SPD Başkan Yardımcısı Dr. Doğan: “GAP ile bölgenin ihracatı 13,5 milyar dolara çıktı ancak kalkınma tabana yaygınlaştırılamadı”…

 

Haber* Dursun YILDIZ

ANKARA, 05 EYLÜL 2025 – Su Politikaları Derneği (SPD) Başkan Yardımcısı Dr. Hasan Hüseyin Doğan, GAP’ta sulamanın  ihracatı arttırdığını, ancak bölgede kalkınmanın tabana yaygınlaştırılamadığının altını çizdi.

Dr. Hasan Hüseyin Doğan, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Nusret Mutlu’nun birkaç gün önce yaptığı açıklamada , proje kapsamında hedeflenen 22 barajın 18’inin tamamlandığını, 19 hidroelektrik santralinden 14’ünün ise faaliyete geçtiğini bildirdiğini ve özellikle tarımsal üretim ve ihracatta sağlanan ilerlemelere dikkat çekerek, “GAP bölgesinin ihracatı, 600 milyon dolarlardan 13,5 milyar dolara çıktı. Tarımsal sulamanın etkisiyle bu büyük bir başarı hikâyesine dönüştü” ifadelerini kullandığını söyledi.Su Politikaları Derneği Başkan Yardımcısı Dr. Hasan Hüseyin Doğan, GAP konusunda SPD’nin araştırma dizisi kapsamında ““ raporunun Şubat 2025 te yayınladıklarını dile getirdi.

Dr. Hasan Hüseyin Doğan
 

(SPD) Başkan Yardımcısı Dr. Doğan, ““ raporuyla ilgili şunları söyledi:

Bölgede ihracatın yanısıra ithalatın da arttığı görülmektedir.  Bölge’den 2023 yılında yapılan 9,3 milyar dolarlık ithalatı mal gruplarına göre incelediğimizde  en yüksek grup 7,5 milyar doları ile imalat sanayi ve 1,6 milyar dolar ile tarım ve ormancılık olduğu görülmektedir. Bu durumda tarım sektöründe 2023 yılında bölgeden yapılan ihracatın ithalatı karşılamadığı görülmektedir.”

(SPD) Başkan Yardımcısı Dr. Hasan Hüseyin Doğan,  GAP bölgesindeki kişi başına düşen gelirin dağılımında sadece son yüzde yirmilik dilimde önemli bir artış olduğunu, diğer dilimlerde ise azalma gerçekleştiğinin  görüldüğünü belirterek, “İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik sıralamasına göre GAP Bölgesi illerinde  sosyo-ekonomik gelişmişlik derecelerinde Gaziantep dışında  bir ilerleme gerçekleşmemiştir” dedi.

GAP 2025 -Sulama Hedefleri ve Sonuçları 

Bölgede ihracat arttı ama ithalat da arttı 

GAP 2025 -Sulama Hedefleri ve Sonuçları 

“Bölgede GAP’ın ihracata etkisi olmuş ve ihracat artmıştır.  Bölge’den 2023 yılında yapılan 14,4 milyar dolar ihracatı mal gruplarına göre incelediğimizde  ilk sırayı 12,1 milyar dolar ile imalat sanayi,  ikinci sırayı yaklaşık 1,3 milyar dolar ile tarım, ormancılık ve balıkçılık,  üçüncü sırayı ise yaklaşık 118 milyon dolar ile madencilik ve taş ocakçılığı almaktadır.

“Bu durum potansiyelden faydalanma oranını düşürdüğü gibi, gelir düşüklüğü nedeniyle modern tarım ve sulama tekniklerine geçişleri de engellemektedir. Bölge genelinde aşiret yapısının hakim olması nedeniyle  toprakların yaklaşık üçte ikisi ailelerin yüzde 12,5’i tarafından işletilmektedir. Toprakların yaklaşık üçte biri ise bölgedeki çiftçilerin yüzde 81,5’i tarafından işletilmektedir.

Bölge genelinde aşiret yapısının hakim olması nedeniyle  toprakların yüzde 63’ü, ailelerin yüzde 12,5’i tarafından işletilmektedir. Toprakların yüzde 37’si ise bölgedeki çiftçilerin yüzde 81,5’i tarafından işletilmektedir. Şanlıurfa’da 10 milyon dekara yakın tarım toprağının yüzde otuza yakını ailelerin yüzde 1,5ine aittir . Bu iki ilde gözlenen yüksek toprak birikmesi uzun yıllara dayanan feodal mülkiyet ilişkilerinin bir mirasıdır. Miras yoluyla ve büyük toprak sahiplerinin kent burjuvazisine dönüşmesi sürecinde belli toprak parçalanmaları olsa da, Güneydoğu Anadolu’da hala bir toprak reformu gerektirecek mülkiyet eşitsizliği vardır “

 

Bölgede toprak mülkiyeti dağılımında büyük bir eşitsizlik var.