Altı soruda mutasyon aşılar açısından ne anlama geliyor?

TÜHA HABER / Geliştirilen aşıların koronavirüsün mutasyon türlerine karşı ne denli etkili olabileceği tartışılıyor. Alman uzmanlar mutasyon türlerine karşı uyarıda bulunsa da aşıların etkili olduğu konusunda iyimser.

Brezilya, İngiltere ve Güney Afrika…Bu ülkelerde ortaya çıkan koronavirüsün yeni mutasyon türleri kısa süre içinde dünya geneline yayıldı.

Koronavirüsün yeni mutasyon türleri karşısında hali hazırda geliştirilen aşılar ne kadar etkili olabilir? Alman uzmanlar mutasyona dair soruları yanıtladı.

1. Varolan koronavirüs aşıları yeni mutasyon türlerinden koruyor mu?

Bu konuda uzmanların şimdiye dek yaptığı açıklamalar umut verici. Örneğin Almanya’nın Aşağı Saksonya Eyaleti’nde sakinlerinin bir kısmının aşılandığı bakımevinde kalanlarda İngiltere’de ortaya çıkan yeni koronavirüs mutasyonu (B.1.1.7.) tespit edildi. Alman İmmünoloji Topluluğu Genel Sekreteri Carsten Watzl, durumun endişe verici olmadığını, çünkü bu bakımevinde aşının mutasyona karşı etkili olduğunun görüldüğünü belirtiyor. Bakımevinde hastalık ağır geçmedi. Gießen’de görev yapan virolog Friedemann Weber ise aşının görevinin tam da bu, hastalığın ağır geçmesini engellemek olduğunu söyleyerek, “Varolan aşılar şu ana dek ağır hastalık seyri ve ölümlerinden koruyor” diyor. Uzman, aşının mutasyon türlerinde semptomları azaltacağından yola çıkılsa da  daha şiddetli bir seyir izleyebileceğini belirtiyor ve ekliyor: “Ancak aşı her zaman belli bir ölçüde korurur.”

2. Aşılar yeni mutasyonlar türlerine karşı ne kadar kolay uyumlu hale getirilebilir?

Aşılar hâlâ en azından kısmen yeni mutasyon türlerine karşı etkili olabiliyor. Uzmanlar bu aşıların yeni mutasyon türlerine karşı uyumlu hale getirilmeleri söz konusu olduğunda bunun özellikle Biontech, Moderna veya geliştirilmekte olan CureVac gibi RNA (mRNA) teknolojisi kullanılan aşılarda daha hızlı işleyeceği görüşünde. Alman İmmünoloji Topluluğu Genel Sekreteri Carsten Watzl, “Bunun için genetik plandaki harflerin sırası değiştirilmek zorunda” diyor. Uzman bu değişikliğin altı hafta içinde hayata geçirilebileceğini belirtiyor. Bu da üretici firmaların verdiği bilgilerle örtüşüyor. Haberci RNA bazlı aşılar laboratuvar ortamında üretilen genetik parçacıkları kullanıyor. Uzmanlar Astrazeneca’nın ürettiği vektör aşılarda ise bu sürecin çok daha uzun sürmesini bekleniyor. Alman İmmünoloji Topluluğu Genel Sekreteri Carsten Watzl kullanıma dek bütün sürecin kabaca dört-altı ay sürebileceği görüşünde. Vektör aşılarda virüslerin zayıflatılarak hastalığa yol açma yeteği kaldırılmak suretiyle bağışıklık kazanılması sağlanıyor. Astrazeneca sonbaharda mutasyonlara karşı daha etkili olabilecek bir Covid-19 aşısını piyasaya sürebileceğini açıklamıştı.

