Düzensiz Göçe Karşı Avusturya-Macaristan-Sırbistan İttifakı

Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi’nden (ANKASAM) Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Sırbistan Cumhurbaşkanı Alexander Vucic ve Avusturya Şansölyesi Karl Nehammer’le 16 Kasım 2022 tarihinde Belgrad’da bir araya geldiğini ve tarafların, düzensiz göçle mücadele etmek amacıyla bir mutabakat zaptı imzaladığını hatırlattı.[1]

Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, üç ülkenin, Avrupa’ya yönelik düzensiz göç konusundaki katı tutumlarıyla bilindiğini belirterek, Avusturya ve Macaristan, Avrupa Birliği (AB) üyeleriyken; Sırbistan ise aday ülke statüsünde olduğunun altını çizdi.

Bununla birlikte Avusturya ile Macaristan ve Sırbistan ile Macaristan kara sınırı paylaştığını ifade eden Cemal Ege Özkan, “Ayrıca bu üç devlet, AB’nin göç konusundaki tutumuna karşı çıkan politikalar izlemektedir. Söz konusu durum; Budapeşte, Viyana ve Belgrad arasında düzensiz göçe yönelik işbirliğin artmasında önemli bir etken” olduğunu söyledi.

“Tarafların mevzubahis sorun karşısında işbirliği yapmalarında, algıladıkları “sınır güvenliği tehdidinin” etkili olduğu söylenebilir. Bu ittifakın nüvelerinin 3 Ekim 2022 tarihinde Budapeşte’de atıldığı söylenebilir” diyen Özkan, şunları söyledi:

“Bu doğrultuda üç devletin lideri, ülkelerine yönelik düzensiz göçü engelleme planının ana hatlarını çizmiştir. Bu kapsamda taraflar, Sırbistan’dan geçen göç yolu boyunca yeni göçmen gelişlerini kontrol etmek için birlikte hareket etme konusunda anlaşmıştır.[2] Dolayısıyla bu planın en önemli ayrıntısı, üç devletin özellikle de Sırbistan rotasından gelecek yeni göç hareketlerine karşı ortak politikalar geliştirecek olmalarıdır. Bu nedenle ilerleyen süreçte Belgrad, Budapeşte ve Viyana’nın düzensiz göçe karşı sıkı önlemler alacakları öngörülebilir.

Üstelik Avusturya ve Macaristan, AB aday statüsündeki Sırbistan’ın bloğa katılımı için çaba gösteren en önemli aktörlerdendir. Bu da üç ülke arasındaki ilişkilerin sağlam temellere dayandığına işaret etmektedir. Dolayısıyla taraflar arasındaki işbirliği, yalnızca güvenlik çerçevesinde değil; çok boyutlu olarak değerlendirilebilir. Bilhassa Sırbistan ile Macaristan arasındaki ilişkilerde “enerji” faktörünün önemli bir yer tuttuğu belirtilmelidir. Nitekim 10 Ekim 2022 tarihinde Belgrad ve Budapeşte, Rus petrolünü Sırbistan’a taşımak amacıyla boru hattı inşa etme konusunda anlaşmıştır”.[3]

Söz konusu kararın alınmasında AB’nin 8. yaptırım paketi vesilesiyle Rusya’ya yönelik baskıya enerjiyi dahil etmesinin mühim rol oynadığının altını çizen  (ANKASAM) Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, “Çünkü o zamana kadar Sırbistan, Rus petrolünü Hırvatistan üzerinden Adriyatik Petrol Boru Hattı (JANAF) aracılığıyla almaktaydı. Ancak AB yaptırımları çerçevesinde Belgrad’ın bahsi geçen boru hattı vesilesiyle Rus petrolünü ithal etmesi yasaklanmıştır. Bu sebeple de Macaristan, Sırbistan’la dayanışma göstermiştir. Tüm bu gelişmeler, Belgrad ile Budapeşte arasındaki ilişkilerin çok yönlü olduğunun somut birer delilidir” dedi.

Cemal Ege Özkan, bununla birlikte 16 Kasım 2022 tarihinde düzensiz göçe karşı alınan ittifak kararında bahsi geçen ülkelerin liderlerinin, 2015 senesinden daha kötü olabilecek muhtemel bir göçmen krizinden duydukları endişeleri dile getirdiklerini söyledi.

