Suriye’nin Kuzey Kore’den uzaklaşıp Güney Kore ile yakınlaşmasının sebebi ne?…

2024’ün sonlarında Esad hükümetinin devrilmesinden bu yana, Şera liderliğindeki Suriye geçiş hükümeti, Güney Kore ile resmi ilişkiler kurmaya çalışarak Kuzey Kore’den uzaklaştı.

Güney Kore için bu girişim, Kuzey Kore’yi diplomatik olarak izole etme çabalarında ilerleme anlamına geliyordu. Suriye, Kuzey Kore dışında Seul’ün diplomatik ilişki kurmadığı son Birleşmiş Milletler (BM) üye devletiydi.

Suriye’de ise 1960’lardan bu yana ilk kez Güney Kore’ye yönelik siyasi tavır, dış politikada radikal bir değişime işaret ediyor.

Yeniden başlangıç kimin çıkarına?

The Korea Herald gazetesine göre, Güney Kore Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, Şam ziyaretinin ardından ülkelerinin Suriye’deki yeniden yapılanma çabalarını, özellikle enerji, teknoloji ve bilgi sektörlerini desteklemeye hazır olduğunu söyledi.

Ancak uzmanlar, Şera’nın cihatçı kökenleriyle bilinen Heyet Tahrir eş-Şam’ım (HTŞ) eski lideri olması nedeniyle Güney Kore’ye dikkatli olunması tavsiyesinde bulundu.

The Korea Times yayınına konuşan Seul’deki Asan Politika Çalışmaları Enstitüsü’nün Orta Doğu ve Kuzey Afrika Merkezi müdürü Jang Ji-hyang “Ancak (Şera), Suriye’deki Alevi azınlığa saygı duyan bir rejim vaat ederek siyasi söylemini yumuşatmaya çalışıyor gibi görünüyor” dedi.

The Korea Herald ve JoongAng Ilbo da dahil olmak üzere bazı Güney Kore gazeteleri, Suriye’de durumun değişkenliği ve yönetimin belirsiz geleceği göz önüne alındığında Şera ve hükümetiyle “dikkatli bir ilişki” önerdi.

Güney Kore Dışişleri Bakanlığı gelişmeyi “yeni bir işbirliği döneminin başlangıcı” olarak nitelendirerek, yeni Suriye hükümetinin Güney Kore’yi “yeniden yapılanma için stratejik bir ortak” olarak gördüğünü vurguladı.

Şam için Güney Kore’ye açılmak, geçiş hükümetinin uluslararası sahnedeki meşruiyetini güçlendirmek için stratejik bir hamle anlamına geliyor.

Güney Kore gibi demokratik ve teknolojik olarak gelişmiş bir ülkeyle ilişkiler kurmak, Suriye’nin siyasi ve ekonomik değişiminin sadece bir göstergesi.

Güney Kore, pirinç ve tıbbi ekipman da dahil olmak üzere insani yardım sözü verdi ve yeniden yapılanmaya yardımcı olmak ve Şam’ın dış politikasını Esad ve Kim Jong-un ittifakının mirasından uzaklaştırmak için altyapı ve teknoloji gibi alanlarda taahhütte bulundu.

Kuzey Kore-Suriye bağları ne kadar stratejikti?

Suriye 1970’lerden beri Kuzey Kore ile yakın ilişkisini sürdürüyor.

Kuzey Kore için Suriye uzun zamandır sadece diplomatik bir ortak olmaktan daha fazlasıydı. Şam, Küba’nın Latin Amerika’daki rolüne benzer şekilde Orta Doğu’da stratejik bir dayanak noktası olarak hizmet etti.

Pyongyang, Suriye’de ” Amerikan hegemonyası”na karşı olan bir ses buldu, ortak ideolojik söylemi, örtülü askeri ittifakları ve hatta nükleer tesislerin inşası gibi daha hassas projeleri paylaştığı bir ortak.

Ancak, Oxford Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler Profesörü olan Dr. Edward Howell’a göre, Beşar Esad hükümetinin 2024 sonlarında düşmesi kartları yeniden dağıttı.

