Bursa’nın Su Güvenliği Yağmuru Bekler Duruma Neden Düştü?

* Bursa’nın su ihtiyacının yüzde 85’inin Doğancı ve Nilüfer barajlarından, yüzde 15’inin ise Uludağ pınar kaynaklarından karşılanması planlanmıştır. Doğancı Barajının depolama kapasitesi 125 milyon m3 Nilüfer Barajının ise 60 milyon m3 tür. 

-Dursun YILDIZ-

* İşte detayı!…

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Dursun YILDIZ, SPD Başkanı

ANKARA, 20 EKİM 2025

Bursa’nın su ihtiyacının yüzde 85’inin Doğancı ve Nilüfer barajlarından, yüzde 15’inin ise Uludağ pınar kaynaklarından karşılanması planlanmıştır. Doğancı Barajının depolama kapasitesi 125 milyon m3 Nilüfer Barajının ise 60 milyon m3 tür.

Bursa’da 2023 yılında metrekareye 437 milimetre , 2024’te 381 milimetre, 2025’te 229 milimetre yağmur düşmüştür. Kent merkezinin ortalama günlük su tüketimi 480 bin metreküp olup halen kente 420 000 m3 su verilebilmektedir.

Nilüfer barajında su tamamen bitmiş Doğancı Barajı’nın ölü hacminden pompalarla günde 125 000 m3 su çekiliyor.

Yüzey Suyu bitiyor .Yeraltı suyu ve pınarlar devrede

Kentin merkez ilçelerine verilen 420 000 m3 suyun

Yüzde 30 Doğancı Barajının ölü hacminden 125 000 m3/gün su çekilerek

Yüzde 21 Çınarcık Barajından yeni yapılan by pass hattı ile 90 000 m3/gün su çekilerek

Yüzde 8 Uludağ pınar kaynaklarından su çekilerek

Yüzde 41 155 adet derin yeraltı kuyularından su çekilerek temin ediliyor.

Doğancı barajı ölü hacminden pompajla basılan günde 125 000 m3 suyun bitmesi durumunda planlı kesintiler artabilir.

Alınan Önlemler

· 2025 yılının başından itibaren 50 derin kuyu açıldı

· Doğancı Barajı ölü hacimde bulunan 8,5 milyon metreküp suyun pompaj yöntemiyle basılması suretiyle Dobruca İçmesuyu Arıtma Tesisi’ne günlük 125 bin metreküp su ulaştırılması

· Çınarcık Barajı suyunun Dobruca İçmesuyu Arıtma Tesisi’ne ilave hat yapılarak ulaştırıldı (100 000 m3 /gün)

· Mevcut depolardan pompaj tesisleri kurarak ilave su sağlandı 10 000 m3 /gün

· Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer belediyeleri ile yeşil alanların Temmuz ayından sonra sulamaları durduruldu.

· Göletlerden Nilüfer Barajına su aktarıldı

· Nilüfer Barajının ölü hacminden Doğancı barajına su pompalandı (25 000 m3 /gün)

· 256 adet okulda musluklara 7051 adet perlatör aparatı takılma işi

Su Eksikliği Nedeniyle Kesintiler Başladı

Bu tedbirlerle kentin merkez ilçelerine 420 000 m3 su veriliyor ancak yaklaşık 80 000 m3 su eksik kalıyor. Bu nedenle de su kesinti programı başlamış durumda.

Depolama Kapasitesi 380 milyon m3 olan Çınarcık Barajı’nın inşaatı 20 sene önce bitirilmiş, ve baraja gelecek olan suyun yüzde 54’ü enerji üretimine, yüzde 23’ü tarımsal sulamaya ve kalan yüzde 23’ü de BUSKİ’ye tahsis edilmiş. Ancak 30 km lik isale hattı ve içme suyu arıtma tesisi inşaatı halen sürüyor. 2018’de işletmeye alınan Çınarcık Paket İçmesuyu Arıtma Tesisi sayesinde Mustafakemalpaşa ve Nilüfer’in toplam 18 mahallesinin içme suyu ihtiyacı Çınarcık Barajı’ndan karşılanmaya başlanmış.

Baraj Var İsale Hattı ve Arıtma Tesisi Eksik

Halen Bursa merkez ilçelere su sağlayacak olan isale hattı ve arıtma tesisinin %65’i tamamlanmış durumda Bunun tamamlanması ile Bursa’nın su arz güvenliği artacak. Çınarcık Barajı İçme Suyu Arıtma tesisinin kapasitesi 300 000 m3 /gün olacağı için Bursa’nın günlük su ihtiyacının büyük bölümü buradan karşılanabilecek. Bursa İçme ve kullanma suyu için Gemlik’teki Büyükkumla, İnegöl’deki Kocaköy ve Karacabey’deki Görecik barajları da inşaat çalışmaları sürüyor

Çınarcık Barajı içme ve kullanma suyu arıtma tesisinin ihalesi 2023 yılında yapılmış ancak hedeflenen tamamlanma tarihi geçmiş durumda.Halen Çınarcık barajının doluluk oranı Yüzde 50. İsale hattı ve arıtma tesisi tamamlanmış olsa bu sorun yaşanmayacak.

Bursa Merkez ilçelerde içme suyu şebekelerinde kayıp kaçak oranı ise Yüzde 19 civarında .Bu oran Türkiye ortalamasının çok altında.Bu konuda yapılan çalışmalar çok olumlu. Ancak bölgede başka sorunlar var. Belediye yetkilileri “30 bin metreküp kapasitesi olan Nilüfer Çayı’na 600 bin metreküplük atık su deşarj izni verildiğini ileri sürüyor. Bursa Belediyesi Bursa’da 30 civarında ambalajlı su üretim tesisi bulunduğunu ve bunların toplam su kullanımlarının kentin su ihtiyacının yüzde 1,8’i kadar olduğunu açıklıyor.

