Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, “Avrupa Birliği’nin (AB) gaz konusunda Orta Doğu ülkelerine bağımlı olduğu için güçlü bir tavır sergileyemedi”

Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi (DİPAM) Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, Avrupa Birliği’nin (AB) gaz konusunda Rusya’ya bağımlığı olduğu için ya da petrol konusunda Orta Doğu ülkelerine bağımlı olduğu için bu ülkelerle ilgili herhangi bir sorun olduğunda güçlü bir tavır sergileyemediğini açıkladı.

“Bu bağımlılık AB’nin dış politikadaki tavrını da etkilemektedir” diyen Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi (DİPAM) Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, şunları aktardı:

“Bu zorlukların üstesinden gelmek için AB, enerjide dışa bağımlılığını azaltmayı amaçlayan bir dizi politika benimsemiştir. Dışa bağımlılığı azaltmak için yapılabilecek ilk şeylerden birisi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına geçmek olacaktır fakat bu da kolay bir süreç olmayacaktır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı henüz yaygın olmadığından dolayı tedarik edilmesi de zor olabilmektedir. Ayrıca, AB ülkeleri arasındaki enerji politikaları ve kaynaklarının kullanımı konusunda farklılıklar bulunmaktadır ve bu da enerji arzının çeşitlendirilmesi ve enerjide dışa bağımlılığın azaltılması konusunda işbirliğini zorlaştırabilmektedir. Ayrıca bir anda yenilenebilir enerji kaynaklarının petrol ve doğal gazın yerini alması mümkün gözükmemektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda AB’nin enerji tüketiminde yenilenebilir kaynakların payının 2000 – 2030 döneminde % 5.9’dan %8.6’ya yükseleceği bunun bile yeterli olmayacağı söylenmektedir”.

Bu konuda yapılabilecekler arasında yenilenebilir enerjiye yatırımın artırılması, enerji verimliliğinin artırılması ve enerji kaynaklarının ve güzergâhlarının çeşitlendirilmesinin de bulunduğunu dile getiren Tuğçe BAYRAM, “Mesela, AB’nin Tüm Avrupalılar için Temiz Enerji paketi, 2030 yılına kadar AB’nin enerji bileşiminde yenilenebilir enerjinin payını %32’ye çıkarmayı hedefliyor. Bu hedeflerin geçekleştirilebilmesi için gereken en önemli faktör işbirliğidir. Bu işbirliği gerek AB üyesi ülkeler arasında gerek üçüncü ülkeler arasında olabilmektedir” dedi.

“Bu konuda yapılabilecek çok fazla şey vardır ve bunları uzun vadeli ve kısa vadeli hatta orta vadeli olarak incelemek daha doğru olacaktır” diyen Yazar BAYRAM,  şunları aktardı:

“AB Eylem Planı (Bu eylem planı, 2014 yılında kabul edilmiştir ve AB’nin enerji güvenliği ile ilgili ciddi riskleri ele almaktadır) ve 2050 Yılı Vizyonuna Doğru AB’nin 2020 yılına yönelik gündemi bu süreçte atılacak başlıca adımları ortaya koymaktadır. Bu adımlar karbonsuz elektrik üretimi veya ulaşımda petrole bağımlılığı kıracak radikal bir teknoloji geçişi gibi gerçekleşmesi uzun sürecek maddeler içermektedir. Fakat şimdiden 2030 yılına yönelik politik gündemi ve 2050 yılının vizyonunu belirlemek faydalı olacaktır.

Kısa vadede eyleme geçirilenlerden birisi, 2009 yılında yürürlüğe giren “Yenilenebilir Enerji Direktifi”dir. Amaç her ülkenin kendi ulusal hedefini belirlemesi, nihai tüketimde yenilenebilir enerjinin payını %20’ye çıkarmasıdır. Bu Direktife göre ayrıca, ulaştırmada kullanılan yakıtların da %10’unun yenilenebilir kaynaklardan sağlanması hedeflenmiştir. Ardından, 30 Kasım 2016 tarihinde küresel enerji dönüşümüne liderlik etmeyi sürdürmek amacıyla “Tüm Avrupalılar İçin Temiz Enerji Paketi’nin açıklanmıştır”.

