Çin’in Serbest Bıraktığı Kanadalılar Ülkelerine Döndü

TÜHA HABER / Çin’de casusluk suçlamasıyla Aralık 2018 yılından bu yana tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakılan iki Kanada vatandaşı ülkelerine döndü. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, gece yarısından sonra uçakla Calgary’ye getirilen Michael Kovrig ve Michael Spavor’u bizzat pistte karşıladı.

Olay Soğuk Savaş döneminde de sıklıkla yaşanan, tutuklu değişimi anlaşmalarını aratmayacak nitelikte. Kanada, yaklaşık üç yıl önce ABD’nin iade talebiyle Çin’in en büyük telekomünikasyon şirketi Huaweii’nin CFO’su Meng Wanzhou’yu ev hapsinde tutmaya karar verdi. Çin bunun ardından iki Kanada vatandaşını casusluk suçlamasıyla tutukladı. Meng’in kısa bir süre önce serbest bırakılıp ülkesine gönderilmesinin ardından Çin de Kovrig ve Spavor’u serbest bıraktı.

Kovrig ve Spavor’a yönelik casusluk iddialarının doğru olup olmadığı bilinmese de batılı ülkeler Çin’i “rehine politikası” uygulamakla suçladı. Çin ise Huaweii şirketinin sahibinin kızı olan Meng’in Kanada’da tutuklanmasını “keyfi tutuklama” olarak niteliyor.

Eşi ve kız kardeşinin de hazır bulunduğu havaalanına getirilen Kovrig’in gözaltında tutulduğu üç yıla yakın süre boyunca kilo kaybettiği gözlendi. Kovrig daha sonra ailesiyle Toronto’ya gitti.

Öte yandan Huaweii CFO’su Meng’in dün (Cuma) uçakla ülkesine dönüşü, Çin’de televizyonlarda canlı yayınlandı. Çin bayrağı rengindeki elbisesiyle uçaktan çıkan Meng, Komünist Parti ve Devlet Başkanı Xi Jingping’e teşekkür etti. Meng üç yıldır Vancouver’de ev hapsindeydi. Vancouver’da milyonlarca dolar değerinde iki evi bulunan Meng, “Anavatanımın sıcak kucağına nihayet kavuştum. Bu zor zamanlardan geçen sıradan bir vatandaş olarak (Komünist) partinin, ulusun ve halkın sıcaklığı ve endişelerini her zaman hissettim” diye konuştu.

ABD Huaweii şirketinin karıştığı yolsuzluk iddialarıyla Kanada’dan Meng’in iadesini istemişti. Yıllar süren iade davası, en nihayetinde üç ülkenin anlaşmaya varmasıyla bir anda sona ermiş oldu.

Önceki gün ilk olarak Amerikalı savcılar Meng’e yönelik yolsuzluk suçlamalarını kaldırma kararı aldı ve Kanada da ev hapsine son verip Çin’e dönmesine izin verdi. Meng, “ertelemeli soruşturma” uygulaması çerçevesinde şirketinin İran’la yaptığı işbirliği faaliyetleriyle ilgili suçlamaları kabul etti.

Anlaşma, iki ülke arasındaki gerginliği azaltmayı hedefleyen Başkan Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Xi Jingping arasında varıldı. ABD ve Çin’in siber güvenlik, iklim değişikliği, insan hakları, ticaret ve gümrükler konusunda bir dizi görüş ayrılığı bulunuyor. Biden Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Salı günü yaptığı konuşmada yeni bir Soğuk Savaş istemediklerini söylemişti. Xi de BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasında, iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların diyalog ve işbirliğiyle çözülebileceğini söyledi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Çin’de 2 buçuk yılı aşkın süredir “keyfi” olarak tutuklanan Kanada vatandaşları Michael Spavor ve Michael Kovrig’in serbest bırakılma kararını memnunlukla karşıladıklarını açıkladı.

Üç ülke arasında varılan anlaşma uyarınca ABD Adalet Bakanlığı Meng Wanzhou hakkındaki yolsuzluk suçlamalarını Aralık 2022’den itibaren düşürmeye ve iade talebinden vazgeçmeye karar verdi. Bu süre boyunca Meng’in ABD hükümeti tarafından yöneltilen suçlamalara karşı hukuki bir girişimde bulunma hakkı olmayacak.

Çinli telekomünikasyon devi Huaweii aynı zamanda telefon ve internet şirketlerinin en büyük ağ ekipmanları sağlayıcısı. Şirketin büyüklüğü, Çin’in de ekonomik ve teknolojik anlamda büyümesiyle eşdeğer tutuluyor. Birçok uzman Çin’in bu aşamaya gelmesinde uluslararası kural ve normları ihlal ettiğini, teknoloji hırsızlığıyla bu aşamaya geldiğini savunuyor.

Meng’le ilgili iddialarsa Ocak 2019’da Trump Yönetimi döneminde ABD Adalet Bakanlığı tarafından ortaya atılmıştı. Huaweii Çin’in casusluk faaliyetlerine destek vermekle suçlanmış, şirketin ABD’deki teknoloji ağları ve şirketleriyle bağları kesilmişti. Ayrıca Huaweii’nin ürünlerinin ABD’de satışı yasaklandı ve Google şirketi, Huaweii’nin telefonlarındaki Android işletim sistemlerini güncellememe kararı aldı.

Çin iletişim devi iddiaların hepsini reddediyor.

[TÜHA Haber Ajansı, 26 Eylül 2021]