Yunanistan-İsrail Anlaşması Türkiye’yi mi Hedef Alıyor?

TÜHA HABER / Yunanistan’dan Salı günü yapılan açıklamada İsrail’le 1 milyar 680 milyon dolarlık savunma anlaşmadı yapıldığı bildirildi. Atina hükümetinin büyük çoğunlukla Türkiye’ye karşı savunmasını yenilemek için yaptığı anlaşmanın son teknoloji ürünü 10 adet savaş uçağı ile pilot eğitimini kapsadığı kaydedildi.
İki tarafın önümüzdeki haftalarda imzalaması beklenen anlaşma, Atina’nın 20 yıl önce Ortadoğu’da Arap yanlısı tavrını değiştirmeye başlamasından bu yana yaptığı en büyük savunma anlaşması anlamına geliyor. 

(TÜHA) Türkuaz Uluslararası Haber Ajansı’nın Amerika’nın Sesi’ne (VOA) dayandırdığı habere göre, Uluslararası ilişkiler profesörü Costas Filis, anlaşmayla ilgili olarak, “İsrailliler özellikle savunma alanında kolay kolay güven duymazlar. Bu nedenle bu anlaşma Yunanistan’a yeni nesil pilotların ve silahlı güçlerin kalitesini yükseltme imkanı sağlamanın ötesinde verdiği ciddi mesaj açısından da önemli. Bu mesaj, Atina ve Kudüs arasında sağlam ve derin ilişkilerin oluşturulduğu şeklinde” dedi.

İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, anlaşmanın “hem İsrail hem de Yunanistan çıkarlarına hizmet edeceğini, iki ülkede de yüzlerce kişiye iş imkanı sağlayacağını, Akdeniz’de istikrarı teşvik edeceğini” belirtti.

Türkiye ile gerginlikler

Yunanistan Savunma Bakanlığı’na göre İsrail, 20 yıl kapsamlı anlaşma uyarınca Yunanistan’a 10 adet Mavi M-346 eğitim uçağı, simülatörler ve lojistik destek sağlayacak. Merkezi İsrail’de bulunan uluslararası savunma elektroniği firması Elbit Systems ayrıca Atina’nın güneyindeki Kalamata’da Yunan hava kuvvetleri pilotlarının eğitimi için uçuş okulu açacak.

Yunanistan, son yıllarda, Türkiye’yle sınırı gözetlemek amacıyla Avrupa’ya kaçak göçün ana rotalarından biri olan Ege Denizi’nde kullanmak üzere İsrail’den insansız hava araçları kiralıyordu. Yunanistan ve İsrail, geçtiğimiz yıl, deniz altında 1.900 kilometre uzunluğunda doğalgaz boru hattı inşa etmek için Kıbrıs’la güçlerini birleştirmişti. Boru hattının Doğu Akdeniz’in hızla gelişen gaz yataklarından çıkan kaynakları Avrupa’ya aktarması planlanıyor.

Bu enerji anlaşmasına ve petrolle doğalgaz açısından zengin bölgede diğer ülkelerin kurduğu ortaklıklara karşı çıkan Türkiye, son aylarda Yunanistan’ın üzerinde hak iddia ettiği sularda enerji sahaları keşfetmek için bölgeye araştırma gemileri gönderiyordu.

NATO müttefikleri olan Yunanistan ve Türkiye arasındaki ilişkiler, Doğu Akdeniz’deki enerji çıkmazı nedenliyle son aylarda en düşük seviyeye geriledi.

Atina hükümeti, gerginliğin hala yüksek olduğu bu dönemde aralarında ABD ve Fransa’nın da olduğu kaynaklardan yeni savaş uçakları, fırkateynler, helikopterler ve silah sistemleri satın alma planları yaptığını açıkladı.

Amerika’nın Sesi’ne konuşan uluslararası ilişkiler uzmanı Costas Filis, “Son bir yıl içinde oluşturulan bu enerji anlaşmalarının ve ortaklıkların büyük çoğunluğunun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı duyulan güvensizlik hislerinden ve giderek artan kaygılardan kaynaklandığına hiç şüphe yok. Ancak İsrail’le yapılan bu savunma anlaşması, Türkiye’ye karşı birlik olmak değil anlamına gelmiyor” dedi.

‘Devam eden güvensizlik’

İsrail ve Türkiye, uzun yıllardır en sağlam ittifaklardan birini oluşturuyordu. Costas Filis’e göre bu ittifak, çoğunlukla “Amerika’nın bölgedeki politika önceliklerini geliştirme” amacını taşıyordu.

Ancak İsrail-Türkiye ilişkileri, 2010 yılında Gazze’ye giden Mavi Marmara yardım gemisine İsrail’in yaptığı baskın sonucu 10 kişinin öldürülmesi üzerine çıkmaza girdi. Yıllardır süren zıtlaşmaya rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan, ikili ilişkileri yeniden canlandırmak istediğinin sinyalini vermeye başladı. Bu adım, kimi uzmanlar tarafından Amerika’da Joe Biden’ın yeni başkan seçilmesiyle ve Biden’ın Erdoğan’a Trump kadar yakınlık göstermeyeceği beklentisiyle bağlantılı olarak değerlendiriliyor.

Filis, bu konuda, “İsrail ve ABD tarafından Erdoğan’a karşı duyulan güvensizlik hisleri halen gündemde. Ancak bu, İsrail’in Türkiye’yi bir kenara itmek istediği anlamına gelmiyor. Bu ikili ilişki, bölgede uzun zamandır etkili olmaya devam ediyor, edecek de. Türkiye-İsrail ilişkilerinin yıllar önceki seviyesine yeniden kavuşturulacağına ise hiç şüphe yok. Bu nedenle gelişmekte olan bu jeopolitik oyunda özellikle İsrail tarafında iyi bir konum elde etmesi, Yunanistan’ın gerçek çıkarınadır” şeklinde konuştu.

Türkiye ve İsrail arasında iyileşen ilişkilerin Türkiye ve Yunanistan arasındaki gerginliği hafifletmede etkili olup-olamayacağı ise net değil. Ancak yine de Türkiye ve İsrail arasındaki yakınlaşma ivme kazanmaya devam ediyor.

Son haftalarda Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı, Mossad Başkanı başta olmak üzere İsrailli üst düzey savunma yetkilileriyle bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Öte yandan 2018 yılında Gazze sınırında 60 Filistinli’nin şiddet içerikli protestolar sırasında öldürülmesi üzerine İsrail Büyükelçisi’ni sınırdışı eden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diplomatik ilişkileri yeniden inşa etme niyeti ortaya koyduğu gözleniyor. Türkiye, o dönemde Gazze’deki olayları ‘soykırım’ olarak değerlendirmiş ve İsrail’i ‘terörist devlet’ olarak tanımlamıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu sözlerini henüz geri almadı.

[TÜHA Haber Ajansı, 09 Ocak 2021]