2022’de Dünyada Öne Çıkan Gelişmeler

2 Ocak: Kazakistan’da akaryakıt zamlarıyla başlayan protestoların ardından hükümet istifa etti. Protestolar, Cumhurbaşkanı Tokayev’in çağırdığı Rus askerlerinin de desteğiyle kanlı biçimde bastırıldı.

10 Şubat: İlk kez bir domuzdan insana kalp nakli yapıldı. İnsan vücuduna uyum sağlaması için genetiği değiştirilen domuz kalbi, 57 yaşındaki David Bennett’e yerleştirildi. Bennet, ameliyattan iki ay sonra hayatını kaybetti.

3 Şubat: IŞİD lideri Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi, Amerikan özel güçlerinin kuzeybatı Suriye’de düzenlediği bir operasyonda öldürüldü.

4 Şubat: 2022 Kış Olimpiyatları, Çin’in başkenti Pekin’de Corona virüsü önlemlerinin gölgesinde başladı. ABD ve bazı müttefikleri, Pekin’in Müslüman Uygurlara yönelik baskısı nedeniyle diplomatik boykot uyguladı.

24 Şubat: Rusya, Ukrayna’yı işgale başladı. Ruslar kara harekatının yanı sıra, çok sayıda hava ve füze saldırıları düzenledi. Rusya pek çok uluslararası yaptırıma maruz kaldı, yüzlerce şirket Rusya’dan çekildi. Milyonlarca Ukraynalı komşu ülkelere sığınmaya başladı.

7 Mart: Corona virüsü salgını nedeniyle ölenlerin sayısı dünya çapında 6 milyonu aştı.

9 Nisan: Pakistan’da Başbakan İmran Han, Meclis’teki güvensizlik oylaması sonucunda görevden alındı. Yerine eski başbakanlardan Navaz Şerif’in kardeşi Şahbaz Şerif seçildi.

24 Nisan: Fransa’da cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda yüzde 58,5 oy alan Emmanuel Macron ikinci kez seçildi. Rakibi Marine Le Pen yüzde 41,5’la aşırı sağı en yüksek oy oranına ulaştırdı.

8 Temmuz: Eski Japonya Başbakanı Shinzo Abe, seçim kampanyası için katıldığı bir miting sırasında uğradığı silahlı saldırıda öldürüldü. Abe, Japonya tarihinde en uzun süre başbakanlık yapan kişiydi.

Temmuz ayında Sri Lanka’da ekonomik krizi protesto eden göstericiler, Cumhurbaşkanlığı Sarayını işgal etti, başbakanlık konutunu ateşe verdi. Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa ve Başbakan Ranil Wickremesinghe istifa etti.

31 Temmuz: El-Kaide lideri Eymen el Zevahiri, Afganistan’ın başkenti Kabil’de Amerikan güçlerinin insansız hava aracıyla düzenlediği saldırıda öldürüldü. Zevahiri, Usame bin Ladin’in 2011’de öldürülmesinden sonra örgütün liderliğine getirilmişti.

12 Ağustos: Şeytan Ayetleri kitabının yazarı Salman Rüşdi, New York’ta bir etkinlikte yapacağı konuşma öncesinde Lübnan asıllı Amerikalı Hadi Matar’ın bıçaklı saldırısına uğradı. Nobel ödüllü yazar 1980’lerden beri İran’dan ölüm tehditleri alıyordu.

28 Ağustos: Pakistan’da şiddetli yağmurların yarattığı ani sel baskınlarında binden fazla insan öldü. Yetkililer ülke genelinde olağanüstü hâl ilan etti ve uluslararası yardım çağrısında bulundu.

8 Eylül: İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth 96 yaşında öldü. Elizabeth 70 yıl önce tahta oturmuştu. Kraliçe’nin ölümünden sonra oğlu III. Charles, İngiltere’nin yeni kralı oldu.

12 Eylül: Azerbaycan ve Ermenistan arasında iki yıl önceki savaşın ardından yeniden çatışmalar başladı. Taraflar, karşılıklı olarak birbirini suçlarken dünya liderlerinden çatışmalara son verme çağrıları geldi. Ermenistan 105, Azerbaycan 71 asker kaybettiğini açıkladı.

16 Eylül: İran’ın başkenti Tahran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesi ile Ahlak Polisi tarafından gözaltına alındı. Amini’nin gözaltında ölmesi üzerine ülke genelinde protesto gösteriler başladı.

25 Eylül: İtalya’da genel seçimleri Giorgia Meloni’nin liderliğindeki aşırı sağcı blok kazandı. Böylece 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana ilk defa aşırı sağ bir parti İtalya’da iktidara gelmiş oldu.

27 Eylül: Rusya, Ukrayna’da işgal ettiği bazı bölgelerde düzenlediği referandum tamamlandı. Şaibeli referandum sonucu işgal altındaki Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson, Rusya tarafından ilhak edildi.

30 Eylül: Burkina Faso’da bir yılda ikinci kez askeri darbe yapıldı. Yüzbaşı Ibrahim Traore liderliğindeki askerler, 24 Ocak’taki darbe sonucu yönetime gelen Paul-Henri Damiba’nın cunta yönetimini devirerek iktidara el koydu.

23 Ekim: Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi tarafından üçüncü kez Genel Sekreterliğe seçildi. Böylece Xi, Mao Zedong’dan sonra iktidarını üçüncü döneme taşıyan ilk lider oldu.

25 Ekim: İngiltere’de bir yıl içinde üçüncü başbakan göreve geldi. Boris Johnson’un istifasından sonra başbakan olan Lizz Trus, 45 gün sonra istifa ederek İngiltere’de en ısa görev yapan başbakan olarak tarihe geçti. Muhafazakar Parti, Trus’un yerine başbakanlığa Rishi Sunak’ı seçti.

28 Ekim: Elon Musk, uzun ve tartışmalı bir sürecin ardından 44 milyar dolar karşılığında Twitter’ı satın aldı. Musk, şirketin logosuna atıfta bulunarak “Kuş özgürlüğüne kavuştu” şeklinde bir Tweet attı.

30 Ekim: Brezilya’daki cumhurbaşkanlığı seçimini solcu lider Luiz Inacio Lula da Silva kazandı. Oyların yüzde 50,9’unu alan Lula da Silva, rakibi aşırı sağcı Jair Bolsonaro’yu geride bıraktı.

1 Kasım: İsrail’de dört yıl içinde beşinci kez yapılan seçimin galibi eski başbakanlardan Benyamin Netanyahu oldu. Netanyahu liderliğindeki aşırı sağcı blok, parlamentodaki 120 sandalyenin 64’ünü aldı.

15 Kasım: Dünya nüfusu 8 milyarı geçti. Birleşmiş Milletler, insan nüfusunun 2037’de 9 milyara, 2080’de de 10 milyara ulaşacağını öngörüyor.

16 Kasım: ABD Havacılık ve Uzay Dairesi NASA, Ay’a yeniden astronot göndermeyi amaçlayan Artemis Programı kapsamında yeni nesil roketi ve Orion kapsülünü uzaya fırlattı. Mürettebatsız olan ilk test uçuşunda cansız astronot mankenler yer aldı.

20 Kasım: 2022 FIFA Dünya Kupası, Katar’ın Havr kentinde Katar ve Ekvador arasında oynanan maçla başladı.

18 Aralık: 32 ülkenin katıldığı turnuvada kupayı finalde penaltı atışları sonunda Fransa’ya üstünlük sağlayan Arjantin kazandı.

Gazeteci* Soner KIZILKAYA

[TÜHA Haber Ajansı, 26 Aralık 2022]