Arap Baharı sonrası Orta Doğu ve K. Afrika’da demokrasi: Ülkelerin demokrasi endeksi nasıl değişti?

ARAŞTIRMA-TÜHA HABER / Tunus’ta 17 Aralık 2010’da seyyar satıcı Muhammed Buazizi’nin kendini yakmasıyla başlayan Arap Baharı’nın üzerinden neredeyse 11 yıl geçti. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da demokratik ve katılımcı yönetimlerin önünü açması beklenen Arap Baharı’ndan sonra birçok ülkede istikrarsızlık hakim durumda.

Arap Baharı sonrası bölge ülkelerinin Demokrasi Endeksi nasıl değişti? Hangi ülkelerde demokratik anlayış güçlenirken hangi ülkelerde demokratik gerileme yaşandı?

Ekonomist İstihbarat Birimi’nin (EIU) hazırladığı Demokrasi Endeksi 2010 ve 2020 yılları arasındaki değişimi ortaya koyuyor.

0-10 arası üzerinden yapılan değerlendirmede 10 puan en ileri demokratik seviyeyi gösteriyor. Buna göre 19 ülkeden 10’nun Demokrasi Endeksi skoru yükselirken 9’unda ise düşüş yaşandı.

Demokrasi Endeksi skorlarındaki değişime bakıldığında en büyük ilerleme Tunus’ta görüldü.

Bu rapor, Tunus’ta Cumhurbaşkanı Said’in Meclis’i feshederek tüm yetkileri üzerine alması gibi son dönemde yaşanan gelişmelerden önce hazırlanmış bir çalışma.

Tunus 2,79 olan endeks skorunu 6,59’a çıkarmayı başardı. Fas da 3,79’dan 5,04’e çıkarak önemli bir gelişme gösterdi. Diğer ülkelerdeki ilerlemeler ise daha düşük seyretti: İran (0,26 puan), Suudi Arabistan (0,24 puan), Birleşik Arap Emirlikleri (0,18 puan).

En çok gerileme Lübnan ve Filistin’de

Endeksteki 10 yıllık değişime bakıldığında en çok gerileme 1,66 puan ile Lübnan’da görüldü. Lübnan’ın endeksi 5,82’den 4,16’ya düştü. Filistin’in endeksi de 1,61 puan gelirken onu 1 puan düşüşle Bahreyn takip etti.

Tunus 90 basamak atladı, Lübnan 28 sıra geriledi

Demokrasi Endeksi sıralamasına bakıldığında da en büyük zıplamayı Tunus yaptı. 144. Sıradan 54. Sıraya kadar yükselen Tunus tam 90 sıra gelişme gösterdi. Fas 20 sıra ve Cezayir 10 sıra yükseldi. Mısır’ın yeri değişmezken en büyük gerileme 28 sıra ile Bahreyn ve 22 sıra ile Lübnan’da görüldü.

Suriye ise dünya sıralamasında 12 basamak geriledi. Libya’nın 1 sıra yukarıya çıkması dikkat çekti.

En üst ve en altta hangi ülkeler var?

Demokrasi Endeksi 2020 sıralamasında en iyi durumda olan bölge ülkesi 54. sıradaki Tunus. Ancak Tunus’ta yaşanan iktidar değişikliğinden sonra bu ülkenin 2021 puan ve sıralamasının ne kadar değişeceği tartışılıyor.

96. sırada yer alan Fas en iyi ikinci ülke konumunda. 164. sıradaki Suriye Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da en kötü duruma sahip. Yemen ve Libya 157. sırayı paylaşıyor. Mısır 138. iken Suudi Arabistan 156. basamakta kendine yer buldu.

HABER : Servet YANATMA

[TÜHA Haber Ajansı, 03 Kasım 2021]