5 Soru: Türkiye’nin Ulusal Yapay Zeka Stratejisi

Türkiye’nin açıkladığı ‘Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025’ nedir? Yapay zeka strateji belgeleri ne anlama gelmektedir? Yapay zeka strateji belgelerinin amacı nedir? Türkiye’nin yapay zeka stratejisi neden önemlidir? Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025 ile ortaya koyulan stratejik öncelikler nelerdir?

***

1. Türkiye’nin açıkladığı “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025” nedir?

24 Ağustos itibarıyla kamuoyuyla paylaşılan “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025”, On Birinci Kalkınma Planı ve 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı doğrultusunda önümüzdeki beş yıllık süre içerisinde gerçekleştirilmesi planlanan yapay zeka çalışma ve girişimlerini ortak çatı altında toplamayı ve yön vermeyi amaçlayan bir strateji belgesidir. Bu bağlamda belge, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ortaklaşa hazırlanmıştır.

2. Yapay zeka strateji belgeleri ne anlama gelmektedir?

Küresel teknolojik kalkınmanın yeni itici gücü yapay zekadır. Birçok ülke de bu yeni kalkınma trendini yakalamak adına yapay zeka ekosistemini (makine öğrenimi, derin öğrenme, büyük veri analizi vb.) geliştirmek ve yapay zeka yarışına dahil olmak için ulusal yapay zeka strateji belgesi hazırlamaktadır. Ülkeler açıkladıkları bu belgelerle teknolojiye dair gelecek vizyonları, dijital girişimleri ve yatırım planlarına dair yol haritalarını ortaya koymaktadır.

Yapay zeka teknolojisi doğası gereği gelişmekte olan birçok teknoloji ile birbirine entegre bir teknoloji kümesini ifade etmektedir. Bu nedenle yapay zeka ile oluşturulacak strateji aynı zamanda veri madenciliği, siber güvenlik, blok zinciri (blockchain) ve nesnelerin interneti gibi birçok teknolojiyi de kapsamaktadır. Ulusal yapay zeka stratejileri her ülkenin kamu yararına yapay zekadan yararlanmak için hem kamu sektörü hem de özel sektörün yatırım ve uygulama çabalarını nasıl koordine edeceğini ana hatlarıyla belirtmektedir. Ayrıca yapay zeka strateji belgeleri ülkelerin ekonomik, politik ve hatta sosyal yapılarını izleyerek ulusal düzeyde yapay zeka teknolojisi trendine karşı uyarlayıcı, destekleyici ve önleyici politikalarını belirlemesinde önemli rol oynamaktadır. Birçok ülke yapay zeka teknolojisinde küresel bir inovasyon avantajı elde etmek için yarış halindedir.

Yapay zeka strateji belgelerinde öne çıkan temaların başında yeni iş alanları oluşturmak, veri ekosistemlerini desteklemek, yapay zeka ilkeleri ve etik standartları hazırlamak, yapay zeka ile ilgili Ar-Ge yatırımlarını belirlemek gibi kamu politikaları ön plana çıkmaktadır. Öte yandan yapay zeka strateji belgelerinde ülkelerin farklılaşan yapay zeka vizyon ve yaklaşımlarını görmek mümkündür. 2017’den günümüze altmışın üzerinde ülke ulusal yapay zeka strateji belgesini yayımlamıştır. OECD verilerine göre birçok ülke de yapay zeka stratejisi hazırlığı aşamasındadır.

3.Yapay zeka strateji belgelerinin amacı nedir?