BBC Arapça’ya konuşan Howell, bu gelişmenin Kuzey Kore’ye sadece siyasi ittifak düzeyinde değil, aynı zamanda “sessizce aşınan” küresel nüfuz düzeyinde de “acı bir darbe” indirdiğini söyledi.

Howell, Kuzey Kore liderliğinin, resmi sessizliğine ve bu gelişmeler hakkında yorum yapmamasına rağmen Küba’nın Şubat 2024’te Güney Kore ile ilişkiler geliştirmesine verdiği tepkiye benzetiyor.

Howell, ülkenin “İç kamuoyuna tarihi müttefiklerini kaybetmeyi sürdürdüğünü göstermekten kaçınmak için büyük bir endişeyle” olanları izlediğini söylüyor.

Nükleer ortaklık

Howell, Şam ile Pyongyang arasındaki işbirliğinin geleneksel askeri destekle sınırlı olmadığını, nükleer teknoloji gibi daha gizli projeleri de kapsayacak şekilde genişlediğini söylüyor. Buna “Kuzey Kore’nin tipik davranış biçimi”diyor.

2007’de İsrail, Deyr ez Zor bölgesindeki El-Kibar’da “gizli” bir nükleer tesis olduğunu öne sürerek burayı bombaladı ve analizler, tesisin tasarımının Kuzey Kore reaktörlerinin tasarımıyla neredeyse aynı olduğunu ortaya koydu.

Suriye, bombalanan tesisin bir nükleer reaktör olduğunu sürekli olarak reddetti.

Howell, Kuzey Kore’nin bu projedeki rolünün, bileşenleri doğrudan üretmese bile teknik bilgi ve uzmanlık sağlama açısından açık olduğuna inanıyor.

Howell, Kuzey Kore’nin yardımını ücretsiz olarak sunmadığını, bunun yerine “az verip çok alma” stratejisine güvenen bir devlet olduğunu söyledi.

Yani, sınırlı hizmetler veya uzmanlık (tasarım veya teknik danışmanlık gibi) sağlıyor, ancak karşılığında siyasi destek, para veya teknolojik bilgi gibi önemli stratejik faydalar arıyor.

Bu bağlamda, Kuzey Kore’nin ilk nükleer testini 2006’da gerçekleştirdiğini belirtiyor. Ancak, tamamen başarılı olmadı. Bu nedenle, Pyongyang’ın o sırada bilgi ve uzmanlık alışverişi yoluyla nükleer programını geliştirmek için, Suriye ile gerçekleştiği düşünülenler gibi, gizli nükleer ortaklıklara girmesi kendi çıkarınaydı.

Suriye basını nasıl yorumladı?

Suriye Arap Haber Ajansı (Sana) gibi resmi Suriye medya kuruluşları, olayı ikili ilişkileri güçlendirme ve ekonomi, teknoloji ve eğitim alanlarında iş birliği için yeni ufuklar açma yolunda önemli bir adım olarak vurguladı.

Ayrıca bu adımın, Şam’ın uluslararası topluma açıklığını gösterdiğini söylediler.

İstanbul merkezli Suriye TV de dahil olmak üzere diğer genel olarak Şaraa yanlısı medya kuruluşları, bu hamlenin Suriye dış politikasında bir değişimi yansıttığını, Güney Kore’nin yeniden yapılanmayı desteklemeye ve yardımı genişletmeye istekli olduğunu ve böylece ekonomik kalkınma fırsatlarını artırdığını belirtti.

Suriye ile Güney Kore arasında diplomatik ilişki veya resmi temsilcilik olmamasına rağmen iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler gelişiyordu.

Kore Dışişleri Bakanlığı’nın resmi internet sitesine göre, 2021’de Güney Kore’nin Suriye’ye ihracatı, özellikle otomobil ve elektronik ürünlerin katkısıyla yaklaşık 51,7 milyon dolara çıktı.

Güney Kore’ye pamuk ve doğal elyaf gibi emtiaların sınırlı ihracatını yapan Suriye’nin yaklaşık 65 bin dolar olarak gerçekleşti.