadın sufilerin Cumhuriyet döneminde manevi geleneğin devamında üstlendiği “arka plandaki misyonun” yattığını belirten Dr. Yalçınkaya, kadın sufilerin “modern Türkiye’de bir tür manevi arka plan liderliği” yaptığını dile getirdi.
Bu çalışmaların toplumsal hafızaya kazandırılmasıyla oluşacak etkiye değinen Dr. Yalçınkaya, şunları kaydetti:
“Cumhuriyet döneminde tekkelerin resmen kapalı olduğu zaman diliminde, manevi geleneğin sönmeyen ışığı kadınlar sayesinde devam etti… Kadınlar bu geleneğin öznesi, aktörü, kurucusu, hamisi olagelmiş.”
Sofi Huri gibi evrensel örneklerin İslam tasavvufunun kapsayıcılığını göstermesi açısından kritik olduğunu vurgulayan Dr. Yalçınkaya, yabancı meslektaşlarının bu hikayelere hayran kaldığını ve böylece “kültürel diplomasi” diyebileceği bir faydanın ortaya çıktığını belirtti.
Dr. Yalçınkaya, sözlerini bu kadın sufilerin hayatlarından öğrenilecek daha çok şeyimiz olduğunu dile getirerek, şöyle noktaladı:
“Bu kadın sufilerin hayatlarından öğrenecek daha çok şeyimiz var. Onları okudukça, anlattıkça hem kendimiz manevi olarak besleniyoruz hem de toplumumuza ilham olacak değerler kazandırıyoruz.”
***
Kısa Özgeçmiş
Yorumlar
Benzer Konular
ANKARA-TÜHA HABER / Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, kamu çalışanları için enflasyonun üzerinde bir ücret artışı olacağını söyledi. Bakan Bilgin, en alt düzeydeki emekli maaşlarına da daha yüksek artışlar yapılacağını belirtti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Kanal 7 Televizyonunda katıldığı programda açıklamalarda bulundu. Memur zammına ilişkin...
TÜHA HABER / Kabine toplantısının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamalarda bulundu. Erdoğan, “Ayasofya’nın secdelerle yeniden buluşması ile bir milletin adeta yeniden doğuşuna şahitlik ediyoruz” dedi. Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplandı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki kabine toplantısı, saat 15.40’da başladı. Toplantının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasından satır...
Türk Silahlı Kuvvetlerinin Azerbaycan’daki görev süresinin 1 yıl daha uzatılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency Tezkerede, Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya tarafından 9 Kasım 2020’de imzalanan Üçlü Bildiri’de öngörülen faaliyetlerin devam ettiği vurgulandı. Azerbaycan’a güçlü destek veren Türkiye’nin, bölgede barış ve istikrarın...
* Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul Arnavutköy’de yapılan konutlara ilişkin, “O konutlar ev sahibi olmayan vatandaşlarımızın ev sahibi olması için yapmış olduğumuz bir çalışma. Alan her bir vatandaşımız Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı. Herhangi bir ülkenin vatandaşına konut satılmış değil” dedi. * Detayı haberimizde!… TÜHA /TÜRKUAZ İnternational News...
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bartın’ın Amasra ilçesinde meydana gelen maden ocağı patlamasıyla ilgili süreci ve kurumların koordinasyonunu yakından takip ediyor. Cumhurbaşkanlığı’nın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Amasra’da meydana gelen maden ocağı patlamasıyla ilgili süreci ve tüm kurumların katıldığı çalışmaların koordinasyonunu yakından takip ettiği belirtildi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı...
TÜHA HABER / Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “(Sümela Manastırı) Türkiye’nin toprakları üzerindeki her türlü medeniyet mirasına nasıl sahip çıktığının somut bir örneği olan bu çalışmayı ülkemizi eleştirenlerin dikkatine sunuyoruz.” dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, video konferansla katıldığı Sümela Manastırı 2. Etap Açılış Töreni ve Trabzon Ayasofya Camii Restorasyon Sonrası Açılış...