Yapay zekaya yönelik kamu politikalarının hazırlanma aşamaları uygulanan politikalar kadar önemlidir. Birçok ülke ulusal yapay zeka girişimlerini etkili bir şekilde geliştirmek ve yapay zeka ekosisteminin dönüştürücü potansiyelinden yararlanmak için ulusal yapay zeka stratejisini oluşturmaktadır. Öte yandan ülkeler yapay zekanın getireceği sosyoekonomik değişimlere hazır olmak ve yapay zeka çağına uygun yönetişim mekanizmaları oluşturmak için de ulusal yapay zeka stratejisi ve politika belgesi dizayn etmektedir. Dolayısıyla söz konusu strateji ve belgeler ülkelerin yapay zeka vizyonu ve stratejik önceliklerini belirlemeyi ve yapay zeka ekosistemi aktörleri arasındaki iş birliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır.

4. Türkiye’nin yapay zeka stratejisi neden önemlidir?

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025 Türkiye’nin yapay zeka alanında yürüteceği çalışmalar için yol haritası niteliği taşımakla birlikte “Dijital Türkiye” vizyonu ve “Milli Teknoloji Hamlesi” ile de uyumlu bir şekilde kurgulanmıştır. Bu doğrultuda stratejinin vizyonu “müreffeh bir Türkiye için çevik ve sürdürülebilir yapay zeka ekosistemiyle küresel ölçekte değer üretmek” olarak belirlenmiştir. Strateji belgesi Türkiye’nin küresel yapay zeka yarışına dahil olması bağlamında büyük önem taşımaktadır. Öte yandan yapay zeka ekosisteminin paydaşlarının belirlenmesi, öncelikli uygulama ve yatırım alanlarının tespit edilmesi, yapay zeka alanında bilimsel üretkenliğin artırılması, yapay zekanın hukuki ve etik boyutlarının tartışılması için de bir fırsat sunmaktadır. Ulusal Yapay Zeka Stratejisi belgesi ülkemizin yapay zeka ekosisteminin olgunluk seviyesinin yükseltilmesi, yapay zeka ve veri analitiği alanındaki kurumsal yetkinliklerin geliştirilmesi ve uluslararası düzeyde iş birliklerini güçlendirilmesi gibi çok boyutlu hedeflere odaklanmaktadır. Bunlara ek olarak “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı”, “2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi” ve “Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı (2020-2023)” başta olmak üzere diğer ulusal stratejiler ile plan ve programlar için de tamamlayıcı bir nitelik taşımaktadır.

5. Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025 ile ortaya koyulan stratejik öncelikler nelerdir?

Strateji belgesi altı farklı alanda stratejik öncelikler belirlemekte, bu öncelikler kapsamında toplam yirmi dört amaç ve yüz on dokuz tedbir ortaya koymaktadır. Bu bağlamda stratejik öncelikler şunlardır:

• Yapay zeka uzmanları yetiştirmek ve bu alanda istihdamı artırmak
• Araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek
• Kaliteli veri ve teknik altyapıya erişim imkanlarını geliştirmek
• Sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeleri yapmak
• Uluslararası düzeyde iş birliklerini güçlendirmek
• Yapısal ve iş gücü dönüşümünü hızlandırmak

Bu doğrultuda yapay zeka alanında istihdamın 50 bin kişiye ve girişim sayısının 1.000’e çıkarılması, Türkiye’deki toplam Ar-Ge harcamalarında yapay zeka payının yüzde 15 olması, en az 50 kamu kurumunun dahil edileceği güvenli veri paylaşımı ve analizinin sağlanacağı “Kamu Veri Alanı”nın kurulması, Türkiye’ye beyin göçü ve tersine beyin göçünün artırılması, ulusal ve uluslararası projelere katılımın yükseltilmesi ve akıllı şehir uygulamaları kapsamında en az 250 belediyenin yapay zeka teknolojilerini aktif bir şekilde kullanmaya başlaması gibi amaçlar belirlenmiştir. Bunlara ek olarak –diğer ülkelerin stratejilerinden farklı olarak– karar alma süreçlerinde farklı paydaşların katılımı ve yönetişim vurgusu da dikkat çekmektedir.

   Baki LALEOĞLU         &          Mehmet Metin Uzun

[TÜHA Haber Ajansı, 29 Ağustos 2021]