Ulusal Su Kurulu: Fırat ve Dicle Havzasında iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi araştırılsın

 Tarım ve Orman Bakanlığı Ulusal Su Kurulu’nun 24 Aralık 2024 tarihinde aldığı kararlar arasında, Fırat Dicle havzasında iklim değişikliğinin sonuçlarının araştırılması ile ilgili olan karar dikkat çekti. 

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Su Politikaları Derneği (SPD) Başkanı ve Su Politikaları Uzmanı Dursun Yıldız’ın yaptığı açıklamaya göre, Ulusal Su Kurulu yaptığı üçüncü toplantısında Türkiye’nin su gündemine yönelik birçok konuyu ele alarak karara bağladı.

[Su Politikaları Derneği (SPD) Başkanı ve Su Politikaları Uzmanı Dursun Yıldız]

Dursun Yıldız, karara göre, Su Kanunu Taslağı ile Taşkın Kanunu Taslağı’nın TBMM’ye sunulması için sürecin başlatılması, Fırat ve Dicle Havzası iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin tespit edilmesi, Ulusal Su Planı Taslağının nihai hale getirilmesi gibi kararların yer aldığını açıkladı.  

Yıldız, bu kararlardan “Fırat ve Dicle Havzası iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin tespit edilmesi” kararı dikkat çektiğine vurgu yaptı.

Bu konuda Su Politikaları Derneği (SPD) Başkanı  ve Su Politikaları Uzmanı Dursun Yıldız, şunları söyledi:

“Fırat Dicle havzası Havza alanı yaklaşık olarak 17.779.202 hektardır (ha). Havzanın Türkiye alanına oranı yüzde 22,69’dur. Bu havza ülkemizde toplam ortalama yıllık akış miktarının yaklaşık yüzde 30’unu oluşturmaktadır. Bir diğer deyişle ülkemizde akışa geçen su miktarının yaklaşık yüzde 30’u bu havzamızda oluşmaktadır. Bu havzamızın en büyük iki nehri olan Dicle ve Fırat nehirlerinin yıllık toplam akış miktarı ise yaklaşık 55 milyar m3 tür.  

Fırat ve Dicle nehirleri sınıraşan nehirler olup ülkemiz için ekonomik olduğu kadar  stratejik öneme de sahiptir. Fırat ve Dicle nehirleri ülkemizin en büyük suya dayalı entegre kalkınma projesi olan GAP’ın ana su kaynaklarını oluşturmaktadır.  

Gerek GAP’ın ana su kaynakları oluşu gerekse sınıraşan su özelliği taşıması Fırat ve Dicle nehirlerinin iklim değişikliğinden nasıl etkilendikleri konusunu  önemli kılmıştır. Bu önem  nedeniyle  bugüne değin gerek ilgili kurum ve kuruluşlar gerekse üniversiteler bu konuda  Yüksek Lisans, Doktora tezleri hazırlatmış,  akademisyenler ve uzmanlar tarafından raporlar ve makaleler yayınlamıştır.  

Dicle ve Fırat havzasının su kaynaklarının  iklim değişikliğinden nasıl etkileneceği hususu AB’nin  Cascades projesinde de incelenmiş ve 4 yıl süren projenin  nihai raporu 2023 yılında yayınlanmıştır. 

Bu konuda SPD Hidropolitik Akademi tarafından da çalışmalar yapılmış ve  iki makale ve bir de rapor yayınlanmıştır. Bu raporda Fırat Nehri ana kolu üzerindeki enerji barajlarımızın enerji üretimlerinde yıllara bağlı tedrici olarak oluşan azalmaya dikkat çekilmiştir.  

Fırat ve Dicle havzasında iklim değişikliğinin su kaynakları üzerine etkisi konusunda  gerçekleştirilen araştırmaların büyük bir çoğunluğunda iklim değişikliğinin Fırat ve Dicle nehri akımlarını azaltacağı yönünde sonuçlar yer almıştır.   

 Hidropolitik açıdan vizyoner bir karar  

Bu konu bugüne kadar yapılan çalışmaların sonuçları üzerinden değerlendirildiğinde Ulusal Su Kurulu’nun  teknik-ekonomik olduğu kadar hidropolitik açıdan da vizyoner  ve çok yerinde bir karar aldığı görülmektedir.    

Ulusal Su Kurulu’nun Fırat ve Dicle Havzası iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisinin tespit edilmesi kararı hem ülkemizin çıkarları hem de bölgenin su güvenliği ve istikrarı  açısından çok önemlidir.  

Türkiye’nin su yönetimindeki en üst kurulunca alınan bu karar  sonrasında  bugüne kadar yapılan çalışmalar da dikkate alınarak  yeni bir tespit yapılacaktır. Sınıraşan su havzalarındaki  iklim değişikliğinin sınıraşan suların yönetimine etkisi  uzun zamandır Birleşmiş Milletlerin de gündemindedir. BM’nin ilgili bölümleri tarafından  Dünyada sınıraşan su havzalarındaki anlaşmaların ve su yönetiminin   iklim değişikliği etkilerine adaptasyonu ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir. Son 10 yıldır bu konuda birçok uluslararası toplantı düzenlenmiş ve raporlar yayınlanmıştır.      

 Fırat ve Dicle havzasındaki iklim değişikliğinin su kaynaklarına etkisi çalışması yakın gelecekte bölgede ortaya çıkabilecek su yönetimi sorunlarına önceden müdahale imkanı tanıyacaktır. Bu havzada yaşanan  iklim değişikliğine uyum konusunda  havza ülkeleri arasında işbirliğine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu konuda yapılacak çalışmanın  bulguları ile bu işbirliğine yönelik adımların atılması da hızlanabilir.  

Ayrıca bu tespitlere dayanarak Fırat Dicle havzasını iklim dirençli yapabilmek için bölge ülkelerinde su yönetiminin güçlendirilmesi, sınıraşan su işbirliğinin desteklenmesi, iklim finansmanı gibi konular da gündeme gelecektir.”

***

Dursun YILDIZ

Su Politikaları Derneği Kurucu Üyesi ve Başkanı, Su Politikaları Uzmanı, Akademisyen, İnşaat Mühendisi.

1958 yılında Samsun’da doğdu. İTÜ İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Devlet Su İşleri’nde çalışmaya başladı, kurumun çeşitli daire başkanlıklarında yöneticilik yaptı. Bu süre içinde Hollanda’da Uluslararası Hidrolik Enstitüsü’nde 1 yıl lisans sonrası, ABD’de ise 3 aylık uygulama eğitimleri aldı. Daha sonra Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde Su Politikaları alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladı. Bu arada Ankara Üniversitesi ATAUM’da AB Uzmanlığı ve Uluslararası İlişkiler Uzmanlık diploma eğitimlerini de tamamladı. Yıldız DSİ’de çalıştığı süre boyunca üniversitelerde de ders verdi.

Su ve Toprak Yönetimi, Su Güvenliği, Su Sorunları, Orta Asya Suları, Orta Doğu Suları, Su Savaşları gibi konularda 15 adet kitabı ve çok sayıda rapor ve uluslararası dergilerde yayınlanmış makalesi var. TEMA Bilim Kurulu üyesi olan Yıldız, Uluslararası Su Yönetimi ve Diplomasisi dergisinin editörlüğünü yapıyor ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün Uluslararası Su Kaynakları Bölümü’nde Su Politikaları dersi veriyor.