NATO’nun yeni Genel Sekreteri Rutte’nin NATO misyonu: Batı’yı toparlamak, Doğu’yu rahatlatmak, Ukrayna’ya yardım etmek

* NATO’nun yeni Genel Sekreteri, eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte, görevi 1 Ekim’den itibaren Jens Stoltenberg’den devraldı.

* Rutte, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yapılacak seçimlerin ardından Batı ittifakını bir arada tutmak için çaba harcayacak. İşte Rutte döneminde NATO’yu bekleyen zorluklar…

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Mark Rutte (57), her ne kadar Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i eleştirse de NATO’daki 32 ülkenin de fikir birliğine sahip olmasını sağlayacak kadar merkez konumunu koruyan siyasetçilerden biri olarak görülüyor.

Mütevazı bir siyasetçi, yetenekli bir piyanist

Rutte’nin evinden işine genelde bisikletle gittiği biliniyor. Ayrıca yetenekli bir piyanist olan Rutte, bir keresinde Lahey’in merkez tren istasyonunda halka açık piyano çalmıştı.

Çevresindekilerin tanımladığına göre Rutte Mizah anlayışı, neşeli mizacı ve hazır cevaplarıyla öne çıkıyor.

Rutte’nin bir diğer özelliklerinden biri ise kriz yönetiminde oldukça başarılı olması. Mark Rutte bir konuşmasında, “Gerçek liderlik, dinleme ve farklı bakış açılarını anlama becerisi gerektirir” demişti. Rutte’nin biyografisini kaleme alan Sheila Sitalsing, Rutte’yi “İyi bir kriz yöneticisi” olarak tanımlıyor.

Sitalsing ayrıca Rutte’yi zincirlerden kilitleri açmayı başararak kurtulabilen ünlü Amerikalı sihirbaz Harry Houdini’ye benzetiyor, onu “Siyasetin Houdini’si” olarak tanımlıyor.

Rutte’nin halk nezdinde onayı da oldukça yüksekti. Ülkeye mali kriz ve koronavirüs pandemisi sırasında sağladığı istikrar, birçok Hollandalıyı oldukça memnun etmişti.

Rutte’yi bekleyen zorluklar neler?

Fakat, yeni görevinde Rutte’nin karşı karşıya olduğu birçok zorluk var:

NATO’ya şüpheyle yaklaşan eski ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden Beyaz Saray’a dönmesi,

Doğu Avrupa’daki müttefiklerin Rusya’ya karşı koruma için daha fazla takviye güç çağrısı yapması,

İttifaka üye olmayan Ukrayna’nın NATO’dan daha fazla askerî yardım talep etmesi.

NATO’daki yetkililer ve diplomatlar, Rutte’nin Jens Stoltenberg’in önceliklerini devam ettirmesini bekliyor. Nedir bu öncelikler?

Kiev’e destek,

NATO ülkelerini savunma bütçesine daha fazla para harcamaya zorlamak,

ABD’yi Avrupa güvenliğine dahil etmek.

Rutte, Hollanda’nın en uzun süre görev yapan başbakanı. 14 yıl iktidarda kaldı.

Merkez konumunu koruyan siyasetçilerden biri de olsa, bazen diğer hükümetleri açıkça eleştirdiği de oldu. Örneğin Macaristan’ın LGBTİ+ haklarına saygı göstermesini, eğer göstermiyorsa da Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması gerektiğini söylüyor. Rutte, Romanya ve Bulgaristan’daki hukukun üstünlüğünü de sorguluyor.

Rusya’ya bakışı nasıl?

Rutte, 17 Temmuz 2014’te, MH-17 uçağının Ukrayna’nın doğusunda düşürülmesinden Rusya’yı sorumlu tutuyor. Bu olayda 195’i Hollanda vatandaşı, toplam 298 yolcu ve mürettebat hayatını kaybetmişti.

Rutte, bir mektupla Macaristan Başbakanı Viktor Orban’a Macaristan’ın NATO çerçevesinde Ukrayna’ya herhangi bir askeri ya da mali yardımda bulunmak zorunda bırakılmayacağı konusunda teminat verdi.

Orban, 18 Haziran Salı günü yaptığı açıklamada, “Başbakan Mark Rutte de bizim anlaşmamızı destekliyor ve bunun devamını sağlayacağını söylüyor. Bizce gelecekteki NATO Genel Sekreteri o olmalı” demişti. Orban, NATO’nun Ukrayna’ya dönük yardım planlarını eleştiren isimlerden biri. Orban daha önce de ülkesinin NATO’nun Ukrayna’ya yardım planlarına katılmaması konusunda Stoltenberg’den güvence almıştı.

Peki Rutte, NATO’nun doğu kanadının güçlendirilmesine dair ne düşünüyor?

NATO, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden bu yana, doğu ülkelerine konuşlandırdığı asker sayısını 10 bine çıkardı. NATO, yüzbinlerce askerin daha hızla konuşlandırılabileceğinin sinyalini veriyor.

Ancak Doğu ülkeleri, daha fazla asker ve silah – özellikle hava savunma sistemleri – istiyor.

Savunma harcamalarına bakışı nasıl?

Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinin ardından NATO ülkeleri 2024 yılına kadar gayrisafi yurtiçi hasılalarının yüzde ikisini savunma harcamalarına ayırma sözü vermişti.

NATO yetkilileri ve diplomatlar, Rutte’nin Hollandalılara özgü tutumluluk takıntısından vazgeçmesi gerektiği görüşünde.

NATO’nun 32 üyesinden 23’ü bu yıl savunma harcamalarına GSYİH’nın yüzde 2’sini ayırma hedefini tutturacak. Hollanda, bu hedefi 10 yıl önce koydu ancak yeni ulaşabiliyor.

Rutte’nin Trump ve Erdoğan ile ilişkisi…

Rutte, Trump’ı ilk başkanlık döneminden tanıyor. Trump ile iyi ilişkiler geliştiren Rutte, Trump tarafından “dost” olarak nitelendiriliyor. Halbuki Rutte, Cumhuriyetçilerin ekonomi politikalarına şiddetle karşı çıkan bir siyasetçi.

Hollandalı siyasetçi, Trump’tan farklı olarak Ukrayna’ya askeri destek verilmesini savunan, hatta ülkesinin Kiev’e obüs ve savaş uçaklarıyla destek vermesini sağlayan bir isim. Buna ek olarak Trump’tan bir diğer farklı görüşü ise Rutte’nin Putin’e olan bakış açısı. Trump’ın aksine Rutte, Putin’e soğuk bakan ve Kremlin’e güvenmeyen bir isim.

Öte yandan Rutte’nin AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile de arası iyi. Hatta Erdoğan, Rutte’nin nisanda cebinden ödediği bilet parasıyla şahsen ziyaret ederek genel sekreterlik görevi için desteğini istediği liderler arasında. Ziyaret sırasında Rutte, Erdoğan’ı “dostum” olarak nitelendirmişti.