Halk sağlığını korumak, iyileştirmek ve geliştirmek kapsamlı bir yaklaşım gerektirir

* Halk sağlığı, bireyin sağlığının ötesinde toplum düzeyinde sağlığı iyileştirmeye odaklanan bir bilimdir.

* Halk sağlığı anlayışı ve bu konudaki çalışmalar toplumun tümünün sağlığını korumayı ve geliştirmeyi amaçlamaktadır.

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehtap Türkay, 3-9 Eylül Halk Sağlığı Haftası dolayısıyla, TÜHA Haber’den Gazeteci  Ulaş Dağlıoğlu’na açıklamalarda bulundu.

Sağlık sisteminin temel bileşeni olan koruyucu hekimlik hizmetlerini toplum sağlığını korumak, iyileştirmek ve geliştirmek için kullanır.
Koruyucu hekimlik hizmetleri, hastalıkları ve toplumun sağlık sorunlarını önlemeye yönelik hizmetleri içerir. Bu hizmetler, bir ülkenin sağlık hizmetinin çekirdeğini oluşturan “temel sağlık hizmetleri (TSH)” görüşünden ve felsefesinden beslenir. Koruyucu hekimlik hizmetleri hastalıkları önleyerek, hastalıkların yayılmasını engeller, toplumun genel sağlık düzeyini yükseltir kısacası koruma tedaviden hem üstündür hem de daha ucuzdur ilkesiyle çalışır.

Koruyucu hekimlik hizmetlerinin etkin bir şekilde sunulmasıyla;

• Hastalıkların erken tanı ve tedavisi yapılır,
• Toplumun sağlık bilinci yükseltilerek bireylerin daha sağlıklı davranışlar sergilemesi mümkün kılınır,
• Başta bulaşıcı hastalıklar olmak üzere diğer hastalıkların da önlenmesi sağlanır,
• Sağlıklı toplumlar daha üretken olacağı için toplum refahı yükselir,
• Koruyucu hekimlik hizmetlerinin yaygınlaşması ve erişilebilirliğinin artırılması sağlanarak sağlıkta eşitsizlikler ortadan kalkar.

Bağışıklama, sağlık eğitimi, yenidoğan tarama programları, kronik hastalık programları, kadın ve çocuk izlemleri, toplum beslenmesi, kanser taramaları gibi hizmetler koruyucu hekimlik hizmetlerinin arasında yer almaktadır.
 
Halk sağlığını korumak, iyileştirmek ve geliştirmek kapsamlı bir yaklaşım gerektirir
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehtap Türkay toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi için temel başlangıç ve öncelikli adımları şöyle sıraladı:

• Bağışıklama
  • Ulusal aşı programlarının oluşturulması: Hem çocukluk hem de erişkin döneme ait aşı programlarının olması, güncel tutulması gerekir. Bağışıklama hizmetlerinde aşı programlarının olması tek başına yeterli değildir, aynı zamanda program içindeki aşıların erişilebilir, karşılanabilir bir maliyetle tüm toplumsal sınıflara uygulanabilir olması gerekir.
  • Aşı bilincinin yükseltilmesi: Özellikle aşı kararsızlığına neden olan yanlış bilgilerin yayılmasına engel olmak, bilimsel doğruların güncel ve şeffaflıkla toplumla paylaşılmasını sağlamak aşı bilincinin yükselmesini sağlayabilecektir.
  • Aşı iletişiminin güçlendirilmesi: Özellikle sağlık profesyonellerinin doğru iletişim kanallarını kullanarak, güvenilir, doğru aşı bilgilerini toplumla paylaşmasını sağlamak için aşı iletişimi konusunda sağlık çalışanlarını desteklemek gerekir.

• Düzenli hekim kontrolleri

15-49 yaş kadın, gebe ve lohusa izlemlerinin yapılması, bebek ve çocuk gelişim izlemleri ile aşı takvimine uygun aşıların yapılması, risk gruplarının düzenli olarak hekim tarafından izlenmesi, kanser ve diğer kronik hastalıkların erken tanısının ve müdahalesinin yapılması toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi açısından öncelikli sağlık hizmetleri arasında yer almaktadır.

