Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bir sonraki pandemiye neden olabilecek yedi patojen

Gazeteci* Gabriela GALVİN’in haberine göre, Covid-19 hayatta bir kez görülen bir pandemi gibi hissedilmiş olabilir. Ancak dünyanın bir sonraki küresel sağlık krizine neden olabilecek patojen, muhtemelen bilim insanlarının radarında.

Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization – WHO), büyük salgınlara neden olabilecek, ciddi hastalıklara yol açabilecek ve yaygın zararı önlemek için sınırlı tıbbi müdahalenin olduğu “öncelikli patojenleri” izliyor. Doğru kombinasyonu yakalayan bir patojen ortaya çıkarsa, uluslararası bir acil duruma veya pandemiye neden olabilir.

DSÖ, araştırmacıların aşı, tedavi ve teşhis yöntemleri geliştirirken bu patojenlere öncelik vermeleri gerektiğini söylüyor.

Bu yılki rapor için 54 ülkeden 200’den fazla bilim insanı, hem virüsler hem de bakteriler olmak üzere 1.652 patojeni analiz etti ve 33’ünü pandemi düzeyinde riskli olarak işaretledi. 2018’de yayımlanan raporda, riskli patojen sayısı 10 olarak belirlenmişti.

Raporda, “Küresel sağlık ortamı, yeni patojenlerin ortaya çıkma potansiyeli ve mevcut patojenlerin oluşturduğu tehdit seviyelerindeki değişimle birlikte sürekli bir evrime tabidir,” denildi.

Bu yılın yeni öncelikli patojenleri arasında mpox’a neden olan virüs, bir kolera türü ve insanlara bulaşan iki kemirgen virüsü yer alıyor.

Öncelikli patojenlerin bazıları belirli bölgelerde yoğunlaşırken, diğerleri halihazırda dünya genelinde mevcut.

İşte 2024 yılında altı DSÖ bölgesinin tamamında bulunabilecek yedi patojen:

İnfluenza A virüsleri

Bu grip virüsleri grubuna 2009 yılında domuz gribi pandemisine neden olan H1N1 ve bu yıl ABD’de inekler ve mandıra çalışanları arasında patlak veren kuş gribi H5 de dahil. Uzmanlar, pandemiye neden olabilecek yeni bir hastalık için varsayımsal bir terim olan “Hastalık X “in bir grip virüsünden ortaya çıkabileceği konusunda uyardılar.

Sarbecovirüsler (veya SARS ile ilişkili koronavirüsler)

Sarbecovirüsler, 2000’lerin başında SARS salgınına, 2010’larda MERS salgınına ve 2020’de küresel COVID-19 salgınına neden olan virüsler için kullanılan şemsiye terimdir. DSÖ, ileriye dönük olarak, koronavirüs patojen sürveyansının, bu salgınların erken yayılmasında kilit rol oynayan potansiyel hayvan konakçılarını dikkate alması gerektiğini söylüyor.

Maymun çiçeği virüsü

Mpox hastalığına neden olan virüs, 2022’de küresel bir sağlık acil durumuna yol açtı, ancak Orta Afrika’nın bazı bölgelerinde yıllardır endemikti. Şu anda Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DKC) daha tehlikeli bir tür dolaşıyor ve DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus bu hafta mpox salgınını uluslararası endişe yaratan bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) olarak adlandırmayı düşündüğünü açıkladı.

Dengue virüsleri

Dang humması sivrisinek kaynaklı viral bir hastalıktır ve belirti vermeyebilir, ancak hastaneye yatışa veya ölüme yol açan ciddi hastalıklara da neden olabilir. Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik bölgesindeki insanlar tropikal iklimleri nedeniyle daha yüksek risk altında olsa da dang virüsleri dünyanın her yerinde bulunuyor.

Klebsiella pneumoniae

Klebsiella pneumoniae bağırsaklarda bulunan normal bir bakteri türüdür, ancak yayılırsa insanları hasta edebilir. Genellikle hastanelerde veya diğer sağlık hizmeti ortamlarında kişiden kişiye temas veya enfekte ekipman yoluyla yayılır ve zatürre, menenjit, kan dolaşımı enfeksiyonları ve yara veya cerrahi alan enfeksiyonlarına neden olabilir. Sağlık uzmanları Klebsiella konusunda endişeli, çünkü bazı bakteriler “süper böcek” türündedir, diğer bir deyişle antibiyotiklere karşı dirençlidirler.

Tifoidal olmayan Salmonella enterica serovarları

Salmonella bakterileri güvenli olmayan gıdalar veya kişiden kişiye temas yoluyla yayılabilir ve özellikle küçük çocuklar için ciddi olabilen hastalıklara neden olabilir. Birçok serotip oldukça yaygındır, ancak bazıları invazif, yaşamı tehdit eden hastalıklara neden olur. Bu bakterileri tedavi etmek için erken aşama klinik çalışmalarda birkaç aşı adayı bulunmaktadır.

Lentivirüs humimdef1

DSÖ, bu virüsün küresel bir acil duruma neden olma açısından orta risk düzeyinde sınıflandırıldığını, tür atlayabildiğini ve “gecikmiş ancak yıkıcı semptomlara” sahip olduğunu söyledi. Henüz aşı yok, ancak antiviral tedaviler etkili. Özellikle Afrika bölgesinde bulunuyor.

Gazeteci* Gabriela GALVİN