3. Aşı vatandaşlara gelecekte ne sıklıkta vurulmalı?

Alman virolog Weber’e göre bu sorunun yanıtı aşının etkililiğini ne kadar hızlı yitireceğine bağlı. Bunun için de uzun vadeli bilgilere ihtiyaç var. Bu konuda bilinmeyen bir başka nokta ise yeni mutasyon türlerinin yeni bir aşıyı gerektirip gerektirmeyeceği. Weber, “Koronavirüs diğer virüslere kıyasla daha hantal” diyor. Koronavirüs vaka sayıları yüksek olduğu sürece mutasyon türlerinin ortaya çıkma olasılığı da daha yüksek olacak. Alman uzman gelecekte her yıl Sonbahar’da herkesin yeniden aşılanması zorunda kalacağından yola çıkıyor. İmmünoloji uzmanı Watzl ise aşının birkaç yıl sonra yeniden yapılmak zorunda olacağı öngörüsünde bulunuyor. Ancak her iki Alman uzman da bir noktada görüş birliği içinde: Bu konu bizi daha çok uzun yıllar meşgul edecek.

4. Mutasyonlara karşı küresel bir aşı programı işe yarar mı?

Almanya’da birçok uzman küresel aşı dağıtımını eleştiriyor bunun bir soruna yolaçabileceği uyarısında bulunuyor. Buna sundukları gerekçe ise şu: Şayet virüs dünyanın bazı bölgelerinde daha kolay çoğalırsa, o zaman daha fazla mutasyon türü ortaya çıkar ve bunlar da günün birinde Almanya dahil her yere ulaşır. Alman İmmünoloji Topluluğu Genel Sekreteri Carsten Watzl, pandeminin Almanya’da aşılama yapılması halinde sona ermeyeceğini, bunun için bütün dünyanın aşılanması gerektiğini hatırlatıyor. Virolog Friedemann Weber de Watzl gibi bunun için küresel bir aşı programının hayata geçirilmesinin önemine dikkat çekiyor. Her iki uzman Almanya’da yeterince aşılama yapılır yapılmaz halk arasında temel bir bağışıklığın varolacağını söylüyor ve bunun da yeni mutasyon türlerinin yayılmasını zorlaştıracağını vurguluyor. Watzl, “Aşılama olduğunda yeni mutasyon türleri geldiğinde korumasız olmayacağız” diyor.

5. Ne kadar mutasyon türü ortaya çıkabilir?

Pandeminin başlamasından bu yana hantal olarak bilinen Sars-CoV-2 potansiyel olarak daha bulaşıcı ve tehlikeli birkaç varyant geliştirdi. Üstelik bu konuda sürü bağışıklığı olmamasına rağmen. Peki bu durumda bağışıklığın artmasıyla daha tehlikeli hale gelebilir mi? Alman uzman Weber, “Bu konuda öngörüde bulunmak zor” diyor. Nüfusun ortalama bir bağışıklığa sahip olmasının yeni varyantların ortaya çıkmasını mümkün kılabileceğini söyleyen uzman, bu durumun da mutasyonları daha olası hale getirebileceğini kaydediyor.

6. Almanya’da sürü bağışıklığı ne zaman mümkün hale gelecek?

Mutasyonlara karşı en etkili silah sürü bağışıklığı. Almanya virolog Friedemann Weber bu hedefe Sonbahar’da ulaşıbileceğini söylüyor. O süreye dek aşı üretimine hız verileceğini hatırlatıyor. B.1.1.7. gibi mutasyon türlerinin baskın hale gelmesi durumunda ise nüfusun yüzde 80’inin bağışıklığa sahip olması gerektiğini belirtiyor. İmmünoloji Topluluğu Genel Sekreteri Carsten Watz da virüsün Sonbahar’a kadar büyük ölçüde aşılanmış nüfusla karşı karşıya kalacağını ve enfeksiyon sayısının azalacağını söylüyor. Watzl, “Bunun başarılacağı konusunda iyimserim” diye konuşuyor. Uzmanlar o zaman dek mesafe kurallarına ve diğer önlemlere uyulmasının zaruri olduğunu söylüyor ve aksi halde “Bu mevcut ikinci dalgadan çıkamayacağız” uyarısında bulunuyor.

[TÜHA Haber Ajansı, 22 Şubat 2021]