ABD ve Pakistan’ın Afganistan’la Sınavı

TÜHA HABER / Afganistan’ın Taleban yönetimi altına girmesinden sonra komşu Pakistan’da Amerikalı yetkililer görüşmelerde bulundu. Başkent İslamabad’daki görüşmelerin, kötüleşen ABD-Pakistan ilişkileri nedeniyle zor geçtiği belirtiliyor.

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ile Pakistanlı liderler arasındaki görüşme, bir dizi çözülmemiş meselenin ortasında gerçekleşti. Bu meseleler arasında, Afganistan’da Taleban ile gelecekteki angajman düzeyi ve ülkenin yeni Taleban yöneticilerinden kaçmak isteyen yabancı uyrukluların ve Afganlar’ın devam eden tahliyesi var

Gündemdeki bir başka soru da Afganistan’da tam bir ekonomik çöküş ve yaklaşan insani krizi önlemek için fonları kimin sağlayacağı. Taleban yönetimi devraldığından beri, milyarlarca dolarlık yardım donduruldu. Eski Afgan hükümetinin bütçesinin yaklaşık yüzde 80’ini uluslararası bağışçılar finanse ediyordu.

Pakistan, herhangi bir tek taraflı resmi tanımadan kaçınsa da tamamı erkeklerden ve Taleban üyelerinden oluşan Afgan hükümeti ile daha fazla angajman için baskı yapıyor.

Pakistan ayrıca Washington’u, birçok Afgan bakanlığının maaşlarını ödeyebilmeleri ve ekonomik bir çöküşün önüne geçebilmeleri için Taleban’a milyarlarca doları serbest bırakmaya çağırdı. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, böyle bir çöküşün kitlesel bir göçü tetikleyebileceği konusunda uyardı.

Neredeyse iki tam yılını Taleban’la barış görüşmeleri yaparak geçiren Washington, 20 yıllık savaşın ardından Afganistan’dan dramatik bir şekilde çıkışının etkilerini hala yaşıyor.

Yine de ABD, Afganistan’da kalan vatandaşlarının ve başkalarının tahliyesini sağlamak için bazı Taleban liderleri ve mevcut Taleban yönetimi bakanlarıyla görüşüyor. Bir yandansa Cumhuriyetçi senatörler Afganistan’ın yeni yöneticilerine yaptırım uygulayacak yasalar için baskı yapıyorlar.

22 Cumhuriyetçi senatörün geçen ayın sonlarında sunduğu yasa, Taleban’a güvenli sığınak sağladığı için Pakistan’a yaptırım uygulanması çağrısında bulunuyor. Bu, Washington’a karşı Pakistan liderleri arasında öfke uyandırdı. Pakistanlı yetkililer, ABD’nin Taleban ile uzun süren barış görüşmelerinde İslamabad’ın yardımını istedikten ve aldıktan sonra, Afganistan’daki kayıplarından kendilerini sorumlu tutmasına tepkili.

Pakistan ayrıca Afganistan’dan tahliye edilen binlerce kişiye kapılarını açarak hem yabancılara hem de Taleban yönetiminden kaçan Afganlar’a geçici barınak sağladı.

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman, Pakistan’ın Afgan stratejisinin önde gelen mimarı olarak kabul edilen Pakistan Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Kamar Cavid Bacva ile görüştü. Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi ile de bir araya geldi.

Toplantılarla ilgili çok az bilgi paylaşıldı. Pakistan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Afgan toplumunun etnik çeşitliliğini yansıtan kapsayıcı ve geniş tabanlı bir siyasi yapının Afganistan’ın istikrarı ve ilerlemesi için gerekli olduğu” belirtildi.

Bu açıklama ile, Taleban’a “Kabul edilebilir bir Afgan hükümeti, tüm Afgan azınlıklarının temsilcilerini içeren bir hükümettir’’ mesajı verilmiş oldu. Açıklamada ayrıca dünyaya bir mesaj verildi ve “mevcut durum uluslararası toplumun olumlu katılımını, acil insani yardım sağlanmasını, Afgan mali kaynaklarının serbest bırakılmasını ve Afgan halkının acılarını hafifletmek için sürdürülebilir bir ekonomi inşa etmeye yardımcı olacak önlemleri gerektiriyor” denildi.

Uluslararası toplum, Taleban’ın hem lise hem de üniversite düzeyinde kız ve kadınların eğitime erişimi üzerindeki kısıtlamaları konusundaki endişelerini defalarca dile getirdi. Afganistan’ı ilk kez kontrol ettikleri ve kadınları okuldan, işyerinden ve kamusal yaşamdan yasakladıkları 1990’lardaki sert Taleban yönetimine geri dönülmesine karşı uyarılar yapıldı.

Bu arada Afganistan, bugün Pakistan askeri liderleri ve Başbakan İmran Han’ın katıldığı bir ulusal güvenlik toplantısında da öne çıktı. Açıklamada, Afganistan’daki istikrarsızlığın “Pakistan için ciddi etkileri” olacağı konusunda uyarıda bulunuldu. Han, Afganistan’a insani yardımı koordine etmek ve Pakistan’ın komşusuyla olan sınırını yönetmek için “özel bir birim” kurulmasını emretti.

Pakistan’a iki günlük ziyaret için Perşembe günü varan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sherman, “Afganistan’daki gelişmeleri ve ikili ilişkilerde işbirliğini ilerletmenin yollarını” görüşmek üzere geç saatlerde Pakistan’ın ulusal güvenlik danışmanı Muayyid Yusuf ile de biraraya geldi.

Pakistan, hem Rusya’nın hem de Çin’in nüfuzunu arttırdığı bir bölgede ABD ile ilişki kurmaya çalışırken ince bir çizgide yürüyor.

ABD liderliğindeki “teröre karşı savaş”a karşı olan Han, Afganistan’a yönelik “ufuk ötesi” saldırılar için Washington’un Pakistan topraklarına erişimi olmayacağına dair, halkına güvence verdi.

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), bir ile iki yıl içinde özellikle de Taleban’ın rakibi ve düşmanı olan IŞİD nedeniyle Afganistan’ın bir tehdit olabileceği konusunda uyardı. IŞİD son zamanlarda, bombalı saldırılarla Taleban’a karşı saldırılarını hızlandırdı.

220 milyonlu nüfuslu Pakistan’da halkın büyük bölümü, Afganistan’a yönelik saldırılar için Washington’a herhangi bir kolaylık sağlanmasına şiddetle karşı çıkıyor.

Gallup’un yayınladığı son Pakistan anketine katılan Pakistanlılar’ın yüzde 55’i Afganistan’da Taleban’ın yönettiği gibi bir İslami hükümeti destekliyor. Anket 13 Ağustos ve 5 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirildi ve Pakistan’ın şehirlerinde ve kırsal bölgelerinde 2 bin 170 erkek ve kadınla anket yapıldı. Anketin hata payı yüzde 2 ile 3 arasında.

[TÜHA Haber Ajansı, 10 Ekim 2021]