enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
SON DAKİKA
22:02 14 ilde DEAŞ operasyonu: 26 gözaltı
21:51 Türkiye’den Suriye’ye ilk doğal gaz akışı başladı
21:37 Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası’nda projelerin ayrıntılarını açıkladı
10:53 Türkiye, Suriye’nin enerji altyapısını yeniden yapılandırma sürecinde üstlendiği aktif rol kapsamında bugün ülkeye doğal gaz ihracatına başlayacak
10:38 AK Parti Sözcüsü Çelik’ten CHP Genel Başkanı Özel’in açıklamalarına tepki
07:52 Komisyonun Aşırı Siyasi Mücadeleye Alet Edilme Riski
07:32 Mersin’de ünlüleri gençleştiren, şifa ve güzelliğin adresi: Getat uzmanı Dr. Işıl ÖZDEMİR!
07:21 ABD-Çin Teknoloji Savaşında Nvidia Denklemi: H20 Çiplerinde Tedarik Sorunu
07:21 ‘Yazı Tura Tiyatro’ Ayvalık Turnesinde
07:18 Unutulan Büyük Türkçe Ustası: Refik Halit KARAY
07:11 Doğu Türkistan’da neler oluyor? Doğu Türkistan sadece Doğu Türkistanlıların davası değil, Türklerin en büyük davası olması gerekiyor…
06:50 İzmir Büyükşehir Belediyesine yönelik “kooperatif” soruşturması kapsamında 65 şüpheli hakkında hazırlanan iddianame kabul edildi.
06:38 Bakan Fidan, Hamas heyetiyle görüştü
05:09 Anayasa Mahkemesi (AYM), bireysel başvuru hakkının getirildiği 23 Eylül 2012’den 30 Haziran 2025’e kadar yapılan 686 bin 484 bireysel başvurudan 573 bin 180’ini sonuçlandırdı.
03:24 “Terörsüz Türkiye” hedefi doğrultusunda kurulacak komisyonun ilk toplantı tarihi belli oldu
03:15 İstanbul’da Türkiye-İtalya-Libya zirvesi
22:59 TBMM Başkanı Kurtulmuş’tan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile parti genel başkanlarına “Terörsüz Türkiye” teşekkürü
22:51 Cumhurbaşkanı Erdoğan: Gazze’de omuz omuza şükür namazı kılacağız
08:54 Güneydoğulu halıcılar, yılın ilk yarısında ihraç ettikleri 165 milyon 121 bin metrekare halıdan 873 milyon 321 bin dolar gelir sağladı.
07:42 Bu fotoğraftaki sen misin ? Sahte Mesajlara Dikkat: Dolandırıcılık ve Virüs Tuzağından Korunma Rehberi
TÜMÜNÜ GÖSTER →

Dövize Çevrilebilir TL Mevduat Hesapları (DÇM) nedir? Daha önce kullanıldı mı? Sonuçları ne oldu?

Dövize Çevrilebilir TL Mevduat Hesapları (DÇM) nedir? Daha önce kullanıldı mı? Sonuçları ne oldu?
27.12.2021
A+
A-

ANKARA-TÜHA HABER / İlerleyen günlerde sıkça duyacağımız ‘Dövize Çevrilebilir TL Mevduat Hesapları’ (DÇM) ya da diğer bir adıyla ‘Dövize Endeksli Mevduat’ (DEM) kavramı ne anlama geliyor? Tarihçesi nedir?

Türkiye’de DÇM, ilk kez 1960’larda gündeme geldi ve dışarıdan döviz girişini teşvik etmek amacıyla uygulandı. Merkez Bankası (TCMB) bu hesaplara, Hazine adına, kur garantisi verdi. Diğer bir deyişle kur farkının bütçeden karşılanması garanti edildi.

Ekonomik dengeler üzerindeki olumsuz etkisi olabileceği gerekçesi ile önce vazgeçildi ancak sonra 1967’de ilk kez uygulandı.

O tarihlerde yurtdışındaki işçiler ve ihracatçılar ilk hesapları açtı ve toplamda 3,5 milyar doları bulan döviz Türkiye’ye geldi.

DÇM’lerin para arzı artışına ve enflasyonun hızlanmasına neden olmaya başladıkları değerlendirilerek kullanımına sınırlandırmalar getirildi.

