Belirsizlik Çağı’nda Ekonominin Yön Arayışı

TÜHA HABER / SETA Ekonomi Araştırmaları Direktörü Doç. Dr. Nurullah GÜR, Koronavirüs’ün, dünya genelinde belirsizlik seviyesini Soğuk Savaş sonrası dönemin zirvesine çıkartığını belirterek, “Ne 11 Eylül ne de küresel finans krizi sırasında belirsizliğin bu kadar arttığını görmüştük” dedi.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, Aşı çalışmalarından gelen olumlu haberler ve ABD’de başkanlık seçimlerinin sonuçlanmasının, belirsizlik bulutlarını dağıttığını, Dünya Belirsizlik Endeksi’nde aşağıya doğru kayda değer bir kırılma bulunduğunu söyledi.

Bu trend değişiminin küresel ekonomiye yansımalarının olduğunu ifade eden  Doç. Dr. Nurullah GÜR, Uluslararası yatırımcıların gelişmekte olan ülkelere yönelik ilgisinin de  arttığını hatırlattı.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, “Bahar aylarında durum farklıydı. Koronavirüsün küresel salgına dönüşmesi sonrasında yükselen korku ve endişe dalgasıyla birlikte sadece martta gelişmekte olan ülkelerden 90 milyar dolarlık sermaye çıkışı yaşanmıştı” değerlendirmesinde bulundu.

Uluslararası sermayenin, belirsizliğin tam gaz arttığı salgının ilk aylarında güvenli limanlara kaydığının altını çizen Doç. Dr. Nurullah GÜR, Şimdilerde rüzgârın tersine dönünce gelişmekte olan ülkelerin popülerliğinin artmaya başladığını, Ekimde 17.9 milyar dolarlık portföy yatırımının gelişmekte olan ülkelere aktığını ve Kasımda ise sermaye girişlerinin 20 milyar doları aştığını belirtti.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, Para politikasındaki hamleler ve reform söylemlerinin etkisiyle Türkiye’ye olan ilgide de canlanma yaşandığına dikkat çekerek, Hisse senedi ve tahvil piyasasına son iki haftada net 1.5 milyar dolarlık yabancı sermayenin girdiğini bildirdi.

“Para politikaları, reformlar için zaman kazandırdı” diyen Doç. Dr. Nurullah GÜR,  Ekonomi ve hukuk alanlarındaki reformlar hayat geçerse, sermaye girişlerinin hızlandığının görülebileceğini açıkladı.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, ‘Kritik Hususlar’ konusunda şunları söyledi:

“Yaşanan gelişmelere rağmen, küresel piyasalar yönünü tam olarak tayin etti diyemeyiz. Belirsizlik denklemini etkileyebilecek birçok faktör var:

• Salgının ikinci dalgasının seyri ve buna bağlı alınacak önlemlerin sıkılık derecesi,
• Aşıların etkinliği ve dağıtımıyla ilgili gelişmeler,
• Amerikan seçimlerinde Senato’da çoğunluğu kimin sağlayacağı meselesi,
• Biden’ın dış politikada takınacağı tutum.

Listenin sonundaki husus, uluslararası sermayenin hangi gelişmekte olan ülkeye daha fazla kayacağıyla ilgili belirleyici olacak. Washington’ın yeni dış politika ekibinin    ve Türkiye gibi ülkelere yönelik tutumları uluslararası yatırımcılar tarafından yakından takip edilecek”.

Aktif Rasyosu Dönemi Sona Eriyor

Aktif rasyosu (AR) uygulamasının yıl sonunda tamamen ortadan kalkacağını ifade eden Doç. Dr. Nurullah GÜR, “Geçtiğimiz haftalarda yapılan esnetmelerden sonra zaten fiiliyatta bu uygulamanın hükmü kalmamıştı. Son kararla birlikte yasal olarak da bitmiş olacak” dedi.

AR’nin neden devreye girdiğini hatırlatan Doç. Dr. Nurullah GÜR, Salgından dolayı ekonomi kapanma noktasında gelince özel bankaların kredi verme iştahlarının azaldığını, Reel sektörde nakit akışının kurumaması için kredi genişlemesi AR uygulamasıyla özendirilmeye çalışıldığını aktardı.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, “Kimi banka AR’yi tutturmak için krediye ihtiyacı olmayan ama ödeme kapasitesi yüksek müşterilerine yöneldi. Kimisi daha az riskli gördüğü tüketici kredileri üzerinden hareket etti. Cezaya düşmemek için mevduatı kaçırmaya çalışanlar oldu”ğunu açıkladı.

Sonuçta bu düzenlemenin, kredi genişlemesini sağladığını hatırlatan SETA Ekonomi Araştırmaları Direktörü Doç. Dr. Nurullah GÜR,  Mayıs-kasım döneminde toplam kredilerin yüzde 19 büyüdüğünü, Tüketici kredilerinde yüzde 27’lik bir artış yaşanırken, ticari kredilerin bir adım geride kalarak yüzde 17 arttığını söyledi.

SETA Ekonomi Araştırmaları Direktörü Doç. Dr. Nurullah GÜR, “Kredi genişlemesi ekonomik aktiviteyi canlandı canlanmasına ama enflasyon, cari açık ve dolarizasyon da arttı. Geldiğimiz noktada AR’nin kaldırılması normaldi. Ama bu politika tamamen yanlıştı demenin de çok mantıklı olduğunu düşünmüyorum. Etraf yangın yeriyken bir şekilde ekonomiyi destekleyecek alternatifler geliştirmeniz lazım. AR dizayn edilirken paydaşların görüşleri alınsaydı, adapte olmak için bankalara daha fazla zaman tanınsaydı veya ticari krediler özelinde bazı mekanizmalar geliştirilseydi belki bu düzenleme daha yararlı olabilirdi. Bir girişimi “tu kaka” etmek kolay, ama faydasız bir tavır” olduğuna dikkat çekti.

Doç. Dr. Nurullah GÜR, şöyle dedi:

“Gelecekte daha iyilerini geliştirmek için bu politika deneyimini incelemek gerektiğini düşünüyorum. Hangi noktalar hatalıydı? Geliştirmek için neler yapılabilirdi? Bu ve benzeri sorulara cevap üretmeden daha etkin ve yan etkileri daha az politikalar üretme şansımız olmaz”.

HABER : Ataner YÜCE

[TÜHA Haber Ajansı, 01 Aralık 2020]