DSİ Bölge Müdürlüğü kayıtlarında Bursa’da sanayi amaçlı kullanılmak üzere 1372 adet yeraltı su kuyusu kullanma belgesi bulunuyor. Bu kuyuların tahsis ve kullanım miktarlarının tan olarak izlenmesi mümkün olmuyor. İzinsiz açılan kuyulara DSİ Bölge Müdürlüğü tarafından yasal işlem uygulanıyor.

Bursa Yeraltısuyuna Mecbur

Bursa’da artan su talebi nedeniyle yeraltı suyu kuyularına da devreye almak zorunda kalınmış. “2011-12-13 yıllarında derin kuyuları devreye almadan sadece baraj ve pınar kaynağı sularıyla su ihtiyacını karşılayabiliyorken bugün yeraltı suyu kuyuları olmadan su talebinin karşılanması imkânsız durumda. Bursa ovasında açılan derin kuyularımız bulunuyor. 2020 yılında yaşanan kuraklıkta şehri susuz bırakmamak için 27 adet yeni kuyu açılmış .Daha sonra açılan kuyularla birlikte toplam 155 kuyudan günde yaklaşık 190 000 m3 su çekilebiliyor.

Kurak dönemler Bursa’da yeraltısuyu çekimini arttırmaktadır. Sanayinin su çekimi büyük oranda yeraltısuyundan yapılmakta olup yeraltısuyu seviyesi ve kalitesi bu kontrolsüz durumdan çok olumsuz şekilde etkilenmektedir. Bursa’nın su güvenliği için yeraltısuyunun çekimi ve verimli şekilde kullanılması da acilen kontrol altına alınmalıdır.

Kesintiler Yağmur Yağarsa Bitecek !

Belediye Başkanlığından yapılan açıklamalarda “Yağmur yağışlarıyla birlikte barajlara yeterli miktarda su gelirse su kesintileri bitecek. Tarihi verebilmeniz için yeterli suyun geleceği tarihi bilmeniz gerekiyor. Bunu bilmek de mümkün değil” deniyor. Bu da Bursa’nın su kaderinin yağmurun gelmesine bağlı olduğunu açıkça gösteriyor.

Bursa Yağmuru Bekler Duruma Neden Düştü?

Bölgede son üç yılda yağışlar yarı yarıya azaldı,

Su Yönetimi etkisiz kaldı, etkili bir talep yönetimi uygulanamadı, barajlar boşaldı,

Yeraltısuyu takviyesi yeterli olmadı,

Çınarcık barajının arıtma tesisi tamamlanamadı ,

Bursa’nın yaklaşık yarısı su kesintisi riski ile karşılaştı .

2020 Yılında yaşanan kurak dönem 27 derin kuyu açılıp buradan elde edilen ilave su ile atlatılmıştır. Ancak bu kurak dönemden Su’da Risk Yönetimi için bir anlayış oluşmadığı görülmektedir. Bu nedenle bölgede yaşanan iki yıl şiddetli kurak dönem sonunda su yönetimi krizi geçiştirmek için mevcut tüm olanakları devreye almakta ancak yine de su temininde yetersiz kalmaktadır. Su yönetimi suda kesintiye başlamış ve bunu sonlandırmak için yağmuru bekler duruma düşmüşse eksik olan çok şey var demektir

İKİ YIL ÜSTÜSTE GELEN KURAK DÖNEMLERİ SORUNSUZ ATLATAMIYORUZ

SU TALEBİNİ YÖNETEMİYORUZ

SUDA RİSKİN YÖNETİMİNDE EKSİK KALINCA KRİZİN YARATTIĞI SORUNLARLA BAŞBAŞA KALIYORUZ.

***

Yazar hakkında

Araştırmacı Yazar ve Akademisyen Dursun YILDIZ

Su Politikaları Derneği Kurucu Üyesi ve Başkanı, Su Politikaları Uzmanı, Akademisyen, İnşaat Mühendisi.

1958 yılında Samsun’da doğdu. İTÜ İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Devlet Su İşleri’nde çalışmaya başladı, kurumun çeşitli daire başkanlıklarında yöneticilik yaptı. Bu süre içinde Hollanda’da Uluslararası Hidrolik Enstitüsü’nde 1 yıl lisans sonrası, ABD’de ise 3 aylık uygulama eğitimleri aldı. Daha sonra Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde Su Politikaları alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladı. Bu arada Ankara Üniversitesi ATAUM’da AB Uzmanlığı ve Uluslararası İlişkiler Uzmanlık diploma eğitimlerini de tamamladı. Yıldız DSİ’de çalıştığı süre boyunca üniversitelerde de ders verdi.

Su ve Toprak Yönetimi, Su Güvenliği, Su Sorunları, Orta Asya Suları, Orta Doğu Suları, Su Savaşları gibi konularda 15 adet kitabı ve çok sayıda rapor ve uluslararası dergilerde yayınlanmış makalesi var. TEMA Bilim Kurulu üyesi olan Yıldız, Uluslararası Su Yönetimi ve Diplomasisi dergisinin editörlüğünü yapıyor ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’nün Uluslararası Su Kaynakları Bölümü’nde Su Politikaları dersi veriyor.