SEUL, GÜNEY KORE – TÜHA HABER / Aralık ayında yaptığı bir konuşmada ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington’un Asya vizyonunu – ya da ABD’li yetkililerin “özgür ve açık Hint-Pasifik” olarak adlandırmaya başladıklarını anlattı.
Blinken, “Özgür ve açık bir Hint-Pasifik istediğimizi söylediğimizde, eyalet düzeyinde, ülkelerin kendi yollarını ve ortaklarını seçebileceklerini kastediyoruz” dedi.
Blinken gibi ABD’li yetkililer, Asya stratejilerini tartışırken , özellikle artan Çin baskısı karşısında kendi kararlarını vermekte özgür olmaları gerektiğini söyleyerek, sıklıkla daha küçük ülkelerin kötü durumuna odaklanıyorlar.
Ama küçük bir Asya ülkesi Çin ile daha yakın ilişkiler seçtiğinde ne olur? Bu ay, Güney Pasifik’teki küçük bir ada zinciri olan Solomon Adaları, Pekin ile bir güvenlik anlaşması imzaladığını açıkladığında olan buydu.
Mart ayı sonlarında anlaşmanın bir taslağı sızdırıldığında, Washington’da alarm zilleri çaldı. Amerika Birleşik Devletleri hızla, yaklaşık 700.000 kişilik bir ülke için nadir bir adım olan Solomons’a üst düzey bir delegasyon göndereceğini duyurdu.
Ancak, Beyaz Saray’ın Asya’dan üst düzey yetkilisi Kurt Campbell’ın da dahil olduğu ABD heyeti, Solomonları anlaşmayı bırakmaya ikna etmek için çok geç geldi ve o zamana kadar hem Pekin hem de Honiara’daki yetkililer tarafından onaylandı.
Her iki ülke de güvenlik anlaşmasının ayrıntılarını açıklamadı, ancak nihai anlaşmayı yansıttığına inanılan taslak anlaşma, her iki taraf da kabul ederse, Çin savaş gemilerinin adalara demirleyebileceğini ve Pekin’in “toplumsal düzenin korunmasına” yardımcı olmak için güç gönderebileceğini söyledi. ”
Amerika Birleşik Devletleri ve bölgesel müttefikleri, anlaşmanın Çin’in kalıcı bir askeri varlık kurmasının önünü açabileceğinden korkuyor. Endişe, belki de Solomons’tan sadece üç saatlik bir uçuş olan Avustralya’da en şiddetlidir.
Solomon Adaları’nın zor durumdaki başbakanı Manasseh Sogavare, bir Çin askeri üssünün kurulmasına izin vermeyeceği konusunda ısrar etti. Bunun yerine, kırılgan hükümeti geçen yıl ölümcül isyanlarla karşı karşıya kalan Sogavare, anlaşmanın iç güvenliği sağlamaya yardımcı olacağını söyledi. Onun güvencesi ABD’nin endişelerini hafifletmek için çok az şey yapmış görünüyor.
Beyaz Saray’ın toplantıdan yaptığı açıklamaya göre , üst düzey ABD’li yetkililer geçen hafta Solomon Adaları’na yaptıkları ziyarette Sogavare hükümetine belirsiz ama doğrudan bir uyarıda bulundular.
Açıklamada, “Fiili kalıcı bir askeri mevcudiyet, güç planlama yetenekleri veya askeri bir tesis kurmak için adımlar atılırsa, delegasyon ABD’nin önemli endişeleri olacağını ve buna göre yanıt vereceğini kaydetti” dedi.
ABD’li yetkililer o zamandan beri hangi misilleme adımlarını atabileceklerini açıklamayı reddetti. Bunun yerine, aynı belirsiz uyarıyı tekrarlarken bile, yolculuk sırasında ortaya konduğu gibi Solomons’la genişletilmiş diplomatik ve ekonomik angajman planlarına işaret ediyorlar.
“Solomon Adaları’nın egemenliğine saygı duyuyoruz. Solomon Adaları kendi kararlarını verecek. Ancak bu kararların Amerikan ulusal çıkarlarını nasıl etkileyeceğini netleştirmeye çalıştık” dedi .
Çıkarlarını korumak isteyen ancak Asya’ya yönelik ifade ettiği yaklaşımının merkezinde yer alan zorlamama gibi ilkeleri ihlal eden olarak görülmek istemeyen ABD için zor bir durum. Bölgedeki bazı analistler, ABD’nin bu konuda başarısız olduğunu söylüyor.
“Zorlayıcı bir tehdit yayınladılar. Yeni Zelanda’nın Victoria Üniversitesi Wellington’da ders veren eski bir Pentagon yetkilisi olan Van Jackson, “Açık ve aşikar ve Beyaz Saray’ın antetli kağıdında” dedi. “Onlardan istediğimizi yapmalarını istiyoruz, yani daha ne kadar net olabilir ki?”
jeopolitik rekabet
Solomon Adaları, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin arasında stratejik bir savaş alanı olarak ortaya çıkmış olsa da, rekabetin sürdüğü tek yerden çok uzak.
Başkan Xi Jinping döneminde Çin, askeri varlığını kıyılarının ötesine, özellikle de Çin ile örtüşen toprak iddialarına sahip olan komşularının itirazları üzerine askeri ileri karakollar oluşturduğu Güney Çin Denizi’nde istikrarlı bir şekilde genişletti.
