Aşırı sağcılık ve demokrasi karşılığında artış

* Almanya’da onu iki tane barındıran biri, aşırı sağcı bir dünya görüşüne sahip. 

* Bu sonuç, Sosyal Demokrat Parti’ye (SPD) yakın olan Friedrich Ebert Vakfı (FES) tarafından görevlendirilen Bielefeld Üniversitesi’nden bir sosyal araştırma ekibi tarafından oluşturuldu.

TÜHA / TÜRKUAZ Europe İnternational News Agency

TÜHA Haber’in DW’den aktardığı Gazeteci Marcel Fürstenau’un haberine göre, 2002’den bu yana her iki yılda bir yapılan “Mesafeli Merkez” başlıklı toplumsal araştırma kapsamında, Ocak/Şubat 2023’te yaşları 18 ila 90 arasında toplam yaklaşık 2 bin kişiyle anket yapıldı.

Araştırmaya göre, bu kişinin sekiz yüzdesi açık bir şekilde aşırı sağcı bir ortama sahip. Daha önceki anketlerde bu oran yüzde iki ila üç arasındaydı.

Diktatörlük artıyor

Tüm yaş gruplarında yüzde beş ila yedi arasında bir kesim, Almanya için tek bir güçlü parti ve liderin bir diktatörlükten yana olduğu. Friedrich Ebert Vakfı’nda aşırı sağcılıkla mücadele projesini yürüten Franziska Schröter, güçlü bir şekilde ortaya koyduğu otoriter tutumlara yönelik artan sempatiyi, yakın geçmişte ve günümüzde yaşanan krizlerle açıklıyor:

“Korona pandemisinin sonuçlarının aşılanmaması. İklim krizi de tüm hızıyla devam ediyor ve Şubat 2022’den bu yana Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, enerji güvenliği veya fiyat artışlarıyla ilgili daha fazla döngü ve korku arttı. Bu çoklu krizler, dayanıklı ve birlik içinde ya da ayrıştırıcı ve dışlayıcı bir şekilde tezahür ediyor.”

Aşırı sağcılık ve maddi kazanç ilişkisi

“Mesafeli Merkez” başlıklı araştırma, Bielefeld’li sosyal psikolog Prof. Andreas Zick’in başkanlığındaki üç kişilik uzman ekip tarafından hazırlandı. Zick, aşırı sağcı tutumların gelirle bağlantılı olduğuna dikkat çekiyor.

“Krizler, giderek daha fazla insan tarafından ulusal boyutta algılanıyor. Yani krizler, daha az maddi varlığı olan insanlar daha çok ağrıyor. Düşük gelirli olanlar arasında her iki barındırılan biri (yüzde 48) krizlerden olarak etkilendiğini düşünürken, bu oran orta gelir grubunda yüzde 27 ,5, yüksek gelir grupları ise sadece yüzde 14,5’tir.”

[Aşırı sağcı gruplar ve komplo teorilerine inananların korona pandemisiyle mücadele yöntemlerine karşı kışkırtıcı eylemlerde ve sürekli gösterilerde bulundular.Fotoğraf: Christian Mang/imago görselleri]

Devlete ekonomik güven azalıyor

Büyük çoğunluk mevcut durumda mevcut demokratik hükümet biçimini desteklese de, aynı zamanda devlet halkına ve demokrasinin sahip olduğu alternatiflere yönelik de bir azalma söz konusu. Topluluğun yüzde 38’i komplo teorilerine inanırken, yüzde 33’ü popülist ve yüzde 29’u etnik-otoriter-isyankarlara inanıyordu.

Korona pandemisi sırasında 2020/21’de yapılan anketle karşılaştırıldığında, yaklaşık üçte bir oranında bir artış görülüyor. Klasik medyaya yönelik şüphecilik veya tamamıyla devam eden oranda artış söz konusu. Medya organlarının siyasetin etkisi altında ve hatta hükümetle iş birliği içinde oldukları iddiasına iki yıl önce yüzde 24 oranında inanılırken, şimdi bu oran yüzde 32’ye yükselmiş durumda.

Demokrasi tehlikesinde mi?

