İlklerin zirvesi: Türk Devletleri Teşkilatı Şuşa’da

* Türk Devletleri Teşkilatı toprak bütünlüğünü sağlayan Azerbaycan’da ilk kez toplanıyor.

* Birçok ilkin yaşanacağı zirve, Azerbaycan’ın ve Türk dünyasının kültür başkenti Şuşa’da düzenleniyor.

* Uzmanlara göre Türk ülkeleri Şuşa’dan dünyaya çok önemli bir mesaj veriyor: Türk dünyasının arasındaki iş birliği artacak.

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Ayşe Şimşek, TRT Muhabiri

“Türk bulunduğu her coğrafyada kültürel ve eğitim sanat konusunda hep Türk imzasını bırakmıştır”

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT)  Azerbaycan’ın ve Türk dünyasının kültür başkenti Şuşa’da ilk kez bir araya geliyor.

5-6 Temmuz’da gerçekleşecek Gayrıresmi Liderler Zirvesi’nde ulaşımdan enerjiye birçok konu masaya yatırılacak.

Zirvede ülkeler arasındaki iş birliğinin artırılması, geleceğe yönelik ortak vizyonun güçlendirilmesi hedefleniyor.

6 Temmuz’da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in ev sahipliğindeki zirvede, Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz temsil edecek. Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan devlet başkanları ile gözlemci ülke liderleri de katılacak. Zirveye ayrıca TDT Gözlemcilerinin liderleri ve TDT Genel Sekreteri de katılacak.

Şuşa’da düzenlenecek ilk Türk Devletleri Teşkilatı toplantısının önemini ve alınacak kararları Türkiye Araştırmaları Vakfı Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Enes Bayraklı ve Bayburt Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ramin Sadık TRT Haber’den Ayşe Şimşek’e değerlendirdi.

“Şuşa’nın özgürleşmesi Türk dünyası için bir bayram”

“Şuşa sadece Azerbaycan için değil, tüm Türk dünyası için önemli bir şehir. Bir Türk devletinin bir toprağı, haksız bir şekilde ve uluslararası hukuka daha aslında aykırı bir şekilde işgal altındaydı. Karabağ’da ciddi bir etik temizlik ve soykırım suçu işlenmişti.Dolayısıyla bu buranın özgürleşmesi Türk dünyası için de bir aslında bir bayram.“

Enes Bayraklı, Şuşa’nın özgürlüğünün tüm mazlum millet ve devletlere örnek olduğunun altını çiziyor:

“Şuşa’nın özgürlüğü tüm dünyadaki mazlumlar açısından da toprakları işgal altında olan milletler ve devletler açısından da güzel bir örnek. Eğer siz haklı davanıza sebat ederseniz, bir gün mutlaka bu haksızlığı gidereceksiniz.“

“Türk ülkeleri Şuşa’dan dünyaya çok önemli bir mesaj verecek”

Doç. Dr. Ramin Sadık, “Şuşa, tarihi Azerbaycan toprağı olarak aynı zamanda Azerbaycan kültürünün beşiği olarak bir sembolik şehir. Şuşa Karabağ Savaşı’nda da bir sembol anlamı taşıyordu. Bildiğimiz gibi Ermeniler Şuşa’yı elden bırakmamak için var güçleriyle mücadele etti. Azerbaycan ordusu dik kayaları tırmanarak ansızın Şuşa’da Ermenileri kıskaca aldı ve işgalci orduyu Şuşa’dan püskürtmeyi başardı. Bu nedenle de Şuşa’nın kurtuluş hikayesi askeri tarih açısından ve askeri metod açısından bazı devletlerin askeri okullarında ders olarak okutulmaya başlanmış.“

[Şuşa’ya Azerbaycanlı aileler yerleşmeye başladı. | Fotoğraf: AA]

Doç. Dr. Enes Bayraklı’ya göre Şuşa’dan tüm dünyaya da bir ortak aslında mesaj veriliyor. Türk dünyası arasındaki iş birliği artacak:

“Türkiye’nin desteğiyle Karabağ’ın özgürleştirilmesinde tabii Sayın Cumhurbaşkanımızın iradesi de çok önemli rol oynuyor. Şuşa’da Türk dünyasının bir araya gelişi oluşu çok önemli. Burada tüm dünyaya da bir ortak aslında mesaj veriliyor. 21. yüzyılda özellikle Türk dünyasının, Türk dünyası arasındaki iş birliğinin artacağını görüyoruz. Bununla ilgili ciddi işaretler var. Türk Devletleri Teşkilatı’nın da güçlenmesi her geçen gün entegrasyonun derinleşmesine şahit oluyoruz. Burada da Türkiye’nin öncü rolü sayın Cumhurbaşkanımızın siyasi liderliğin öncü bir rolü olduğunu görüyoruz. “

Doç. Dr. Ramin Sadık’a göre; Türk ülkeleri aynı anda Şuşa’da bulunacaklar ki bu da dünyaya Şuşa’dan çok önemli bir mesaj verecek. Toplantının Şuşa’da yapılacak olması aynı zamanda yıllarca çözümsüzlüğü destekleyen ülkelere bir mesaj olacak.

“Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk dünyasının dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor”

Doç. Dr. Sadık, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk Devri’ni Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor. Türkiye’nin Türkiye Yüzyılı’nda Türk Devri’nde Türk dünyasına öğreteceği, göstereceği çok konu var. Türk Devri’nin Türkiye ile birlikte ile bütün Türk dünyasını ileriye götüreceğine inanıyorum.” vurgusunu yapıyor.

“Karabağ Zaferi Türk dünyasını birleştirme konusunda çok önemli bir sürecin başlamasına neden oldu”

Şuşa 15 Haziran 2021 tarihinde Türk dünyası açısından da çok önemli bir anlaşmaya ev sahipliği yaptı. Türkiye ile Azerbaycan en üst düzey ittifak anlaşmasını Şuşa’da imzaladı. Türkiye ve Azerbaycan’ın attığı bu imza aynı zamanda Türk dünyası ülkelerine de Türk dünyası ülkeleri arasındaki ilişkilerin gelişmesi açısından da tetikleyici bir motive unsuru oldu.

[8 Kasım 2020’de Azerbaycan ordusu tarafından kurtarılan Şuşa, çok sayıda tarihi ve kültürel anıtı barındırıyor. | Fotoğraf: AA]

Doç. Dr. Sadık, “Şuşa Beyannamesi’nden sonra Türk ülkeleri arasında ayrı ayrı olarak da Azerbaycan Kazakistan arasında, Kazakistan Türkmenistan veya Kırgızistan Kazakistan arasında ve sair ülkeler arasında bir takım üst düzey anlaşmalar imzalandı. Diğer taraftan Karabağ’da işgalin sona ermesi aynı zamanda Türk dünyasını birleştirme konusunda Türk dünyasını bir araya getirmek konusunda da çok önemli bir sürecin başlamasına neden oldu.” dedi.

Karabağ Deklarasyonunu imzalanacak

“Ulaştırma Bağlantısı ve İklim Hareketi ile Sürdürülebilir Bir Gelecek İnşa Etmek” temalı Zirve, kilit konular ve teşkilatın gündemi ile ilgili üst düzey tartışmaların yapılacağı bir platform işlevi görecek.

Zirvede liderler önemli kararlar alacak, çeşitli TDT projeleriyle ilgili belgeleri sonuçlandıracak ve onaylayacak.

Zirvenin sonunda Devlet Başkanları, diğer bazı önemli belgelerin yanı sıra Karabağ Deklarasyonunu da imzalayacaklar.

Karabağ’daki işgalin ardından Türk liderler Karabağ’da işgalden kurtarılan toprakları ziyaret etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan liderleri de işgalden kurtarılan toprakları ziyaret etti.

[Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan Şuşa’da düzenlenen ”Cıdır Düzü Şenlikleri”ne katıldı. | Fotoğraf: AA (2021)]

“Türk bulunduğu her coğrafyada kültürel ve eğitim sanat konusunda hep Türk imzasını bırakmıştır”

Azerbaycan’a ziyaret kapsamında tabii bu ziyaretler hepsi gerçekleşti. Bütün bunlar neyi gösterdi?

“Kardeş Türk ülkeleri liderleri işgalden kurtarılan toprakların Azerbaycan’a ait olduğunu bütün dünyaya da göstermiş oldu” vurgusunu yapan Doç. Dr. Ramin Sadık, Türk liderlerin Karabağ’a olan yatırımlarının altını çizdi:

“Türk ülkeleri Azerbaycan’ın işgalden kurtarmış olduğu topraklarda okul inşaatları konusunda da kolları sıvadı. Nitekim Kazakistan ve Özbekistan Füzuli’de okul inşa etti. Kırgızistan da Ağdam’da bir okul inşa etmek için Azerbaycan’a söz verdi. Dolayısıyla bunlar da neyi gösteriyor?”

Zirve evvelinde, TDT Dışişleri Bakanları Konseyi de Şuşa’da toplanacak ve Gayrıresmi Liderler Zirvesi’nin gündem maddelerine ve Devlet Başkanları tarafından imzalanacak belgelere son şeklini verecek. (devam edecek)