Ancak şu an itibariyle Çin, yalnızca tek bir denizaşırı askeri üs kurdu – Doğu Afrika ülkesi Cibuti’de bir deniz tesisi. Ve Çin’in Afrika’nın batı kıyısındaki Ekvator Ginesi’nde bir üs kurmayı düşündüğü bildirilse de, Pekin, 70’den fazla ülkede 700’den fazla üsten oluşan bir ağa sahip olan ABD’nin küresel askeri etkisine meydan okumaya yakın değil.
Çin’e güvenilmeli mi?
Ancak birçok gözlemciye göre Çin’in bölgedeki uzun vadeli niyetlerine güvenmemek için nedenler var – özellikle yetkililerin Xi’nin 2015’te Güney Çin Denizi’nde yarattığı yapay adaları militarize etmeyeceğine dair verdiği söze işaret ettiği Avustralya’da.
Avustralya Savunma Bakanı Peter Dutton geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Başkan Xi, [eski ABD] Başkanı [Barack] Obama’nın gözlerinin içine baktı ve Güney Çin Denizi’ndeki geri alınan 20 adanın militarize edilmeyeceğini söyledi. Bugün bunlar militarize edilmiş durumda” dedi. röportaj yapmak.
Solomon Adaları’nda bile, demokratik değerleri benimsemeyen ve giderek otoriterleşen bir hükümetten güvenlik güçlerini davet etmenin sonuçlarından korkanlar var.
“Çin tamamen farklı bir hükümet sistemine sahip. Güvenlik anlaşmasına karşı çıkan Solomon Adaları muhalefet lideri Matthew Cooper Wale, Solomon Adaları bu sisteme aşina değil” dedi.
“Bu tür ayrımlar sadece teorik değildir. Ulusal güvenlik söz konusu olduğunda, nasıl ve hangi eğitimin verildiğini, tutuklamaların nasıl yapıldığını, mahkemelerin çalışma şeklini, bireysel hakların ne ölçüde ifade edilebileceğini ve nihayetinde hukukun üstünlüğünün nasıl algılandığını etkileyecektir. ” Wale yakın tarihli bir başyazıda söyledi .
Yerel gerilimler
Bir başka endişe de, Çin güvenlik güçlerinin varlığının, Kasım ayında Sogavare hükümetini devirmeye çalışan gösterilere ve ayaklanmalara yol açan Süleymanların etnik ve siyasi gerilimlerini daha da kötüleştirebileceğidir.
Bu sivil huzursuzluğun çoğu, Solomon Adaları’nın 2019’da Tayvan yerine Çin’i tanıma kararıyla ilgiliydi. Süleymanların en kalabalık eyaleti olan ve uzun süredir ihmal edildiğini hisseden Malaita hükümeti bu karara karşı çıktı. Pekin’den herhangi bir yardım almayı reddetti ve bağımsızlık konusunda referandum talep etti.
İkili bir anlaşma uyarınca, Kasım ayındaki huzursuzluğu bastırmak için Avustralya kuvvetleri gönderildi. Süleymanlarda kalırlar. Gerginlikler yeniden kötüleşirse ve Çin birlikleri de gönderilirse, bazı analistler aynı ülkede her biri çatışmanın farklı taraflarını desteklemekten çıkarı olan iki ayrı gücün bulunabileceği konusunda uyarıyor.
“Solomon Adaları ile Avustralya anlaşması olan tek bir düzenleme altında, demokratik bir hükümetin Avustralya’yı Çin tarafından desteklenebilecek bir iç karışıklığa müdahale etmeye çağırdığı bir iç savaşa dönüşürse ne yapacağız? Avustralya’daki Tazmanya Üniversitesi’nde hukuk profesörü olan Richard Herr, “Aynı ülkede iki güvenlik kuvvetiniz olamaz” dedi.
Yeni Zelanda’daki Massey Üniversitesi’nde Pasifik güvenlik uzmanı olan Anna Powles da aynı fikirde. “Solomon Adaları hükümetleri çökerse, hangi güç üstünlüğe sahip olur? Esasen çalışan iki komut kontrol hattınız olur. Yanlış iletişim ve kazalar için büyük bir kapsam” dedi.
Risklere rağmen Sogavare, Çin güçlerini memnuniyetle karşılayacak bir çerçeveye karar verdi – bu hareketin ülkesinin güvenliğini “çeşitlendireceğini” söyledi. Bazı analistler, ABD’nin bunu durdurmak için çok az gücü olduğu ve uzun bir süre boyunca askeri boyutun ötesine bakan yaklaşımda büyük bir değişimi engellediği konusunda uyarıyor.
Washington’un Solomon Adaları’nda ilişkiler kurmaya daha fazla zaman ayırmasının yanı sıra önemli sağlık geliştirme programları ve altyapı öğeleri sunmaya daha fazla zaman ayırması gerektiğini düşünen Powles, “ABD uzun süredir bölgeden yoksun” dedi.
“Çok geç olduğunu düşünmüyorum. Bu anlaşma Sogavare için hemen yapılacak. Ancak bu, henüz görmediğimiz akıllı diplomasi türü anlamına geliyor.”
[TÜHA Haber Ajansı, 30 Nisan 2022]