Bu gelişmenin nasıl durdurulacağı ve çevrileceği, aralarında bilim insanı Andreas Zick’in de bulunduğu pek çok kişinin başını kurcalıyor: “Temennilerin ya da daha iyi refah politikalarının, toplumsal çatışmaları, kirliliksizlikleri ve protestoları hafifletmek için sadece uygun olduğu zamanlarda kriz dönemleri, insanların siyasi olarak hareket ettiği ve yeniden konumlandırdığı zamanlardır. Bu konumlanma, merkezden aşırı doğru olabilir. Merkezde yer alan ve bunlar aşırı sağcı olarak algılamayan ya da örgütlenmeyen insanlar, toplumun aşırı sağcı bölümünün tutumlarını benimserse, demokrasiye girer.”

[yapanlardan Prof. Andreas Zick.Fotoğraf: resim-alliance/dpa/M. Kusch]

Korona salgını sonrasında her şey değişti

Andreas Zick, 2022 yılında Leipzig Üniversitesi tarafından yönetilen otoriterlik araştırmasına devam edilerek bulunarak, bu fenomeni değerlendirmenin ne kadar zor olduğunu şöyle anlatıyor: “Buna göre, aşırı sağcı tutumlar Korona pandemisinin ikinci yılda azaldığı, ancak demokrasiden yoksunluk hala yüksekti ve birçok gençlik yaygın olarak paylaşı Bugün aşırı sağcıların diğer radikal sağcı, komplo yönetimi ve anti-demokratik gruplarla birleşme arayışına yoğun bir şekilde girildiği biliniyor. Birçok kişi, aşırı sağcı Reichsbürger (İmparatorluk Vatandaşları) yapılanmasına yakınlaştığı ve hatta terör oluştuğu bir dönemdeyiz.”

Nazi diktatörlüğüne atıf

Bielefeld Disiplinlerarası Çatışma ve Şiddet Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Zick, “Mesafeli Merkez” araştırması Almanya’daki hatırlama ve anma kültürünün bir parçası olarak da görülüyor. Bu birliktelik 1933’ten 1945’e kadar süren Ulusal Sosyalist diktatörlüğe de mevcut durumda:

“Ulusal Sosyalizm, propaganda, ajitasyon ve devlet terörü de dahil olmak üzere faşist toplumsal ideolojisi ve uygulaması bir Nazi örgütü tarafından geliştirilmiş ve uygulanmış olsa bile, toplumun genel görünümü ortaya çıkmış ve toplum tarafından desteklenmiştir.”

[Reichsburger (İmparatorluk Vatandaşları) diye bilinen aşırı sağcı gruplara yönelik Neu-Ulm’da düzenlenen operasyonlarda çok sayıda silah ele geçirilmişti.Fotoğraf: Polizeipräsidium Schwaben Süd/West/dpa7picture Alliance]

Leipzig Üniversitesi bünyesinde bulunan Aşırı Sağcılık ve Demokrasi Araştırmaları Merkezi uzmanı Gert Pickel de “Mesafeli Merkez” araştırmalarının sonuçlarının kendilerinin daha önce yaptıklarına benzediğini belirtiyor. Komplo teorilerine demokrasinin mantalitesine inandığını vurgulayan Pickel, bunun saldırganlığının da beraberinde geldiğini belirtiyor.

Pickel’e göre en verici alarm gelişti, buna inanan aşırı sağcıların sayısında artış oldu. Bu nedenle siyasi sorumluluk taşıyan temsilcilerin asla aşırı sağcı içerikleri kullanmaması yönünde uyarıyor, aksine antisemitizm, ırkçılık, Müslüman ve LGBTİ+ düşmanlığına karşı yırtılmaların kararlılıkla mücadele etmesi sağlanıyor.

Yarıdan fazlasının Alman değerleri savunuyor

Mevcut araştırma, toplumun birçok krizle nasıl yüzleşmesi de sorgulanıyor: Yüzde 53’lük kesim, ulusal değerlere dönüşten yana. Bu kişiler, dış dünyadan soyutlanma çağında mevcutlar ve geleneksel Alman değerlerinin, erdemlerinin ve görevlerinin mevcut krizlerle çıkmak için en etkili yöntem olduğunu düşünüyorlar.

Gazeteci* Marcel Fürstenau