DÇM’lerin anapara ve kur farkı ödemeleri, Hazine’ye aşırı yük olmaya başlayınca kaldırıldı.

Demirel geri getirdi

Ardından 1974’te döviz talebi basıncıyla Demirel Hükümeti, Petrol Krizi’nin etkilerini iç piyasaya yansıtmamak amacıyla DÇM’yi yeniden gündeme aldı. 8 banka bunun için yetkilendirildi. Yine amaç yabancı ülkelerde yaşayan Türklerin dövizlerini ve yabancı bankaları ülkeye çekmekti.

1977’ye kadar devam eden bu sistem süresince, bugün doğalgazda olduğu gibi, Demirel Hükümeti de petrol türevlerinin fiyat artışlarını fiyatlara yansıtmadı.

Ancak 1977 yılının ilk aylarından sonra yeni hesap açılması yavaşlamaya başlayınca TCMB ve bankalar, eski DÇM’lerin vadesi gelenlerinin paralarını geri ödemede zorlanmaya başladı. Türkiye DÇM ödemelerini yapamaz duruma geldi.

Sonunda sistem 1978 yılında bitirildi. Bu borçlar, 1981 yılından sonra devlet tarafından üstlenildi.

Bankalar dönemin hükümeti üzerinde baskı kurdu

1978’de DÇM sağlayan bankalar Türkiye ekonomisi üzerinde belirleyici söz hakkına sahip hale gelmişlerdi.

Bu bankalar IMF koşullarını IMF olmadan dayatmaya başlayınca hükümet direk IMF’ye gitmeyi tercih etti.

Türk Lirası devalüe edildi ancak geç kalınmıştı. 24 Ocak kararlarına neden olacak bir kriz yaşandı. 80’li ve 90’lı yıllarda yaşanan kronik enflasyonlara temel teşkil etti.

Merhum Başbakan Turgut Özal’ın da 1989 yılında önceki dönemlerde uygulanmış olan DÇM’den çok şikayetçi olduğu anlaşılıyor.

Turgut Özal: İnşallah gelecek nesiller ders almış olur

Milliyet Gazetesi’nin 17 Eylül 1989 tarihli haberinde Özal uygulamayı ‘bilgisizliğin vesikası’ olarak nitelendirip şunları söylüyor:

“İnşallah gençlerimiz bundan ders alır. Bir daha böyle hesapsız kitapsız hatalar yaparak, gelecek nesilleri zor taşınan yük altına sokmaz. 84-89 arasında bu ödemeleri yapmasaydık aile başına herkese 1 milyon TL para ödeyebilirdik. 9 bin ilave okul, 900 orta boy fabrika, 500 hastane ve 4 bin km otoyol daha yapardık. 100 bin insan iş sahibi olabilirdi. İşte geçmişin hatalarının bir topluma ne kadara mal olduğunun basit bir bilançosu budur.”

Haberde Özal ayrıca 84-89 arası yaşanan enflasyon-emisyonun ortalama yüzde 50’sinin DÇM ödemeleri yüzünden yaratıldığını belirtiyor. Özal, DÇM’lerin yükünün yıllarca halk tarafından üstlenildiğini belirterek “Benim memurum, işçim, esnafım diyenler, DÇM’nin yükünü vatandaşın sırtına yıktılar, orta direğin sırtına yıktılar. Bu borcu siz ödediniz.” şeklinde konuşuyor.

Özal: DÇM’ler kendini uyanık sananların başvurduğu dalavere

Özal DÇM borçlarının ödenmiş olması nedeniyle Ankara’da verilen kokteylde şu ifadeleri kullanıyor:

“1970li yıllarda o zaman kendilerini akıllı, uyanık sananlar böyle bir yol buldular. Tam 221 bankaya borçlandık ve Türkiye bunları ödeyemedi.”

(Bu haberin yazımında ODTÜ İktisat Yüksek Lisans Mezunu Aytek Soner Alpan’ın ekonomik kaynakçalardan yararlanarak hazırladığı bilgilendirme ve Gazeteci Batu Bozkürk’ün yaptığı arşiv taramasından da faydalanılmıştır.)

HABER : Sertaç AKTAN (EuroNews)

[TÜHA Haber Ajansı, 27 Aralık 2021]

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.