Bu kapsamda Avusturya Şansölyesi Karl Nehammer’in, “AB’nin iltica sisteminin başarısız olması nedeniyle ülkesinin Sırbistan ve Macaristan’la işbirliği yapmasının zorunluluk arz ettiğini belirtmiştir. Dahası Nehammer, iki AB üyesi olan Viyana ve Budapeşte’nin Sırbistan’ın güvenilir bir partner olduğu hususunda Brüksel’e açık bir mesaj verdiğini de sözlerine eklemiştir” dedi.[4]

Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic’in de ülkesindeki kayıtlı göçmen sayısının bir önceki yıla kıyasla yaklaşık iki kat arttığını belirttiğini ve Belgrad’ın Viyana ve Budapeşte’nin desteğiyle birlikte Kuzey Makedonya sınırında daha fazla polis memuru istihdam edeceğini ifade ettiğini dile getirdi.[5]

“Macaristan Başbakanı Orban ise göçün yönetilmesi değil; önlenmesi gerektiğini dile getirmiş ve Macaristan ile Avusturya’nın kaderlerini Sırbistan’la paylaştığını ve beraber çalışmanın bu kritik meselede büyük önem taşıdığını belirtmiştir” diyen Cemal Ege Özkan, şunları söyledi:[6]

“İlgili devletlerinin liderlerinin açıklamalarından da görülebileceği üzere, düzensiz göçle mücadele konusunda en büyük mesajın AB’ye verildiği görülmektedir. Dolayısıyla bu durum, Avrupa’da yeni bir göçmen karşıtı bloğun oluştuğunun habercisidir. Bu anlamda yeni bazı ülkelerin de ilerleyen süreçte Avusturya, Macaristan ve Sırbistan’a katılabileceği öne sürülebilir.

Ayrıca Budapeşte ve Viyana’nın Belgrad için “lobicilik” faaliyetlerini sürdürdüğü de anlaşılmaktadır. Bu ise Avusturya ve Macaristan’ın sınır güvenliklerini sağlama noktasında Sırbistan’ın benimsediği duruştan kaynaklanmaktadır”.

Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi’nden (ANKASAM) Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, sonuç olarak da 2022 yılının Ekim ayında gerçekleşen görüşmeler neticesinde üç ülkenin, sınır güvenliğini arttırma amacı taşıyan kritik adımları attığını ve 16 Kasım 2022 tarihinde ise bir ittifak anlaşması imzalandığını belirtti.

Araştırmacı-Yazar Cemal Ege Özkan, “Bu kapsamda Belgrad-Budapeşte-Viyana hattındaki ilişkilerin “güvenlik çerçevesinde” daha da gelişebileceği öngörülebilir. Ayrıca taraflar arasında çok boyutlu bir işbirliği olduğu ve ilişkilerin sağlam temeller üzerine inşa edildiği de söylenebilir” dedi.

Gazeteci * Ataner YÜCE

[1] Nikolaus J. Kurmayer- Zoran Radosavljevic, “Austria Teams Up With Hungary, Serbia to End Asylum a la Carte”, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/politics/news/austria-teams-up-with-hungary-serbia-to-end-asylum-a-la-carte/, (Erişim Tarihi:18.11.2022).

[2] “Hungary, Austria and Serbia Leaders Outline Plan to Curb Migration”, Euronews, https://www.euronews.com/2022/10/04/hungary-austria-and-serbia-leaders-outline-plan-to-curb-migration, (Erişim Tarihi:18.11.2022).

[3] “Hungary, Serbia Agree to Build Pipeline to Ship Russian Oil to Serbia”, Reuters, https://www.reuters.com/business/energy/hungary-serbia-agree-build-pipeline-ship-russian-oil-serbia-hungarian-govt-2022-10-10/, (Erişim Tarihi:18.11.2022).

[4] Talha Öztürk, “Serbia, Hungary, Austria Agree to Step Up Efforts Against İllegal Migration”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/en/europe/serbia-hungary-austria-agree-to-step-up-efforts-against-illegal-migration/2740508, (Erişim Tarihi:18.11.2022).

[5] Aynı yer.

[6] Kurmayer- Radosavljevic, a.g.m.