Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi sonrası ortak açıklama

Açıklamaya göre Üçlü Zirve’de devlet başkanları Suriye sahasındaki mevcut durumu ele aldı, üçlü eş güdümü artırma yönündeki kararlılıklarını yineledi.

“Terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklik yaratma girişimi reddedildi” açıklaması yapıldı.

14 maddelik ortak açıklamada şu mesajlar yer aldı:

1. Suriye sahasındaki mevcut durumu ele alındı, 16 Eylül 2019’da Ankara’daki son toplantılarından sonra kaydedilen gelişmeleri gözden geçirildi ve mutabakatları ışığında üçlü eşgüdümü artırma yönündeki kararlılıklarını yinelendi.

2. BM Şartı’nın amaç ve ilkelerinin yanı sıra Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne olan kuvvetli taahhütler vurgulandı. Bu ilkelere evrensel düzeyde saygı gösterilmesi ve kim tarafından gerçekleştirildiğine bakılmaksızın, hiçbir eylemin bu ilkelere halel getirmemesi gerektiğine dikkat çekildi.

Komşu ülkelerin milli güvenliğine vurgu

3. Bu bağlamda, gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere, terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişim reddedildi. Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanı sıra komşu ülkelerin milli güvenliğine de halel getirecek ayrılıkçı gündemlere karşı durma yönündeki kararlılıklar ifade edildi.

Suriye’nin petrol kaynakları

4. Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu ele alındı, bu bölgede güvenlik ile istikrarın ancak ülkenin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde sağlanabileceği vurgulandı ve bu doğrultuda çabaların koordine edilmesinde anlaşıldı. Suriye Arap Cumhuriyeti’ne ait olması gereken petrol gelirlerine yasadışı şekilde el konulmasına ve transfer edilmesine yönelik itirazlar beyan edildi.

Tüm terör guruplarına karşı ortak mücadele kararlılığı

5. Uluslararası insancıl hukuk uyarınca sivillerin ve sivil altyapının korunmasını sağlarken, DEAŞ, Nusra Cephesi ve El Kaide veya DEAŞ bağlantılı tüm diğer bireyler, gruplar, teşebbüsler ve oluşumlar ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan diğer grupların tamamen ortadan kaldırılması amacıyla üç ülkenin işbirliğini sürdürme kararlılıkları teyid edildi.

İdlib’le ilgili anlaşmalara uyulması çağrısı

6. İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durumu etraflıca gözden geçirildi ve İdlib’le ilgili bütün anlaşmaların tüm unsurlarıyla hayata geçirilerek sahadaki sükunetin temininin gerekliliği vurgulandı.

COVID-19 ile mücadelede Suriye’ye destek

7. COVID-19 salgınının beraberinde Suriye’nin sağlık sistemi ile sosyo-ekonomik ve insani durumu bakımından büyük bir sınama getirdiğini kabul ederek, Suriye’deki insani durum ve salgının etkisine dair derin endişeler dile getirildi.

Özellikle COVID-19 küresel salgını karşısında, uluslararası hukuka, uluslararası insancıl hukuka ve BM Şartı’na aykırı tüm tek taraflı yaptırımlar reddedildi. Suriye halkının acılarının hafifletilmesi amacıyla Suriye genelinde hızlı, güvenli ve kesintisiz insani erişim sağlanmasına yönelik ciddi gereksinimi vurgulandı ve ayrımcılık, siyasallaşma ve önkoşullar olmaksızın, Suriye’ye yapılan yardımı artırmaları için başta Birleşmiş Milletler ve bağlı insani kuruluşları olmak üzere, uluslararası topluma çağrıda bulunuldu.

Anayasa Komitesi ağustosta toplanacak

8. Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine ve ihtilafın yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, Birleşmiş Milletler’in kolaylaştırıcılığında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlar teyid edildi.

Bu bağlamda, Astana garantörlerinin belirleyici katkısı ve Soçi’deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi kararlarının uygulanması sonucunda Cenevre’de oluşturulan Anayasa Komitesi’nin önemli rolü vurgulandı. Anayasa Komitesi’nin Ağustos 2020’de  üçüncü toplantısını gerçekleştirme hususunda mutabakata varılmasını memnuniyetle karşılandığı ve Komite’nin sürdürülebilir ve etkili çalışmasını sağlamak için üyelerini ve kolaylaştırıcı olarak BM Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen’i sürekli iletişim yoluyla desteklemeye hazır oldukları teyid edildi.

Alıkonan kaçırılan şahısların salıverilmesi

9. Astana formatının ilgili Çalışma Grubu çerçevesinde zorla alıkonan/kaçırılan şahısların karşılıklı salıverilmelerine dair faaliyetlerin devamındaki kararlılıklar yinelendi.

Suriyeli taraflar arasında güven artırılmasında etkinliğini ve gerekliliğini ispat etmiş olan Çalışma Grubu’nun özgün niteliğinin altı çizildi  ve çalışmalarının sürdürülmesi için tedbir almakta anlaşmaya varıldı.

Gönüllü geri dönüşleri kolaylaştırma çağrısı

10. Mültecilerin ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin Suriye’de ikamet ettikleri yerlere güvenli ve gönüllü olarak geri dönüşlerini kolaylaştırma ihtiyacının ve bu kişilerin geri dönme ile desteklenme haklarının korunmasının altı çizildi. Bu bağlamda, yeniden iskan edilmeleri ile normal bir hayata kavuşturulabilmelerinin yanı sıra, külfet paylaşımında daha geniş sorumluluk üstlenme ve su ile enerji kaynağı şebekeleri, okullar, hastaneler ve insani mayın eylemi dahil, insani altyapıyı eski haline getirmek suretiyle uluslararası topluma Suriye’ye yaptıkları yardımı artırma çağrısında bulunuldu.

ABD’nin Golan kararı kınandı

11. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 497 sayılı kararı başta gelmek üzere, Suriye Golanı’nın işgalini reddeden ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının hükümleri dahil, herkesçe tanınan uluslararası hukuk kararlarına saygı gösterilmesi gerekliliği teyid edildi ve bu itibarla, ABD Yönetiminin işgal altındaki Suriye Golanı’na dair uluslararası hukukun ağır ihlalini teşkil eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit eden kararı kınandı. İsrail’in Suriye’ye yönelik askeri saldırılarının istikrarı bozduğunu ve bu ülkenin egemenliği ile toprak bütünlüğünü ihlal ettiği, ayrıca bölgedeki gerilimi tırmandırdığı değerlendirildi.

Farklı alanlarda da üçlü eşgüdüm teyidi

12. Suriye meselesine ilaveten, ortak ekonomik işbirliğini güçlendirmek için farklı alanlardaki üçlü eşgüdümü güçlendirme niyeti de teyit edildi.

Yeni zirve İran’da yapılacak

13. Bir sonraki Astana formatındaki Suriye konulu Uluslararası Toplantının en kısa sürede gerçekleştirilmesi için temsilcilerini görevlendirmede mutabık kalındı.

14. İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin daveti üzerine, müteakip Üçlü Zirve’nin en kısa sürede İran İslam Cumhuriyeti’nde yapılması kararlaştırıldı.