• Beslenme

Besin değeri yüksek, işlenmemiş gıdaların tüketilmesi teşvik edilmelidir.

• Fiziksel ve ruhsal iyilik durumu
  • Aktif Yaşam: Düzenli egzersiz ve hareket, çeşitli hastalıkların önlenmesinde önemli rol oynar.
  • Çocuklarda Fiziksel Aktivite: Çocukların fiziksel aktiviteye teşvik edilmesi, obezite gibi sağlık sorunlarını önlemeye yardımcı olabilir.
  • Psikolojik Destek: Mental sağlık, genel sağlık durumu üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Psikolojik danışmanlık ve destek hizmetleri kolay erişilebilir olmalıdır.
  • Stres Yönetimi: Toplumun stresle başa çıkma yöntemleri konusunda eğitilmesi, birçok hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.

• Tütün ve alkol kontrolü

Tütün ve alkolden kaçınma ya da azaltma, genel sağlığı iyileştirebilir.

• Kamu sağlık kampanyaları

Çeşitli hastalıklar ve risk faktörleri hakkında sürekli eğitim ve farkındalık yaratılmalıdır.

• Kamu sağlık politikaları

Devletin sağlıkla ilgili politikaları, toplum sağlığını doğrudan etkiler. Örneğin, sağlık hizmetlerine erişim kolaylaştırılmalı ve ekonomik olarak daha ulaşılabilir olmalıdır.
 
Doç. Dr. Mehtap Türkay, bu adımların halk sağlığı açısından önem arz ettiğini ve uygulanması gereken öncelikli adımlar olduğunu, ancak bu listenin kapsayıcı olmaktan çok temel başlangıç noktalarını sunmayı amaçladığını dile getirdi.
 
Bağışıklama, halk sağlığı için kritik bir öneme sahiptir
 
Bağışıklamanın birçok farklı yolla toplum sağlığına katkı sağladığını ifade eden Doç. Dr. Mehtap Türkay sözlerini şöyle sürdürdü: “Aşılama, çeşitli bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasında veya tamamen yok edilmesinde kritik bir rol oynar. Örneğin, çiçek hastalığı aşı sayesinde tamamen yok edilmiştir. Bağışıklama aynı zamanda hastalıkların yayılmasını engelleyerek hastanelere olan talebi azaltır. Bu, sağlık sistemlerinin daha etkin bir şekilde işlemesini sağlar. Ayrıca özellikle çocuklar ve yaşlılar olmak üzere toplumun en savunmasız kesimlerini korur, böylece ölüm oranları düşer.”
 
Bağışıklamanın toplumsal faydalarına da dikkat çeken Doç. Dr. Mehtap Türkay şunları söyledi: “Toplumun büyük bir kısmı aşılandığında bağışıklık kazanır ve hastalıkların yayılması önlenir. Bu, aşı olamayan veya bağışıklık sistemi zayıf bireyleri de dolaylı olarak korur. Toplumsal bağışıklık, salgınların patlak vermesini ve yayılmasını engeller. Bu, toplumun genelinde hastalıkların görülme sıklığını ve şiddetini azaltır. Aşılama programlarının uygulanması, hastalıkların tedavisi için harcanacak olan maliyetten genellikle daha azdır. Yani, aşılama toplum sağlığı için sadece etkili değil, aynı zamanda maliyet-etkin bir çözümdür. Sağlıklı bir toplum, daha üretken bir toplumdur. Aşılama, iş gücü kayıplarını önler ve ekonomik kalkınmaya olumlu etki yapar. Aşılama programları, sosyo-ekonomik durumu ne olursa olsun herkes için eşit erişim sağlar, bu da sosyal eşitlik açısından önemlidir. Bu bağlamda, bağışıklama halk sağlığı için vazgeçilmez bir araçtır. Aşılar, bireyleri korudukları gibi, toplumun genel sağlığına da katkıda bulunurlar. Devletler ve sağlık organizasyonları tarafından düzenli ve etkin aşılama programlarının yürütülmesi, modern toplumların sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için gereklidir.”
 

 
Gazeteci* Ulaş Dağlıoğlu