Her üye devlet için 2021-2030 dönemini kapsamak üzere, Enerji Birliği’nin beş boyutunu kapsayan ve bu bağlamda hedeflerine nasıl ulaşacaklarını ana hatlarıyla ortaya koyan Ulusal Enerji ve İklim Planı (NECP) hazırlamaya davet edildiğini ifade eden Tuğçe BAYRAM, 11 Aralık 2019 tarihinde Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın (AYM) açıklandığını, AB’nin yeni büyüme stratejisi olan AYM ile AB’nin, ekonomisini yeniden şekillendirecek köklü bir dönüşüm sürecine girdiğini açıkladı.

BAYRAM, Mart 2022’de Uluslararası Enerji Ajansı, Avrupa Birliği’nin Rus Doğal Gazına Bağlılığını Azaltmak için 10 Maddelik bir Plan yayınladığını, ayrıca bu plana destek olarak Avrupa Komisyonu “Avrupa Doğal Gaz Talep Azaltma Planı”nı açıkladığını dile getirdi.

Bu planların özeti hakkında da BAYRAM, şunları açıkladı:

“Rusya’ya bağımlılığı azaltmak. Bunun için gönüllü olarak ülkelerin doğalgaz tüketimini azaltması beklenmektedir. Fakat bu ne kadar gönüllü bir istek olsa da şartlara göre zorlamalar olma ihitmali bulunmaktadır ve her ülkeden beklenti eşit olmadığından Güney ve Kuzey Avrupa ülkeleri arasında anlaşmazlıklar çıkmaya başlamıştır. 2019 yılı verilerine göre, AB’nin enerji bağımlılık oranı %54,4’tür. En yüksek enerji bağımlılığı oranına sahip olan ülkeler ise Yunanistan (%72,4), İtalya (%72,3) ve Kıbrıs (%71,3)’tır. En düşük enerji bağımlılığı oranına sahip ülkeler ise İsveç (%22,4), Finlandiya (%32,1) ve Danimarka (%34,6)’dır. Bu da tartışma sebebini açıklamaktadır.

18 Mayıs 2022 tarihinde açıklanan REPowerEU, Avrupa Komisyonu’nun enerji tasarrufu, temiz enerji üretimi ve enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine yönelik planıdır. Avrupa’nın ihtiyaç duyduğu yeni enerji altyapısını ve sistemini inşa etmek için mali ve yasal önlemlerle desteklenmektedir”.

Birden çok uygulama ve yasa bulunmasına rağmen hepsinin aynı sonuca çıktığını ve bunların etkilerinin kısa sürede olabilecek şeyler olmadığını belirten Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi (DİPAM) Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, “AB hem fosil yakıtlarda ithalatı azaltmaya çalışırken hem de yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelerek “Geleceğin Yeşil Lideri” olmaya yönelik çalışmaktadır” dedi.

“Sonuç olarak, enerji maliyetlerinin tahminin ötesinde rakamlara yükselmesi enerji güvenliğini acil bir konu olarak AB gündemine taşımaktadır” diyen Tuğçe BAYRAM, AB ilgili sorunları çözmek için birtakım önceliklerin belirlendiğini ve bu önceliklere göre hareket ettiğini söyledi.

Şu an iç politikada (üye devletler arası işbirliği sorunları) ve dış politikada (Rusya-Ukrayna Savaşındaki tutumu) sorunlar yaşadığının açıkça ortada bulunduğunun altını çizen Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, bu durumun AB’nin enerjide dışa bağımlılığının, enerji güvenliğinin, ekonomik istikrarına etkisinin ortada olduğunu ifade etti.

BAYRAM, AB için güvenli, karşılanabilir ve sürdürülebilir bir enerji arzı sağlamak için daha fazlasının yapılması gerektiğini dile getirerek, bunun, yenilenebilir enerjiye, enerji verimliliğine ve yeni enerji altyapısına sürekli yatırımın yanı sıra, toplu enerji güvenliklerini güçlendirmek için AB üye devletleri arasında daha fazla işbirliğini gerektireceğini belirtti.

Araştırmacı-Yazar Tuğçe BAYRAM, DİPAM için kaleme aldığı ‘AB’nin Enerjide Dışa Bağımlılığı ve Bunu Azaltmaya Yönelik Çalışmaları‘ başlıklı yazısının son bölümünü ise şu sözlerle noktaladı:

“Ayrıca şu an gündemde olan Rusya’ya karşı bağımlılık gibi gösterilse de yukarda da belirtildiği üzere AB birçok ülkeye bağımlı haldedir. Rusya’nın bu kadar ön planda olma sebebi Ukrayna Savaşıdır. Fakat enerji sorunu genel bir sorundur ve AB’nin üye ülkeleriyle işbirliği içerisinde olarak genel çözüm önerileri bulması gerekmektedir”.